August 2015

Дар бораи маърифати экологии аҳолӣ

• 
• 

Подробности статьи

Автор

Категория Legislation

Қонуни

Ҷумҳурии Тоҷикистон

дар бораи маърифати экологии аҳолӣ

 

Қонуни мазкур принсипҳои ҳуқуқӣ, ташкилӣ, молиявӣ ва иқтисодии сиёсати давлатиро дар соҳаи маърифати экологии аҳолӣ ба танзим медарорад.

     

 БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- сиёсати давлатӣ дар соҳаи маърифати экологии аҳолӣ -  фаъолияти мақомоти ваколатдори давлатӣ, ки ба таъмини шароит барои амалӣ намудани омӯзиши экологии аҳолӣ ва ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти давлатӣ, ҷамъиятӣ ва шахсони воқеӣ ҷиҳати ташаккулёбии фарҳанги умумӣ ва тахассусии экологии шахс ва ҷомеа равона шудаанд;

- маърифати экологӣ - раванди таълим, ки мақсади он аз маърифати экологӣ баҳравар кардан, дар рӯҳи маърифати экологӣ таълиму тарбия додан, пойдор гардонидани фарҳанги экологӣ, дуруст ва оқилона муайян кардани тамоили донишандӯзӣ, нишон додани қобилият ва ташаккули рафтори дурусти шахсони алоҳида ва аҳолӣ оид ба ҳифз ва истифодаи табиат иборат мебошад;

- фарҳанги экологӣ - қисми таркибии фарҳанги умумибашарӣ ва миллиест, ки маҷмӯи муносибатҳои иҷтимоӣ, арзишҳои ахлоқӣ, меъёр ва усулҳои таъсири мутақобилаи ҷамъиятро бо муҳити зист дар бар мегирад ва меросан барои ташаккулёбии дониш ва маърифати экологӣ дар шуур ва ахлоқи ҷамъиятии одамон дар тӯли ҳаёт ва фаъолияти наслҳо, ки ба ҳаёти солим, болоравии маънавиёти ҷамъият, рушди устувори иҷтимоию иқтисодӣ, бехатарии экологии кишвар ва  ҳар фарди алоҳида,  мусоидат менамояд;

- дониши экологӣ - бахши маърифати ҷамъиятиест, ки ба истифодаи бошууронаи табиат ва таъмини муҳити зисти бехатар барои инсон равона шудааст;

- дониши экологии ҳадди ақал - ҳаҷми камтарини донишҳои зарурӣ барои ҳар як узви ҷомеа, ки  мақсад аз он истеҳсоли бехавф ва каммасраф, сарфаи захираҳои табиӣ ва энергия, барқарорсозии хоҷагидорӣ ва дигар фаъолиятҳо, инчунин муҳити зист ва ташаккули муносибатҳои эҳтиёткорона ба он мебошад.

 

Моддаи 2. Принсипҳои асосии  сиёсати давлатӣ оид ба маърифати экологии аҳолӣ

 

Принсипҳои асосии сиёсати давлатӣ дар соҳаи маърифати экологии аҳолӣ инҳоянд:

- кафолати давлатии таъмини омӯзиши ҳадди ақали донишҳои зарурии экологӣ барои шаҳрванд;

- ҳатмӣ будани омӯзиши фанҳои маърифати экологӣ дар ҳамаи зинаҳои системаи таълимӣ;

- ворид намудани масъалаҳои маърифати экологӣ дар ҳамаи барномаҳои  давлатии мақсаднок ва соҳавӣ;

- мақсаднокии маърифати экологӣ дар ҳалли масъалаҳои  ҳифзи муҳити зист;

- амалӣ намудани сиёсати давлатӣ  дар бахши маърифати экологӣ;

- ошкорбаёнӣ дар масъалаҳои ҷорӣ намудани сиёсати давлатӣ дар бахши маърифати экологӣ;

- иштироки ташкилотҳои ҷамъиятӣ ва шаҳрвандон дар амалисозии сиёсати давлатӣ дар бахши маърифати экологӣ.

 

Моддаи 3. Мақсад ва вазифаҳои Қонуни мазкур

 

1. Мақсади Қонуни мазкур аз инҳо иборат мебошад:

- фаро гирифтани шаҳрвандон ва аҳли ҷомеа  бо донишҳои умумии экологӣ;

- мусоидат намудан ба ташаккули тарбия  ва фарҳанги экологӣ, созгории таъсири мутақобилаи  инсон, аҳли ҷомеа ва муҳити зист, ташаккули шахси ҳаматарафа инкишофёфта.

2. Вазифаҳои Қонуни мазкур чунинанд:

- таъмин ва ҳимояи ҳуқуқи шаҳрвандон оид ба ривоҷу равнақи донишҳои экологӣ;

- таъмини кафолати ҳуқуқӣ, иҷтимоиву иқтисодӣ, ташкилӣ, психологӣ ва дигар кафолатҳо барои ташаккул ва инкишофи таълим, тарбия ва фарҳанги экологии аҳолӣ;

- таъмини механизмҳои иҷрои вазифаҳо дар сохторҳои мавҷудаи системаи  иттилоот ва таълим.

 

Моддаи 4. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи маърифати экологии аҳолӣ 

 

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи маърифати экологии аҳолӣ ба Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон эътироф намудааст, иборат мебошад.

 

Моддаи 5. Маърифати экологӣ ва фазои иттилоотӣ

 

Фазои маърифати экологӣ ва иттилоотии давлатӣ системаи воситаҳои ахбори омма, иншооти гуногуни соҳаҳои фаъолияти инсон (истеҳсолот ва хизматрасонӣ), фарҳанг ва фароғат, туризм ва варзиш, маҷмааҳои табиӣ (мамнӯъгоҳҳо, ёдгориҳои табиӣ, боғҳои миллӣ), инчунин маҷмааҳои таърихӣ - меъморӣ, мавзеъҳои шаҳрӣ ва деҳотиро дар бар мегирад, ки дар якҷоягӣ бо шабакаи муассисаҳои таълимӣ ба фароҳам овардани шароити мувофиқ барои ташаккули фарҳанги экологии ҷамъияту шахс равона шудаанд.

 

Моддаи 6. Доираи татбиқи Қонуни мазкур

 

Қонуни мазкур тамоми сохторҳои давлатӣ, ташкилотҳои ҷамъиятӣ, муассисаҳои таълимӣ ва истеҳсолӣ, воситаҳои ахбори омма, истифодабарандагони табиат, аҳли ҷомеа ва шаҳрвандонро фаро мегирад.

БОБИ 2. СИСТЕМАИ МАЪРИФАТИЭКОЛОГИИ АҲОЛӢ

 

Моддаи 7. Системаи маърифати экологии аҳолӣ

 

Системаи маърифати экологӣ қисми таркибии системаи ягонаи таҳсилоти Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад. Он маҷмӯи меъёрҳои бо ҳам алоқаманди давлатии таҳсилот, барномаҳои таълимии зинаю самтҳои гуногун буда ҳамгироии омӯзиш ва фаъолияти муассисаҳои таълимӣ, мақомоти идораи маорифро таъмин менамояд.

 

Моддаи 8. Сохтори системаи маърифати экологии аҳолӣ

 

1. Маърифати экологии аҳолӣ зинаҳои зерин дорад:

- маърифат ва тарбияи экологии томактабӣ (маърифати экологӣ дар оила ва муассисаҳои томактабӣ);

- маърифати экологӣ дар таҳсилоти умумӣ;

- маърифати экологӣ дар таҳсилоти ибтидоии касбӣ;

- маърифати экологӣ дар таҳсилоти миёнаи касбӣ;

- маърифати экологӣ дар таҳсилоти олии касбӣ;

- маърифати экологӣ дар таҳсилоти олии касбии баъд аз муассисаи олии таълимӣ;

- маърифати экологӣ дар таҳсилоти махсус ва иловагӣ;

- маърифати экологии табақаҳои васеи аҳолӣ, аз он ҷумла дар Қувваҳои Мусаллаҳ.

2. Таълими фанҳои марбути экологияи ҳамаи зинаҳои таҳсили  системаи маориф бо риояи меъёрҳои давлатии таҳсилот ба роҳ  монда мешаванд.

 

Моддаи 9. Барномаҳои давлатии маърифати экологии  аҳолӣ

 

1. Асоси ташкилии сиёсати давлатӣ дар соҳаи маърифати экологӣ барномаи комплексии давлатии маърифати  экологии аҳолӣ  мебошад.

2. Маърифати экологӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқи барномаҳои давлатӣ татбиқ мегардад. Барномаҳо аз ҷониби мақомоти ваколатдори идораи давлатӣ  бо ҷалби  ташкилотҳои ҷамъиятӣ таҳия карда мешаванд. Салоҳияти ташкилотҳои ҷамъиятиро қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд. Барномаҳо мутобиқи талаботи меъёрҳои давлатӣ таҳия мешаванд.

 

Моддаи 10. Маблағгузории системаи маърифати экологии аҳолӣ

 

Масъалаҳои татбиқ, маблағгузорӣ ва сертификатсияи барномаҳои комплексӣ, мақсаднок, соҳавӣ ва маҳаллии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо тартиби муайянкардаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳал карда мешаванд. Иҷрои барномаҳои давлатии маърифати экологии аҳолӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон маблағгузорӣ  карда  мешавад.

БОБИ 3. ИДОРАИ СИСТЕМАИ МАЪРИФАТИ ЭКОЛОГИИ АҲОЛӢ

Моддаи 11. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи маърифати экологии аҳолӣ

 

Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи маърифати экологии аҳолӣ аз инҳо иборат аст:

- муайян кардани самтҳои асосии сиёсати давлатӣ дар ин соҳа ва фароҳам овардани шароит барои амалӣ намудани онҳо, ташкили системаи маърифати экологӣ дар сатҳи ҷумҳурӣ;

- таҳия ва амалӣ намудани барномаҳои комплексии давлатии маърифати экологӣ ва дигар барномаҳои мақсаднок ва соҳавӣ, ки масъалаҳои маърифати экологиро дар бар мегиранд;

- иштирок дар таҳияи барномаҳои байналмилалии таълимии экологӣ;

- муқаррар намудани тартиби сертификатсияи фаъолияти муассисаҳои таълимӣ ва ташкилотҳо оид ба масъалаҳои ташкили маърифати экологӣ ва бақайдгирии давлатии онҳо;

- муқаррар намудани тартиби санҷиши малакаи касбӣ - экологии хизматчиёни давлатӣ ва мутахассисоне, ки фаъолияташон ба расонидани таъсири зарарнок ба муҳити зист ва саломатии инсон вобастагӣ дорад, инчунин ходимони соҳаҳои маориф, ҳифзи саломатӣ, илм ва фарҳанг;

- тайёр намудани мутахассисони эколог, кадрҳои илмию педагогӣ ва хизматчиёни давлатӣ барои соҳаи маърифати экологӣ ва баланд бардоштани савияи дониши онҳо;

- таъмини системаи маърифати экологӣ бо маводи илмию методӣ ва иттилоотӣ.

 

Моддаи 12. Салоҳияти мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва худидоракунии шаҳрак ва деҳот

 

Ба салоҳияти мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва худидоракунии шаҳрак ва деҳот дар соҳаи маърифати экологии аҳолӣ  инҳо дохил мешаванд:

- ташкил ва таъмини системаи маърифати экологӣ дар сатҳи маҳал;

- таъсиси комиссияи байниидоравии минтақавӣ дар бахши маърифати экологӣ;

- иштирок дар таҳия ва амалӣ намудани барномаҳои давлатӣ дар соҳаи маърифати экологӣ;

- таҳия ва амалӣ намудани барномаҳои маҳаллӣ дар соҳаи маърифати экологӣ;

- таъмин намудани муассисаҳо, ташкилотҳо ва мақомоти идоракуние, ки ба фаъолият дар соҳаи маърифати экологӣ машғуланд, бо маводи иттилоотӣ ва илмию методӣ;

- санҷиши малакаи касбӣ - экологии хизматчиёни давлатии мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, ки ба масъалаҳои маърифати экологӣ машғуланд;

- ташкили системаи тайёркунӣ ва такмили ихтисоси кадрҳои педагогӣ ва идоракунӣ дар системаи маърифати экологӣ, мутахассисони эколог, кормандони воситаҳои ахбори омма, фарҳанг, роҳбарон ва шахсони мансабдори мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, ташкилотҳо, мутахассисон ва шаҳрвандоне, ки фаъолияташон ба муҳити зист ва саломатии инсон таъсири зарарнок мерасонад;

- назорат ва таъмини иҷрои қонунгузорӣ дар соҳаи маърифати экологӣ.

 

Моддаи 13. Иштироки ташкилотҳои ҷамъиятӣ ва шаҳрвандон дар маърифати экологӣ

 

1. Дар соҳаи маърифати экологии аҳолӣ ташкилотҳои ҷамъиятӣ ва шаҳрвандон чунин ҳуқуқҳо доранд:

- омода намудани пешниҳодҳо ҷиҳати такмил ва амалӣ сохтани сиёсати давлатӣ дар соҳаи маърифати экологӣ;

- ширкат дар озмунҳо барои таҳияи лоиҳаҳо оид ба маърифати экологӣ;

- ширкат дар омода намудани барномаҳои ҳамкориҳои байналмилалӣ дар соҳаи маърифати экологӣ.

2. Ташкилотҳои ҷамъиятӣ ва шаҳрвандон фаъолияти маърифати экологиро дар асоси сертификати давлатие амалӣ менамоянд, ки тартиби гирифтани онро қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян кардааст.

3. Ташкилотҳо ва шаҳрвандоне, ки ба фаъолияти маърифати экологӣ машғуланд, ҳуқуқи ба мақомоти дахлдор дархост пешниҳод намудан ва гирифтани маълумоти дақиқи экологиро доранд.

4. Ҳар як шаҳрванд ҳуқуқи гирифтани дониши экологиро дорад.

5. Падару модар ва шахсони ба онҳо баробар кардашуда вазифадоранд, ки кӯдаконро дар рӯҳияи муносибати ғамхорона ва масъулиятшиносӣ нисбат ба муҳити зист тарбия намоянд.

 

Моддаи 14. Ҳамоҳангсозии фаъолияти байниидоравӣ оид ба маърифати экологии аҳолӣ

 

1. Барои таҳияи пешниҳодҳо оид ба масъалаҳои маърифати экологӣ ва ҳамоҳангсозии фаъолият байни мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатӣ ва ташкилотҳои манфиатдор дар соҳаи маърифати экологӣ комиссияҳои байниидоравӣ таъсис дода мешаванд.

2. Комиссияи байниидоравии давлатиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис медиҳад.

3. Комиссияи байниидоравии минтақавиро мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ таъсис медиҳанд.

4. Ба ҳайати комиссияи байниидоравии давлатӣ намояндагони вазорату идораҳои мутасаддии соҳаҳои маориф, илм, фарҳанг, варзиш, иқтисод, молия, тандурустӣ ва назорати санитарию эпидемиологӣ, меҳнат, мудофиа, ҳолатҳои фавқулодда, корҳои хориҷӣ, ҳифзи муҳити зист ва воситаҳои ахбори омма шомил карда мешаванд.

5. Ба ҳайати комиссияи байниидоравии маҳаллӣ намояндагони мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ шомил карда мешаванд.

 

Моддаи 15.  Ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи маърифати экологии аҳолӣ

 

Ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи маърифати экологии аҳолӣ дар асоси қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, амалӣ карда мешаванд.

 

БОБИ 4. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

 

Моддаи 16. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани Қонуни мазкур

 

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

 

Моддаи 17. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

 

Қонун мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

 

        Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                                       Эмомалӣ  Раҳмон

 

           ш. Душанбе

 29 декабри соли 2010,

              № 673

 

 

Читать далее

Дар бораи мониторинги экологӣ

• 
• 

Подробности статьи

Автор

Категория Legislation

Қонуни ҶТ оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни ҶТ „Дар бораи мониторинги экологӣ“ аз

26 июли соли 2014, №1120

 

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

 

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон  с.2011, №3, мод.174)

 

Дар бораи мониторинги экологӣ

 

 Қонуни мазкур асосҳои ташкилӣ, ҳуқуқӣ, иқтисодӣ ва иҷтимоии таъмини мониторинги экологиро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд ва муносибатҳои мақомоти ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳои ҷамъиятӣ ва шаҳрвандонро дар ин соҳа ба танзим медарорад.

 

БОБИ 1.

 МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

-1 таъсири антропогенӣ - маҷмўи таъсиррасонии мустақим ва ғайримустақими фаъолияти инсон ба муҳити зист;

2- ифлосшавии муҳити зист - дар натиҷаи фаъолияти хоҷагидорӣ ё дигар намуди фаъолияти инсон  ба миқдори (консентратсияи) аз андозаи миёнаи бисёрсолаи табиӣ зиёд (дар ҳудуди тағйирёбии интиҳоӣ) ба муҳити зист овардан ё дар он пайдо шудани унсурҳои физикӣ, кимиёвӣ ва биологие, ки одатан ба он хос нестанд; 

- 3таъмини амнияти экологӣ – маҷмўи тадбирҳо оид ба пешгирии пайдоиш ва густариши ҳолатҳои хатарноки экологӣ ва рафъи оқибатҳои онҳо;

- 4муҳити зист – маҷмўи ҷузъҳои табиат (ҳавои атмосфера, об, хок, қаъри замин, олами наботот ва ҳайвонот) ва ландшафт, ёдгориҳои табиӣ, таърихӣ, фарҳангӣ ва дигар объектҳои моддӣ, ки ба сифати ҳаёт, шароити фаъолият ва вазъи саломатии инсон ва (ё) амали мутақобилаи ин ҷузъҳо таъсир мерасонанд;

- 5ҳифзи муҳити зист – маҷмўи тадбирҳои байналмилалӣ, давлатӣ ва минтақавӣ, маъмурию хоҷагидорӣ, ҳуқуқӣ, сиёсӣ, иқтисодӣ, иҷтимоӣ, технологӣ ва ҷамъиятӣ, ки ба ҳифз, истифодаи оқилона ва барқарорсозии муҳити зист равона карда шудаанд;

-6 истифодабарандагони табиат – шахсони воқеи ва ҳуқуқӣ, ки фаъолияти хҷагидорӣ ва дигар намуди фаъолиятро мувофиқи талаботи қонунгузории ҶТ ба роҳ монда, дар пешбурди он захираҳои табииро истифода мебаренд ва (ё) бо амалисозии он ба муҳити зист таъсир мерасонанд (Қонуни ҶТ оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни ҶТ „Дар бораи мониторинги экологӣ“ аз

26 июли соли 2014, №1120);

-7 системаи мониторинги экологӣ – сохтори сермақсад ва сертаркибаи иттилоотӣ, ки бо роҳи якҷоякунии зерсистемаҳои алоҳида, маҷмааҳои ченкунию иттилоотӣ ва ҳисобкунию иттилоотии аз ҷиҳати мақсад ва талаботи (Қонуни ҶТ оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни ҶТ „Дар бораи мониторинги экологӣ“ аз 26 июли соли 2014, №1120)

8умумӣ барои ташкил ва гузаронидани мушоҳидаҳо, ҷамъбаст ва ҳамгироии маълумоти бадастовардаи ба ҳам алоқаманд ташкил карда мешавад;

-9 ҳолати фавқулоддаи экологӣ – ҳолати хатарноки экологӣ, ки ба мақсади ҳифзи ҳаёт ва саломатии инсон, инчунин муҳити зист фавран андешидани тадбирҳои таъҷилиро барои рафъи он талаб менамояд;

-10 амнияти экологӣ – ҳолати муҳофизавии манфиатҳои ҳаётан муҳими инсон, ҷамъият, муҳити зист аз хатарҳои дар натиҷаи таъсирҳои антропогенӣ ва табиӣ пайдошаванда;

- 11ҳолати хатарноки экологӣ – ҳолате, ки дар натиҷаи таъсири омилҳои антропогенӣ  ва табиӣ, аз ҷумла бар асари  офату фалокатҳои табиӣ муҳити зист хароб гардидааст ё эҳтимоли хароб шудан дорад ва ё тағйир ёфта, ба вазъияти бад афтодааст ва вобаста ба ин ба манфиатҳои ҳаётан муҳими инсон ва ҷамъият хатар таҳдид мекунад; - ин сархат Хориҷ карда шудааст  (Қонуни ҶТ оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни ҶТ „Дар бораи мониторинги экологӣ“ аз 26 июли соли 2014, №1120)

- 12талаботи экологӣ – меъёрҳо, қоидаи ташкил ва пешбурди фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар намуди фаъолият, вобаста ба истифодаи намудҳои алоҳидаи захираҳои табиӣ ва (ё) таъсир ба муҳити зист;

- 13мониторинги экологӣ - маҷмўи тадбирҳо оид ба гузаронидани мушоҳида, арзёбӣ, пешгўии ҳолати ҷузъҳои алоҳидаи муҳити зист, маҷмааҳои ҳудудҳои табиӣ, объектҳои табиӣ ва табиию антропогенӣ, омилҳои табиӣ ва антропогении таъсир ба онҳо ва манбаъҳои ташаккулёбии онҳо дар асоси ченкунии нишондодҳои миқдорӣ ва сифатии ифлосшавии онҳо.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон  дар бораи мониторинги экологӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон  дар бораи мониторинги экологӣ ба Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад. 

 

Моддаи 3. Мақсад ва вазифаҳои мониторинги экологӣ

1. Мониторинги экологӣ бо мақсадҳои зерин гузаронида мешавад:

- мушоҳидаи ҳолати муҳити зист, аз он ҷумла ҳолати муҳити зист дар минтақаҳои воқеъи манбаъҳои таъсири антропогенӣ ва таъсири ин манбаъҳо ба муҳити зист;

- арзёбӣ ва пешгўии тағйири ҳолати муҳити зист зери таъсири омилҳои антропогенӣ ва табиӣ;

- таъмини талаботи давлат, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ба иттилооти эътимоднок дар бораи ҳолати муҳити зист ва тағйирёбии он, ки барои рафъ ва (ё) кам намудани оқибати ногувори чунин тағйирёбиҳо зарур аст.

2. Вазифаҳои мониторинги экологӣ инҳоянд:

- ба роҳ мондани мушоҳидаҳои мунтазами ҳолати объектҳои мониторинги экологӣ;

- созмон додани махзани иттилоотии маълумот дар бораи объектҳои мушоҳидашаванда;

- арзёбии нишондиҳандаҳои ҳолат ва мукаммалии функсионалии маҷмааҳои табиӣ, муҳити зист ва вазъи саломатии инсон;

- пешгўии тағйирёбии ҳолати объектҳои мушоҳидашаванда;

- таҳияи   барномаҳо,   пешниҳодот   ва   тадбирҳо   дар   бораи  рафъи оқибати ногувори таъсир ба муҳити зист;

- иттилоотонии   мақомоти   ҳокимияти   давлатӣ,   шахсони  воқеӣ  ва ҳуқуқӣ дар бораи ҳолати муҳити зист.

 

Моддаи 4. Объектҳо ва субъектҳои мониторинги экологӣ

1. Объектҳои мониторинги экологӣ аз инҳо иборатанд:

- манбаъҳои таъсири антропогенӣ ба муҳити зист;

- объектҳо ва минтақаҳои махсуси муҳити зист (ҳавои атмосфера, об, хок, қаъри замин, объектҳои хоҷагии ҷангал ва дигар объектҳои табиӣ, ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшаванда);

- гурўҳҳои аҳолӣ, ки таъсири манфии омилҳои муҳити зистро ҳис менамоянд.

2. Субъектҳои мониторинги экологӣ аз инҳо иборатанд:

- мақоми (Қонуни ҶТ оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни ҶТ „Дар бораи мониторинги экологӣ“ аз 26 июли соли 2014, №1120)

ваколатдори давлатӣ оид ба ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ;

- мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот(Қонуни ҶТ оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни ҶТ „Дар бораи мониторинги экологӣ“ аз 26 июли соли 2014, №1120);

- истифодабарандагони табиат.

3. Мониторинги экологӣ дар сатҳи ҷумҳуриявӣ, маҳаллӣ ва маҳдуд (локалӣ, объектӣ) дар ҳаҷме, ки гирифтани иттилооти пурра ва эътимоднок дар бораи муҳити зист ва ҳолати экологӣ, инчунин динамикаи тағйирёбии онҳо зарур аст, ба роҳ монда мешавад.

 

Моддаи 5. Принсипҳои асосии ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ

Принсипҳои асосии ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ инҳоянд:

- мунтазамии мушоҳидаҳо дар ҳаҷми зарурӣ ва кофӣ;

- фаврӣ гузаронидани мушоҳидаҳо дар ҳолатҳои фавқулодда;

- ягонагӣ ва муқоисашавандагии усулҳои мушоҳида ва назорати ҷамъоварӣ, нигоҳдорӣ ва интишори иттилооти дастрасшуда;

- эътимоднокии иттилоот дар бораи ҳолати объектҳои мониторинги экологӣ ва дастрасии он барои муштариён;

- коллегиалӣ будан дар пешгўии натиҷаҳои мониторинги экологӣ ҳангоми таҳияи лоиҳаи қарорҳои идоракунӣ;

- ҳамоҳангии амалҳои мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот (Қонуни ҶТ оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни ҶТ „Дар бораи мониторинги экологӣ“ аз 26 июли соли 2014, №1120);

Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- баҳисобгирии маълумоти мониторинги экологӣ ҳангоми таҳия, ташаккул ва амалигардонии стратегияи миллии рушди  Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- ба роҳ мондани мониторинги экологӣ ҳангоми фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолиятҳое, ки ба муҳити зист таъсири мустақим ё ғайримустақим мерасонанд, риояи қатъии талабот доир ба таъмини мониторинги экологӣ аз тарафи ҳамаи субъектҳои  хоҷагидорӣ ва дигар намуди фаъолиятҳо, аз он ҷумла фаъолияти марбут ба ҳифзи табиат;

- таъмини бокафолати  мониторинги экологӣ аз ҳисоби захираҳои молиявӣ ва моддию техникии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродие, ки фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар намуди фаъолияти ба муҳити зист таъсиррасонандаро амалӣ мегардонанд.

 

БОБИ 2.

ТАШКИЛИ СИСТЕМАИ ЯГОНАИ ДАВЛАТИИ МОНИТОРИНГИ ЭКОЛОГӢ

 

Моддаи 6. Системаи ягонаи давлатии мониторинги экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон

 1. Мониторинги экологӣ дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон дар доираи Системаи ягонаи давлатии мониторинги экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

2. Асоси Системаи ягонаи давлатии мониторинги экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз зерсистемаҳои функсионалӣ ва маҳаллии мониторинги экологии дар заминаи мақомоти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон созмонёфта иборат мебошад, ки барои ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ ваколатдоранд. Ҳамоҳангсозии фаъолияти зерсистемаҳои идоравӣ ва функсионалӣ ва муттаҳиднамоии онҳоро дар Системаи ягонаи давлатии мониторинги экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ амалӣ месозад.

3. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиб, шакл ва мўҳлатҳои пешниҳоди захираҳои иттилоотиро ба Системаи ягонаи давлатии мониторинги экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз тарафи субъектҳои мониторинги экологӣ ва тартиби истифодаи маълумоти ин системаро муайян месозад.

4. Маълумоти мониторинги экологӣ, ки ба иттилооти экологӣ мансуб аст, махфӣ буда наметавонад. Дастрасии маҳдуди вобаста ба зарурати таъмини сирри давлатиро қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд.

 

Моддаи 7. Феҳристи давлатии объектҳои мониторинги экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Феҳристи давлатии объектҳои мониторинги экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади қайди объектҳои мониторинги экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиб дода мешавад.

2. Тартиби пешбурди Феҳристи давлатии объектҳои мониторинги экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон  ва мақоми ва мақоми давлатие, ки онро амалӣ менамояд, аз ҷониби Ҳукумати  Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд. (Қонуни ҶТ оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни ҶТ „Дар бораи мониторинги экологӣ“ аз 26 июли соли 2014, №1120);

 

3. Мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ истифодабарандагони табиатро дар бораи мансубияти объектҳои тобеи он ба Феҳристи давлатии объектҳои мониторинги экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон тариқи пешниҳоди огоҳнома (амрия) хабардор менамояд.

4. Ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшаванда ба Феҳристи давлатии объектҳои мониторинги экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба сифати қитъаҳои намунавӣ ва нуқтаҳои пойгоҳӣ барои арзёбии сифати муҳити зист ворид карда мешаванд.

 

Моддаи 8. Истифодаи захираҳои иттилоотии мониторинги экологӣ

 Захираҳои иттилоотии мониторинги экологӣ барои истифодаи мақомоти ҳокимияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ҳангоми қабули қарорҳо доир ба масъалаҳои рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳифзи муҳити зист ва таъмини амнияти экологӣ дар ҳолатҳои зерин заруранд:

- ҳангоми тайёр намудани пешгўиҳо ва таҳияи барномаҳои рушди иҷтимоию иқтисодӣ, аз он ҷумла барномаҳои давлатӣ ва маҳаллии экологӣ, инвеститсионӣ ва дигар барномаҳо;

- ҳангоми таҳияи ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ ва меъморӣ, аз он ҷумла нақшаҳои генералии шаҳру ноҳияҳо;

- ҳангоми қабули қарорҳо доир ба сохтмони объектҳои калони хоҷагидорӣ;

- ҳангоми пешбурди намудҳои алоҳидаи кадастрҳои давлатии захираҳои табиӣ;

- ҳангоми тайёр намудани маърўзаҳои давлатӣ доир ба ҳолати муҳити зист ва таъсири он ба вазъи саломатии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- ҳангоми таҳияи лоиҳаҳои санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон доир ба масъалаҳои истифодабарии табиат, ҳифзи муҳити зист ва таъмини амнияти экологӣ, инчунин маблағгузории тадбирҳо ва барномаҳои беҳдошти муҳити зист ва аҳолие, ки дар ҳудудҳои дорои мақоми (Қонуни ҶТ оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни ҶТ „Дар бораи мониторинги экологӣ“ аз 26 июли соли 2014, №1120);

махсуси экологӣ зиндагӣ менамоянд.

 

БОБИ 3.

САЛОҲИЯТИ МАҚОМОТИ ИҶРОИЯИ ҲОКИМИЯТИ ДАВЛАТИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР СОҲАИ МОНИТОРИНГИ ЭКОЛОГӢ

 

Моддаи 9. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи мониторинги экологӣ

Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи мониторинги экологӣ инҳоянд:

- мақоми ваколатдори давлатиро оид ба ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ муайян менамояд;

- фаъолияти мақоми давлатиро, ки ба ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ ваколатдор аст, ҳамоҳанг месозад;

- таҳия ва иҷрои барномаҳои мақсадноки ҷумҳуриявиро доир ба мониторинги экологӣ ташкил менамояд;

- тартиби пешбурди Феҳристи давлатии объектҳои мониторинги экологии Ҷумҳурии Тоҷикистонро муайян менамояд;

- тартиби муттаҳидсозии захираҳои иттилоотии субъектҳои мониторинги экологро дар Системаи ягонаи давлатии мониторинги экологии Ҷумҳурии Тоҷикистонр ва истифодабарии онҳоро муайян менамояд; (Қонуни ҶТ оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни ҶТ „Дар бораи мониторинги экологӣ“ аз 26 июли соли 2014, №1120);

 

- аз мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ маълумоти мониторинги экологӣ, маводи таҳлилӣ ва дигар иттилооти экологиро мегирад ва онҳоро ҳангоми қабули қарорҳо доир ба беҳдошти аҳолӣ ва муҳити зист, таъмини амнияти экологӣ ва истифодаи оқилонаи захираҳои табиӣ истифода мебарад;

- салоҳияти дигарро дар соҳаи мониторинги экологӣ мувофиқи қонунгузорӣ амалӣ менамояд.

 

Моддаи 10. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ 

1. Ташкил ва гузаронидани мониторинги экологиро дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ  амалӣ менамояд.

2. Мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон дар доираи ваколатҳои худ: (Қонуни ҶТ оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни ҶТ „Дар бораи мониторинги экологӣ“ аз 26 июли соли 2014, №1120);

- мониторинги объектҳои муҳити табиии дахлдорро (калимаҳои ----„дар доираи дастурамали ин мақомот“ хориҷ гардидааст) (Қонуни ҶТ оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни ҶТ „Дар бораи мониторинги экологӣ“ аз 26 июли соли 2014, №1120) мустақилона ташкил ва амалӣ мегардонад;

- дар ташкил ва гузаронидани мониторинги давлатии объектҳои об иштирок менамояд;

- объектҳои мониторинги экологии давлатиро дар мувофиқа бо мақомоти давлатӣ муайян менамояд;

- тадқиқотро доир ба мониторинги экологӣ дар асоси ҳуҷҷатҳои меъёрӣ ва услубии аз ҷиҳати ягонагии услубҳо, тарзҳо ва нишондиҳандаҳои мувофиқашудае ташкил менамоянд, ки дар асоси онҳо маълумот дар бораи ҳолати  объектҳои мониторинги экологӣ ҷамъоварӣ ва таҳқиқ карда мешавад;

- тартиби пешниҳоди ҳатмии маълумоти ҳуҷҷатшудаи мониторинги экологиро ба маълумоти истифодабарандагони табиат мерасонад;

- пешбурди махзанҳои махсуси маълумоти мониторинги экологиро ташкил ва таъмин менамояд;

- арзёбии маълумоти мониторинги экологиро оид ба набудани маълумоте, ки тибқи қонунгузорӣ ба категорияи интишори маҳдуд мансуб аст, ташкил менамояд;

- мубодилаи иттилоотиро бо дигар мақомоти давлатӣ амалӣ мегардонад;

- талаботи тахассусиро оид ба ҳайати кормандоне, ки гузаронидани  мониторинги экологиро таъмин менамоянд, муқаррар мекунад;

- омўзишу таълими мутахассисонро барои кор дар соҳаи мониторинги экологӣ ташкил менамояд;

- барои ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ супоришҳои дахлдор медиҳад;

- мақомоти ҳокимияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, аҳолиро дар бораи ҳолати муҳити зист дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси маълумоти эътимодноки иттилооти экологӣ хабардор менамояд.

 

Моддаи 11. Иштироки иттиҳодияҳои (Қонуни ҶТ оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни ҶТ „Дар бораи мониторинги экологӣ“ аз 26 июли соли 2014, №1120) ва шаҳрвандон дар системаи мониторинги экологӣ

1. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ташкилотҳои ҷамъиятӣ ҳуқуқ доранд ба мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ барои гирифтани иттилооти пурра ва эътимодноки ҳолати муҳити зист муроҷиат намоянд.

2. Мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ вазифадор аст, ки бо тартиби муқарраргардида шикоят ва аризаҳои шаҳрвандон ва иттиҳодияҳои (Қонуни ҶТ оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни ҶТ „Дар бораи мониторинги экологӣ“ аз 26 июли соли 2014, №1120) ҷамъиятиро дар бораи ҳолати муҳити зист баррасӣ намояд ва онҳоро аз натиҷаи баррасӣ ва тадбирҳои қабулгардида огоҳ созад.

3. Ташкилотҳои ҷамъиятӣ ҳуқуқ доранд ба мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ бо пешниҳодҳо доир ба муқаррар намудани объектҳои иловагии мониторинги экологӣ муроҷиат намоянд.

4. Ташкилотҳои ҷамъиятӣ ва шаҳрвандон ҳуқуқ доранд дар гузаронидани  мониторинги экологӣ аз ҳисоби маблағи худ ё маблағҳои дигари  тибқи қонунгузорӣ пешбинишуда иштирок намоянд.

5. Маълумоти мониторинги экологии аз тарафи иттиҳодияҳои (Қонуни ҶТ оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни ҶТ „Дар бораи мониторинги экологӣ“ аз 26 июли соли 2014, №1120)ҷамъиятӣ бадастовардашуда, ки ҷавобгўи талабот нисбат ба захираҳои иттилоотӣ мебошад, ба феҳристи  объектҳои мониторинги экологӣ ворид карда мешавад.

 

БОБИ 4.

ТАНЗИМИ ФАЪОЛИЯТ ДАР СОҲАИ МОНИТОРИНГИ ЭКОЛОГӢ

 

Моддаи 12. Ўҳдадориҳои субъектҳои мониторинги экологӣ 

1. Субъектҳои мониторинги экологӣ нисбати объектҳояшон, ки ба Феҳристи давлатии объектҳои мониторинги экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид шудаанд, ўҳдадоранд:

- мониторинги маҳаллии манбаъҳои таъсири антропогениро ба муҳити зисти табиӣ аз ҳисоби маблағи худ ташкил намоянд ва гузаронанд;

- ташкили(Қонуни ҶТ оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни ҶТ „Дар бораи мониторинги экологӣ“ аз 26 июли соли 2014, №1120)заминаи зарурии моддию техникии мониторинги экологиро таъмин  (Қонуни ҶТ оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни ҶТ „Дар бораи мониторинги экологӣ“ аз 26 июли соли 2014, №1120)намоянд;

- мониторинги маҳаллиро бо истифода аз усулу воситаҳои тасдиқшудаи тибқи қонунгузорӣ муқарраргардида, ки ягонагии ченкуниҳоро таъмин менамояд, ба роҳ монанд;

- шахсони мансабдори  масъули гузаронидани мониторинги экологии маҳаллиро муайян ва тайёрии касбии онҳоро мувофиқи талаботи тахассусии муқарраргардида таъмин намоянд;

- ба мақомоти ваколатдори давлатӣ оид ба ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ ва мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ маълумоти ҳуҷҷатшудаи мониторинги экологии маҳаллиро дар мўҳлат ва ҳаҷми муқарраргардида ройгон пешниҳод намоянд.

2. Истифодабарандагони табиат ва (ё) шахсони ҳуқуқии аз тарафи онҳо ҷалбшуда мониторинги экологии маҳаллиро аз рўи барномаҳое, ки  аз тарафи худи онҳо тибқи талаботи муқарраргардида таҳия гардида, бо мақомоти ваколатдори давлатӣ оид ба ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ мувофиқа шудаанд, амалӣ мегардонанд.

3. Ташкилотҳо ва соҳибкорони инфиродӣ, ки фаъолияташон бо истифодаи захираҳои табиӣ ё  хавфи таъсири манфӣ ба муҳити зист вобаста аст, мониторинги экологиро мувофиқи қонунгузорӣ ташкил ва амалӣ мегардонанд. -Дар асоси (Қонуни ҶТ оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни ҶТ „Дар бораи мониторинги экологӣ“ аз 26 июли соли 2014, №1120) –хориҷ карда шудааст. 

 

Моддаи 13.  Мониторинги экологӣ дар ҳудудҳои дорои мақоми махсуси экологӣ

1. Дар ҳудудҳои дорои мақоми махсуси экологӣ (минтақаи ҳолати фавқулоддаи экологӣ, минтақаи ҳолати хатарноки (Қонуни ҶТ оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни ҶТ „Дар бораи мониторинги экологӣ“ аз 26 июли соли 2014, №1120)экологӣ) мониторинги экологӣ қисми таркибии барномаҳои беҳдошти минтақа мебошад.

2. Мониторинги экологӣ дар объектҳое, ки нисбати онҳо қарори мансубият ба ҳудудҳои дорои мақоми махсуси экологӣ қабул шудааст, дар ҳаҷми барои арзёбии самараноки пурра ва эътимодноки тадбирҳо ва барномаҳои иҷрошавандаи ҳифзи табиат кифоя гузаронида мешавад.

 

Моддаи 14. Мониторинги экологӣ дар воҳидҳои марзию маъмурии  пўшида

1. Мониторинги экологӣ дар воҳидҳои марзию маъмурии пўшида қисми таркибии мониторинги экологии  Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад.

2. Мониторинги экологӣ дар воҳидҳои марзию маъмурии пўшида бо назардошти талаботи тибқи қонунгузорӣ муайянгардида амалӣ карда мешавад.

 

Моддаи 15. Мониторинги экологӣ дар объектҳои ҳарбӣ ва мудофиавӣ

Дар объектҳои ҳарбӣ ва мудофиавӣ, инчунин дар ҷамъомадҳо ва машқҳои ҳарбӣ, ҳангоми ҷойгиронии қўшун ва техникаи ҳарбӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон мониторинги экологӣ бо назардошти талаботи муайянкардаи  қонунгузорӣ ташкил ва амалӣ карда мешавад.

 

Моддаи 16. Мониторинги экологӣ ҳангоми огоҳнамоӣ ва рафъи ҳолатҳои фавқулодда

1. Дар объектҳое, ки ба Феҳристи давлатии объектҳои хатарнок ворид шудаанд, мониторинги экологии ҳолати онҳо аз рўи нишондодҳои дахлдор бо ин объектҳо, инчунин мониторинги экологии омилҳои берунае, ки имконияти сарзании ҳолатҳои фавқулоддаро доранд, ташкил ва амалӣ карда мешавад.

2. Ҳангоми сар задани ҳодисаҳои фавқулодда мониторинги экологии объектҳои табиӣ ва дигар объектҳое, ки дар минтақаи зери таъсири ҳодисаҳои фавқулодда ва паҳншавии оқибатҳои номусоиди онҳоянд, гузаронида мешавад.

 

Моддаи 17. Мониторинги экологии партовҳои хатарнок

1. Мониторинги экологӣ дар ҳамаи зинаҳои муносибат бо партовҳои хатарнок (ғуншавӣ, интиқол, безараргардонӣ, истифода, гўркунӣ ва ғайра) ба роҳ монда мешавад.

2. Мониторинги экологиро шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ, ки амалиёти дахлдорро вобаста ба муносибат бо партовҳои хатарнок  мегузаронанд, амалӣ мегардонанд, ба шарте ки дар шартномаи миёни онҳо бо истеҳсолкунанда ё молики партовҳои хатарнок тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад. 

 

Моддаи 18. Мониторинги экологӣ ва экспертизаи давлатии экологӣ

Дар ҳуҷҷатҳои баэкспертизаи давлатии экологӣ пешниҳодшуда доир ба тадбирҳои мансуб ба истифодабарии табиат, ки амалӣ намудани онҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба нақша гирифта шудааст, бахши алоҳида оид ба мониторинги экологӣ ҳатмист. Дар объектҳои экспертизаи давлатии экологӣ, ки ҳамзамон объектҳои мониторинги экологӣ мебошанд (пурра ё қисман), пуррагӣ ва эътимоднокии иттилооти ба экспертиза пешниҳодшуда бо истифодаи захираҳои иттилооти дахлдор, ки дар системаи мониторинги экологӣ мавҷуд аст, таъмин карда мешавад.

 

Моддаи 19. Маблағгузории тадбирҳо оид ба ташкил ва гузаронидани  мониторинги экологӣ

1. Системаи  мониторинги экологӣ аз ҳисоби буҷети давлатӣ   барои гузаронидани мониторинги экологӣ, иҷрои барномаҳои давлатии мақсаднок, инчунин аз ҳисоби маблағҳои ғайрибуҷетии ташкилотҳо ва дигар манбаъҳо маблағгузорӣ карда мешавад.

2. Маблағ барои ташкили мониторинги экологӣ дар доираи иҷрои барномаҳои ҷумҳуриявии мақсаднок ва маҳаллӣ аз буҷети дахлдор ва фондҳои ғайрибуҷетӣ ҷудо карда мешавад.

3. Маблағгузории ташкили мониторинги экологӣ аз ҳисоби истифодабарандагони табиат, ки моддаи 11 Қонуни мазкур муайян кардааст ва аз ҳисоби худи онҳо амалӣ карда мешавад.

4. Мониторинги экологии манбаъҳои ифлоскунандаи муҳити зист, ки моликияти коммуналӣ мебошанд, аз ҳисоби корхонаҳо–истифодабарандагони табиати дар ҳудуди ҳамин воҳидҳои марзию маъмурӣ  ҷойгиршуда  маблағгузорӣ карда мешавад.

5. Мониторинги экологии вазъи саломатии аҳолӣ, ки таъсири манфии омилҳои муҳити зистро дар ҳудуди воҳидҳои маҳаллӣ ҳис менамоянд, аз ҳисоби буҷетҳо, фондҳои ғайрибуҷетӣ ва дигар манбаъҳои тибқи қонунгузорӣ барои рафъи ҳамин манбаи ифлоскунанда пешбинишуда маблағгузорӣ карда мешавад.

6. Мониторинги экологии объектҳои табиӣ ва дигар объектҳои дар ихтиёри шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ набуда, инчунин гузаронидани мониторинги экологии ҳолати муҳити зист, вазъи саломатии аҳолӣ дар ҳаҷми барномаҳои ҷумҳуриявии мақсаднок пешбинишуда аз ҳисоби буҷети давлатӣ, фондҳои ғайрибуҷетӣ ва дигар манбаъҳои пешбиникардаи қонунгузорӣ маблағгузорӣ карда мешавад.

 

Моддаи 20. Ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи мониторинги экологӣ

Ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи мониторинги экологӣ дар асоси қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, ба роҳ монда мешавад.

 

 

 

БОБИ 5.

МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

 

Моддаи 21. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани Қонуни мазкур тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд. 

 

Моддаи 22. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

 

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон                                  Эмомалӣ Раҳмон

ш.Душанбе, 25 марти соли 2011

№ 707

 

 

 

 

 

 

Читать далее

Дар бораи иттилооти экологӣ

• 
• 

Подробности статьи

Автор

Категория Legislation

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон

Дар бораи иттилооти экологӣ

Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқӣ, ташкилӣ, иқтисодӣ ва иҷтимоии таъмини иттилооти экологиро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон  муайян менамояд ва ба таъмини ҳуқуқи шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ  ба дастрасии иттилооти экологии мукаммал, эътимоднок ва саривақтӣ мусоидат карда, муносибатҳоро дар ин бахш танзим менамояд.

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- иттилоот - маълумот дар бораи шахсҳо, ашё, объект, воқеиёт, рӯйдоду ҳодисот (падидаҳо) ва равандҳо, сарфи назар аз шакли пешниҳоди онҳо;

- иттилооти экологӣ – иттилооти ҳуҷҷатии дорои маълумот оид ба вазъи муҳити зист ва таъсир ба он, тадбирҳои ҳифзи он, ҳамчунин таъсири муҳити зист ба инсон мебошад, ки таркибашро Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст,  муайян менамоянд;

- иттилооти хосаи экологӣ – иттилооти экологӣ, ки дар асоси шартнома манзур мешавад ва барои пешниҳоди он тайёрии иловагӣ, аз ҷумла ҷамъоварӣ, коркард ва таҳлили иттилоот зарур аст;

- иттилооти умумии экологӣ– иттилооти экологие, ки барои истифодаи омма аз ҷониби моликони иттилооти экологӣҷиҳати иҷрои ӯҳдадориҳояшон, ки аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон бармеоянд, муқаррар шудааст;

- захираҳои иттилооти экологӣ - иттилооти экологие, ки сарфи назар аз усули пешниҳод ё ташкили нигоҳдориаш (аснод, маҷмӯи аснод, захираҳои китобхонаҳо, бойгониҳо, махзани маълумот), барои воридкунӣ ба системаи иттилоотии экологӣ пешбинӣ шудааст ё дар дохилаш мавҷуд аст;

- молики иттилооти экологӣ - мақомоти давлатӣ ё дигар шахси ҳуқуқӣ, ки дар натиҷаи фаъолияташ иттилооти  экологӣ  ташаккул меёбад;

- пешниҳоди иттилооти экологӣ - амали молики иттилооти экологӣ, ки тибқи ӯҳдадориҳои ба моликони чунин иттилоот вогузоркардаи   Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ё дар асоси шартнома оид ба пешниҳоди иттилооти хосаи экологӣ ба расонидани иттилооти экологӣ ба мақомоти давлатӣ, дигар шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ мусоидат менамояд;

- интишори иттилооти экологӣ - амали молики иттилооти экологӣ, ки  мақсадаш тавассути ҷойгиронӣ дар нашрияҳо, дигар воситаҳои ахбори омма, сомонаҳои расмии худ дар шабакаи умумиҷаҳонии иттилоотӣ ё бо роҳҳои дигари дастраси умум расонидани иттилооти экологӣ ба мақомоти давлатӣ, шахсони дигари воқеӣ ва ҳуқуқӣ мебошад.

 

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон  дар бораи иттилооти экологӣ

 

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон  дар бораи иттилооти экологӣ ба Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон  асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад.

 

Моддаи 3. Объекти муносибатҳо дар бахши иттилооти экологӣ

 

Объекти муносибатҳо дар бахши иттилооти экологӣ иттилооти экологиест, ки маълумоти зеринро дар бар мегирад:

- дар бораи вазъи муҳити зист, аз ҷумла ҳавои атмосферӣ, обҳои рӯизаминӣ ва зеризаминӣ, замин, хок, олами набототу ҳайвонот, ландшафтҳои табиӣ, дигар объектҳои табиӣ ва таъсири мутақобилаи онҳо, инчунин дар бораи организмҳои ирсӣ-муҳандисӣ ва микроорганизмҳо;
- дар бораи таъсири моддаҳо, инчунин энергия, ғалоғула, нурафканӣ ва дигар омилҳои физикӣ ба муҳити зист;

- дар бораи қарорҳои мақомоти давлатӣ, фаъолияти хоҷагидорӣ ва фаъолияти дигари шахсони ҳуқуқӣ вобаста бо таъсири манфӣ ба муҳити зист ё ҳифзи он, инчунин асосноккунии зарурати иҷрои онҳо, аз он ҷумла асосноккунии молиявию иқтисодӣ;

- дар бораи санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, нақшаҳои комплексии ҳудудӣ, барномаҳо ва чорабиниҳо оид ба истифодаи оқилонаи захираҳои табиӣ ва ҳифзи муҳити зист, консепсияҳо, стратегияҳо, нақшаҳо, барномаҳо ва чорабиниҳое, ки амалигардонии онҳо ба муҳити зист таъсир мерасонад ё таъсир расонида метавонад, инчунин асосноккунии зарурати қабули онҳо, аз он ҷумла асосноккунии молиявию иқтисодӣ;

- дар бораи вазъи саломатӣ ва бехатарии шаҳрвандон;

- дар бораи шароити зиндагии шаҳрвандон то он дараҷа, ки ба онҳо муҳити зист ё тавассути муҳити зист омилҳо, фаъолият ва тадбирҳои дар сархатҳои сеюм ва чоруми ҳамин модда зикршуда таъсир мерасонанд ё расонида метавонанд.

 

Моддаи 4. Ҳуқуқи дастрас кардани иттилооти экологӣ

 

Ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ҳуқуқи озодона дастрас кардани иттилооти экологии дар ихтиёри моликони иттилооти экологӣ мавҷуда бе зарурати фаҳмонидани сабабҳои таваҷҷӯҳ ба ин  иттилооти экологӣ, бо тартиб ва тарзе, ки Қонуни мазкур муайян намудааст, кафолат дода мешавад.

Моддаи 5. Намудҳои иттилооти экологӣ ва манбаъҳои асосии он

 

1. Иттилооти экологӣ ба иттилооти умумии экологӣ ва иттилооти хосаи экологӣ тақсим мешавад.

2. Ба иттилооти хосаи экологӣ нисбат додани иттилооти экологие, ки аз ҳодисаи расонидани зарар ба муҳити зист иборат аст, манъ аст.

3. Иттилооти экологие, ки моликони иттилооти экологӣ тибқи Қонуни мазкур пешниҳод ё интишор мекунанд, дар натиҷаи фаъолиятҳои зерин ташаккул меёбад:

- гузаронидани мониторинги муҳити зист;- гузаронидани ченкунӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист;

- ба роҳ мондани баҳисобгирии давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист;

- ба роҳ мондани баҳисобгирии захираҳои табиии истифодашаванда ва таъсир ба муҳити зист;

- гузаронидани арзёбии таъсири фаъолияти пешбинишудаи хоҷагидорӣ ё фаъолияти дигар ба муҳити зист;

- гузаронидани экспертизаи экологӣ;

- амалӣ намудани назорат дар соҳаи ҳифзи муҳити зист;

- гузаронидани аудити экологӣ;

- гузаронидани сертификатсияи экологӣ;

- амалӣ намудани бамеъёрдарорӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист;

- таҳия ва амалӣ намудани нақшаҳои маҷмӯии ҳудудӣ, барномаҳо ва чорабиниҳо оид ба истифодаи оқилонаи захираҳои табиӣ ва ҳифзи муҳити зист.

4. Додани иҷозатномаҳо (литсензияҳо) ва дигар ҳуҷҷатҳои иҷозатномаҳодиҳӣ, ки дар асоси онҳо захираҳои табиӣ ҳамчун манбаи ҷамъоварии иттилооти экологӣ истифода карда мешаванд, ворид намудани тағйирот ва (ё) иловаҳо ба ин иҷозатномаҳо (литсензияҳо) ё дигар ҳуҷҷатҳо, манънамоӣ, барқароркунӣ, тамдиди мӯҳлати амали иҷозатномаҳодиҳӣ, қатъ намудани амали онҳо тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

 

Моддаи 6. Тартиби ташаккул ва пешбурди захираҳои давлатии  иттилооти экологӣ

 

1. Тартиби ташаккул ва пешбурди захираҳои давлатии иттилооти экологӣ аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

2. Захираҳои давлатии иттилооти экологӣ иттилооти экологиеро дар бар мегиранд, ки дар натиҷаи фаъолияти дар қисмҳои 3 ва 4 моддаи 5 ҳамин Қонун пешбинишудаи моликони иттилооти экологӣ ташаккул меёбад ва дар мақомоти давлатӣ, ташкилотҳои дигари давлатӣҷиҳати иҷрои вазифаҳои тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ӯҳдаи онҳо гузошташуда захира карда мешавад.

3. Пешниҳод ва интишори маълумоте, ки ба захираҳои давлатии иттилооти экологӣ ворид шудааст, мувофиқи моддаҳои 9–12  Қонуни мазкур амалӣ карда мешавад.

 

Моддаи 7. Дастрасӣ ба иттилооти экологӣ

 

1. Дастрасии мақомоти давлатӣ, дигар шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ  ба иттилооти умумии экологӣ тавассути пешниҳод ё интишори иттилооти умумии экологӣ аз тарафи моликони иттилооти экологӣ таъмин карда мешавад.

2. Дастрасии мақомоти давлатӣ, дигар шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ  ба иттилооти хосаи экологӣ дар асоси шартнома бо моликони иттилооти  экологӣ таъмин карда мешавад.

 

Моддаи 8. Маҳдудияти дастрасӣ ба иттилооти экологӣ

1. Пешниҳод ё интишори иттилооти экологӣ дар мавридҳои зерин манъ аст, агар:

- иттилоот тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон сирри давлатӣ ба шумор равад;

- ошкор намудани иттилоот ба баррасии судии парвандаҳо, пешбурди тафтишоти пешакӣ ва истеҳсолоти парвандаҳои ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ халал расонад;

- ошкор намудани иттилоот ба муҳити зист зарар расонад ё хатари расонидани чунин зарарро дошта бошад;

- ҳолатҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии  байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, бо дарназардошти амнияти давлат, ҳимояи ҳуқуқу озодиҳои шаҳрвандон, ҳуқуқҳои шахсони ҳуқуқӣ муайян намудаанд.

2. Пешниҳоди иттилооти экологӣ  инчунин рад карда мешавад, агар:

- мақомоти давлатӣ, ташкилоти дигари давлатӣ иттилооти дархостшударо надошта бошанд ва гирифтани чунин иттилоот аз дигар моликони иттилооти экологӣ бинобар набудани он ғайриимкон бошад;

- шахси ҳуқуқӣ, ки мақомоти давлатӣ ё ташкилоти дигари давлатӣ нест, иттилооти экологии дархостшударо надошта бошад;

- дар ҳолатҳои дигаре, ки қонунгузории  Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст.

3. Дастрасӣ ба иттилооти экологии зерин маҳдуд карда намешавад:

- дар бораи вазъи муҳити зист ё зарари ба он расида;

- дар бораи партови моддаҳои олудакунанда ба атмосфера, партови гандаобҳо ба объектҳои обӣ, ки аз меъёрҳои ҳифзи муҳити зист зиёданд ва ё дар сурати набудани чунин меъёрҳо, агар муайянкунии онҳоро   қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон талаб намояд;

- дар бораи партови моддаҳои кимиёвӣ ё дигар моддаҳо, омехтаи онҳо, ашёҳо ва дигар партовҳо ба объекти обӣ;

- дар бораи афтодани моддаҳои кимиёвӣ ва дигар моддаҳо ба замин ва хок, ки ба бадшавии ҳолати онҳо ё сифати обҳои зеризаминӣ оварда мерасонад;

- дар бораи нурафкании иондоркунанда ва электромагнитӣ, ғалоғула ё таъсири дигари физикии аз меъёрҳои ҳифзи муҳити зист зиёд ё набудани чунин меъёрҳо, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар кардани онҳоро талаб намояд;

- дар ҳолатҳои дигаре, ки  қонунгузории  Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст.

 

Моддаи 9. Пешниҳоди иттилооти экологӣ ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқїти дигари давлатӣ ба шумор намераванд

 

1. Иттилооти умумии экологӣ аз тарафи молики иттилооти экологӣ ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки мақомоти  давлатӣ ва ё ташкилоти дигари давлатӣ (минбаъд - дархосткунанда) ба ҳисоб намераванд, дар асоси дархости онҳо ройгон пешниҳод карда мешавад, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигарро муайян накарда бошад.

2. Иттилооти умумии экологӣ аз тарафи молики иттилооти экологӣ ба дархосткунанда дар давоми даҳ рӯз аз рӯзи воридшавии дархост оид ба пешниҳоди он манзур карда мешавад.

3. Талабот ба дархост оид ба пешниҳоди иттилооти умумии экологиро қонунгузории  Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

4. Иттилооти умумии экологӣ дар шакл, ҳаҷм ва таркиби зикрнамудаи дархост оид ба пешниҳоди иттилооти умумии экологӣ пешниҳод мешавад. Агар молики иттилооти экологӣ барои дар шакл ва ҳаҷми дархостшуда пешниҳод намудани иттилооти экологӣ имконияти техникӣ надошта бошад, онро дар шакл ва ҳаҷми мавҷуда бо зикри сабабҳои дахлдор манзур мегардонад.

5. Дар сурати шахси ҳуқуқӣ будани молики иттилооти умумии экологии дархостшуда, ки мақомоти давлатӣ ё ташкилоти дигари давлатӣ намебошад, мақомоти давлатӣ ё ташкилоти дигари давлатӣ, ки ба унвонаш дархост ворид шудааст ва қонеъ намудани ин дархост ба салоҳияти ӯ дохил мешавад, вазифадор аст, ки дар давоми даҳ рӯзи баъди ворид шудани дархост чунин иттилооти экологиро аз молики иттилооти экологӣ мустақилона дархост намояд ва дархосткунандаро хаттӣ дар ин бора огоҳ созад.

6. Дар ҳолати воридшавии дархости мақомоти давлатӣ ё ташкилоти дигари давлатӣ дар бораи пешниҳоди иттилооти умумии экологӣ, ки дар қисми 5 ҳамин модда пешбинӣ шудааст, молики иттилооти экологӣ вазифадор аст, ки дар давоми даҳ рӯзи баъди ворид шудани он иттилооти дархостшударо пешниҳод намояд ё дар давоми панҷ рӯзи баъди воридшавии дархост дархосткунандаро дар бораи рад намудани пешниҳоди иттилооти умумии экологӣ бо зикри сабабҳои раднамоӣ тибқи муқаррароти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, огоҳ созад.

7. Мақомоти давлатӣ ё ташкилоти дигари давлатӣ, ки тибқи қисми 6 ҳамин модда иттилооти умумии экологиро дастрас намудааст, иттилооти мазкурро дар давоми як моҳ аз рӯзи воридшавии дархост ба дархосткунанда пешниҳод менамояд. Дар ҳолати аз молики иттилооти экологӣ гирифтани раднома дар бораи пешниҳоди иттилооти умумии экологӣ, мақомоти давлатӣ ё ташкилоти дигари давлатӣ  дар давоми панҷ рӯзи баъди воридшавии раднома дархосткунандаро бо зикри сабабҳои радди дархост огоҳ месозад.

8. Агар қаноатбахш кардани дархост оид ба пешниҳоди иттилооти умумии экологӣ дар салоҳияти мақомоти давлатӣ ё ташкилоти дигари давлатӣ набошад, онҳо вазифадоранд, ки дар давоми панҷ рӯзи баъди воридшавии дархост онро ба дигар мақомоти давлатӣ ё ташкилоти дигари давлатие, ки салоҳияти қаноатбахш гардонидани чунин дархостро дороанд, равон намоянд ва дар ин хусус дархосткунандаро огоҳ созанд.

9. Агар иттилооти экологии дархостшуда ба иттилооти хосаи экологӣ мансуб бошад, молики иттилооти экологӣ вазифадор аст, ки дар давоми панҷ рӯзи баъди воридшавии дархост ба дархосткунанда бастани шартномаи дарёфти иттилооти хосаи экологиро пешниҳод намояд.

10. Дар сурати мавҷудияти асос барои рад намудани пешниҳоди иттилооти экологӣ, тибқи муқаррароти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии  байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, молики иттилооти экологӣ дар давоми панҷ рӯз дархосткунандаро дар бораи рад намудани дархости пешниҳоди иттилооти экологӣ бо нишон додани сабабҳои раднамоӣ ва фаҳмонидани тартиб ва мӯҳлати эътироз нисбати қарори қабулшуда хаттӣ огоҳ менамояд.

 

Моддаи 10. Хусусияти пешниҳоди иттилооти экологӣ ба мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳои давлатӣ

1. Иттилооти умумии экологӣ аз тарафи моликони иттилооти экологӣ ба мақомоти давлатӣ ё ташкилотҳои дигари давлатӣ тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии  Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси дархости онҳо бо роҳи табодули чунин иттилоот ё ирсоли он пешниҳод карда мешавад.

2. Иттилооти хосаи экологӣ ба мақомоти давлатӣ ройгон пешниҳод карда мешавад, агар қонунгузории  Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро муайян накарда бошад. Иттилооти хосаи экологӣ ба ташкилотҳои дигари давлатӣ бо тартиби муайяннамудаи моддаи 11 Қонуни мазкур  пешниҳод карда мешавад.

 

Моддаи 11. Тартибу шартҳои пешниҳоди иттилооти хосаи экологӣ ва пардохт барои он

 

Иттилооти хосаи экологӣ ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар асоси шартномаи дарёфти иттилооти хосаи экологӣ пешниҳод карда мешавад. Андозаи пардохт барои чунин иттилоот набояд аз хароҷоти асоснок барои ҷамъоварӣ, коркард ва таҳлили иттилооти хосаи экологӣ зиёд бошад.

Моддаи 12. Интишори иттилооти умумии экологӣ

 

1. Иттилооти умумии экологӣ аз тарафи моликони иттилооти экологӣ тавассути нашрияҳо, воситаҳои дигари ахбори омма, сомонаҳои расмии худ дар шабакаи умумиҷаҳонии иттилоотӣ ё бо роҳҳои дигари дастраси умум тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон интишор карда мешавад.

2. Таркиби иттилооти умумии экологии интишораш ҳатмӣ, моликони иттилооти экологӣ, ки ӯҳдадоранд чунин иттилоотро интишор намоянд ва мӯҳлати интишори он тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон  муайян карда мешавад.

Моддаи 13. Ҳамкории байналмилалӣ дар бахши иттилооти экологӣ

Ҳамкории байналмилалӣ дар бахши иттилооти экологӣ дар асоси қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии  байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, амалӣ карда мешавад.

Моддаи 14. Ҷавобгарӣ барои вайрон кардани Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои вайрон кардани Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 15. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

ҶумҳурииТоҷикистон                                                                        Эмомалӣ  РАҲМОН

 

ш. Душанбе,

25 марти соли 2011,

№ 705

Читать далее

Дар бораи аудити экологӣ

• 
• 

Подробности статьи

Автор

Категория Legislation

Қонуни

Ҷумҳурии Тоҷикистон

Дар бораи аудити экологӣ

 

Қонуни мазкур принсипҳо ва тартиби гузаронидани аудити экологиро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади пешгирии таъсири манфии фаъолияти идоракунӣ, хоҷагидорӣ ва дигар намудҳои фаъолият ба муҳити зист, ҳаёт ва саломатии аҳолӣ муайян менамояд.

 

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- рушди устувор - раванди рушди ҷомеа, ки ҳалли мутавозини вазифаҳои иҷтимоиву иқтисодӣ ва масъалаҳои нигоҳдории муҳити мусоиди зист ва иқтидори захираҳои табииро бо мақсади қонеъ гардонидани талаботи наслҳои имрӯза ва ояндаи инсон таъмин менамояд;

- амнияти экологӣ - ҳолати таҳти муҳофизат қарор доштани манфиатҳои ҳаётан муҳими шахс, ҷомеа, муҳити зист аз таҳдидҳое, ки дар натиҷаи таъсиррасонии антропогенӣ ва табиӣ ба муҳити зист рӯй медиҳанд, аз ҷумла фалокату садамаҳо, офатҳои табиӣ;

- аудити экологӣ - намуди фаъолият, ки таҳлили мувофиқати фаъолият ва ҳисоботи субъекти фаъолияти хоҷагидорӣ ба қонунгузорӣ, ҳуҷҷатҳои меъёрию методӣ, дастурӣ ва танзимкунандаи соҳаи ҳифзи муҳити зист ва захираҳои табииро дар бар мегирад;

- аудитори экологӣ - шахси воқеӣ, ки аз аттестатсияи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зисти Ҷумҳурии Тоҷикистон гузаштааст ва шаҳодатномаи тахассусӣ гирифтааст;

- ташкилоти аудитории экологӣ - шахси ҳуқуқӣ, ки дорои иҷозатнома оид ба ҳуқуқи гузаронидани аудити экологӣ мебошад;

- хулосаи аудити экологӣ - санади ҳуқуқӣ, ки дар он натиҷаи санҷиши фаъолияти субъекти хоҷагидорӣ ва маълумоти дигар тибқи  шартҳои шартномаи байни субъекти хоҷагидорӣ ва ташкилоти аудитории экологӣ, аудиторе, ки бе ташкили шахси ҳуқуқӣ ба фаъолияти соҳибкорӣ машғул мебошад, сабт шудааст;

- иҷозатнома оид ба ҳуқуқи гузаронидани аудити экологӣ - ҳуҷҷати махсусе, ки  ҳуқуқи дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон бо аудити экологӣ машғул шудани дорандаи онро тасдиқ менамояд.

 

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи аудити экологӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи аудити экологӣ ба Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад.

 

Моддаи 3. Мақсад ва вазифаҳои аудити экологӣ

1. Мақсадҳои аудити экологӣ инҳоянд:

- мусоидат ба субъектҳои фаъолияти хоҷагидорӣ дар муайян намудани сиёсати экологии худ;

- ташаккули афзалиятҳо барои амалӣ намудани чорабиниҳо, аз ҷумла чораҳои огоҳикунанда барои риояи талаботи экологии муқарраргардида;

- ташкили механизми иҷрои танзими самараноки истифодабарии табиат ва таъмини рушди устувор.

2. Вазифаҳои аудити экологӣ инҳоянд:

- асосноккунии стратегия ва барномаи экологии субъекти фаъолияти хоҷагидорӣ;

- муайян намудани афзалиятҳо ҳангоми банақшагирии фаъолияти субъекти фаъолияти хоҷагидорӣ оид ба ҳифзи муҳити зист, ошкор намудани имкониятҳои иловагии амалисозии он;

- санҷиши риояи қонунгузории ҳифзи муҳити зист аз ҷониби субъекти фаъолияти хоҷагидорӣ;

- баланд бардоштани самаранокии танзими таъсиррасонии субъекти фаъолияти хоҷагидорӣ ба муҳити зист;

- паст намудани хавфи сар задани ҳолатҳои фавқулоддаи ба ифлосшавии муҳити зист алоқаманд.

 

Моддаи 4. Принсипҳои аудити экологӣ

Принсипҳои асосии аудити экологӣ инҳоянд:

- ҳатмӣ будани баҳисобгирии талаботи амнияти экологӣ ва рушди устувор;

- баҳисобгирии хусусиятҳои табиӣ ва иҷтимоиву иқтисодии ҳудуд, ҳолати имрӯза ва ояндаи муҳити зисти табиӣ;

- салоҳияти касбӣ;

- мустақилияти фаъолияти аудитории экологӣ;

 - боэътимодӣ ва пуррагии маълумот;

- илман асоснок, холисона ва қонунӣ будани хулосаҳои аудиторӣ;

- махфияти маълумот.

 

Моддаи 5. Намудҳои аудити экологӣ

1. Дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонанд аудити экологии ташаббусӣ ва ҳатмӣ гузаронида шаванд.

2. Аудити экологии ташаббусиро дар асоси қарори субъекти фаъолияти хоҷагидорӣ ташкилоти аудитории экологӣ, аудитори бе ташкили шахси ҳуқуқӣ бо фаъолияти соҳибкорӣ машғулбуда мегузаронад.

3. Аудити экологии ҳатмӣ бо қарори мақоми ҳокимияти давлатӣ аз ҷониби ташкилоти аудитории экологӣ гузаронида мешавад.

4. Тартиби таъини аудити экологии ҳатмиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

 

 Моддаи 6. Объектҳои аудити экологӣ

Объектҳои аудити экологӣ инҳоянд:

- фаъолият ва ҳисоботи субъекти фаъолияти хоҷагидорӣ;

- ҳуҷҷатҳои техникӣ ва технологӣ;

- ҳуҷҷатҳои меъёрии идоравӣ;

 - ҳисоботи субъекти фаъолияти хоҷагидорӣ оид ба корҳо дар соҳаи ҳифзи муҳити зист;

- барнома ва нақшаи чорабиниҳои субъекти фаъолияти хоҷагидорӣ оид ба ҳифзи муҳити зист;

- лоиҳаҳои нақшаҳои (барномаҳои) сохтмон, азнавсозӣ, васеъкунӣ, консерватсия ва барҳамдиҳии объектҳои фаъолияти субъекти хоҷагидорӣ;

- лоиҳаҳои азхудкунии замин.

 

Моддаи 7. Мақоми ваколатдори танзими давлатии аудити экологӣ

Мақоми ваколатдори танзими давлатии аудити экологиро (минбаъд - мақоми ваколатдор) Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад, ки он чунин вазифаҳоро иҷро менамояд:

- таҳия ва интишори  санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ оид ба аудити экологӣ;

- муқаррар намудани стандартҳои аудити экологӣ;

- пешбурди Феҳристи ҷумҳуриявии аудиторҳои экологӣ ва ташкилотҳои аудитории экологӣ;

- муқаррар кардани талаботи тахассусӣ нисбат ба аудиторҳои экологӣ;

- иҷозатномадиҳӣ ба фаъолияти аудитории экологӣ;

- аттестатсияи аудиторҳои экологӣ;

- ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи аудити экологӣ;

- вазифаҳои дигари муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 8. Иҷозатномадиҳӣ ба фаъолияти аудитории экологӣ

Иҷозатнома оид ба ҳуқуқи гузаронидани аудити экологӣ дар  асоси Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи иҷозатномадиҳӣ ба баъзе намудҳои фаъолият" дода мешавад.

 

Моддаи 9. Аттестатсияи  аудиторҳои экологӣ

1. Аттестатсияи аудиторҳои экологиро мақоми ваколатдор дар шакли имтиҳони тахассусӣ мегузаронад. Ба шахсоне, ки имтиҳони тахассусиро супурдаанд, шаҳодатномаи тахассусии аудитори экологӣ дода мешавад.

2. Шаҳодатномаи тахассусии аудитори экологӣ ба мӯҳлати номаҳдуди эътибори он дода мешавад.

 

Моддаи 10. Бекор кардани шаҳодатномаи тахассусии аудитори экологӣ

1. Шаҳодатномаи тахассусии аудитори экологӣ дар ҳолатҳои зерин бекор карда мешавад:

- муқаррар гардидани пешниҳоди маълумоти беэътимод барои ба аттестатсия роҳ додани номзад ба аудитори экологӣ;

- ғайриқобили амал эътироф намудани аудитори экологӣ ё маҳдуд намудани қобилияти амали он бо тартиби судӣ;

- додани хулосаи аудити экологии бардурӯғ, инчунин додани хулоса бе гузаронидани аудити экологӣ;

- қувваи қонунӣ пайдо кардани ҳукми суд дар бораи ба мӯҳлати муайян маҳрум кардан аз ҳуқуқи машғул шудан бо фаъолияти аудитории экологӣ;

- мунтазам риоя нагардидани талаботи асосии стандартҳои аудити экологӣ ва дигар қонунвайронкунӣ дар рафти фаъолияти касбӣ.

2. Қарори бекор намудани шаҳодатномаи тахассусии аудитори экологиро мақоми ваколатдор қабул мекунад.

 

Моддаи 11. Феҳристи ҷумҳуриявии аудиторҳои экологӣ ва ташкилотҳои  аудитории экологӣ

1. Тартиби ташкил ва пешбурди Феҳристи ҷумҳуриявии аудиторҳои экологӣ ва ташкилотҳои аудитории экологиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

2. Феҳристи ҷумҳуриявии аудиторҳои экологӣ ва ташкилотҳои аудитории экологӣ бояд маълумотро дар бораи аудиторҳои экологӣ, ташкилотҳои аудитории экологӣ, шаҳодатномаи тахассусӣ ва иҷозатномаи машғул шудан ба фаъолияти аудитории экологиро дар бар гирад. 

 

Моддаи 12. Тартиби гузаронидани аудити экологӣ

1. Аудити экологӣ дар асоси шартномаи байни субъекти фаъолияти хоҷагидорӣ ва ташкилоти аудитории экологӣ ё аудиторе, ки бе ташкили  шахси ҳуқуқӣ ба фаъолияти соҳибкорӣ машғул аст, дар сурати доштани иҷозатнома оид ба гузаронидани аудити экологӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон гузаронида мешавад.

2. Дар шартномаи гузаронидани аудити экологӣ бояд шартҳои ҳатмии зерин пешбинӣ гарданд: мавзӯи шартнома, мӯҳлат, ҳаҷми муайяни хизматрасонӣ, ҳаҷм ва шартҳои пардохти маблағ, ҳуқуқу ӯҳдадориҳо ва масъулияти тарафҳо. Бо розигии тарафҳо дар шартнома метавонанд дигар шартҳо пешбинӣ карда шаванд.

3. Ташкилоти аудитории экологӣ, аудиторе, ки  бе ташкили шахси ҳуқуқӣ ба фаъолияти соҳибкорӣ машғул аст, ҳуқуқ доранд барои гузаронидани аудит дар асоси шартнома дигар ташкилотҳои экологии иҷозатномаи дахлдор дошта ва аудиторҳои экологии аз аттестатсия гузаштаро ҷалб намоянд. Дар ин сурат тамоми масъулият оид ба талаботи дар моддаҳои 14 ва 15 Қонуни мазкур нишондодашуда ба зиммаи ташкилоти аудитории экологӣ, аудитори  бе ташкили шахси ҳуқуқӣ ба фаъолияти соҳибкорӣ машғулбуда гузошта мешавад, ки бо субъекти фаъолияти хоҷагидорӣ шартнома бастаанд.  

 

Моддаи 13. Хулосаи аудити экологӣ

1. Оид ба натиҷаҳои аудити экологии гузаронидашуда хулосаи аудити экологӣ тартиб дода мешавад.

2. Шакли хулосаи аудити экологӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ муқаррар карда мешавад.

3. Хулосаи аудити экологиро роҳбари ташкилоти аудитории экологӣ ё муовини ӯ ба имзо мерасонад ва бо мӯҳри ташкилот тасдиқ карда мешавад. Дар ҳолати гузаронидани аудит аз ҷониби аудитори  бе ташкили шахси ҳуқуқӣ ба фаъолияти соҳибкорӣ машғулбуда, хулосаи аудити экологӣ бо имзои худи ӯ тасдиқ карда мешавад.

 

Моддаи 14. Ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои субъекти фаъолияти хоҷагидорӣ

1. Субъекти фаъолияти хоҷагидорӣ ҳуқуқ дорад, ки:

- аз аудитори экологӣ ва ташкилоти аудитории экологӣ оид ба талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста ба гузаронидани аудити экологӣ ва баъд аз шиносоӣ бо хулосаи аудиторӣ оид ба санадҳои меъёрӣ, ки дар асоси онҳо хулосаҳои аудиторҳои экологӣ тартиб дода шудаанд, маълумот гирад;

- нисбат ба хулосаи аудиторӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ шикоят намояд;

- аз хизматрасонии аудитори экологӣ ва ташкилоти аудитории экологӣ дар мавриди риоя накардани шартҳои шартнома барои гузаронидани аудити экологӣ даст кашад.

2. Субъекти фаъолияти хоҷагидорӣ ӯҳдадор аст:

- ба аудитори экологӣ ё ташкилоти аудитории экологӣ барои сари вақт ва хушсифат гузаронидани аудити экологӣ тибқи шартҳои шартнома шароит муҳайё кунад;

- талаботи аудитори экологӣ ё ташкилоти аудитории экологиро, ки аз шартҳои шартнома барои гузаронидани аудити экологӣ бармеоянд, иҷро намояд;

- ба гузаронидани аудити экологӣ бо мақсади маҳдуд намудани доираи масъалаҳои мавриди аудит фарогирифташуда, агар дар шартнома барои гузаронидани аудити экологӣ тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, халал нарасонад;

- дигар ӯҳдадориҳои дар шартнома барои гузаронидани аудити экологӣ ва қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқарраргардидаро иҷро намояд. 

 

Моддаи 15. Ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои аудиторҳои экологӣ ва ташкилотҳои аудиторӣ

1. Аудиторҳои экологӣ ва ташкилотҳои аудиторӣ ҳуқуқҳои зерин доранд:

 - мустақилона муайян намудани шакл ва усулҳои гузаронидани аудити экологӣ бо назардошти шартҳои мушаххаси шартнома бо субъекти фаъолияти хоҷагидорӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- гирифтан ва санҷидани маълумоти зарурӣ барои амалӣ кардани аудити экологӣ, аз ҷумла ҳангоми мусоидати мақомоти давлатӣ, ки аудити экологиро  таъин кардаанд;

- аз шахсони мансабдори субъекти фаъолияти хоҷагидорӣ гирифтани тавзеҳоти шифоҳӣ ва хаттӣ оид ба масъалаҳое, ки дар рафти гузаронидани аудити экологӣ пайдо гардидаанд;

- даст кашидан аз гузаронидани аудити экологӣ дар ҳолати аз ҷониби субъекти фаъолияти хоҷагидорӣ пешниҳод нагардидани ҳуҷҷатҳои зарурӣ, инчунин дар ҳолати аз ҷониби мақомоти давлатӣ, ки гузаронидани аудити экологиро таъин кардаанд, ҳангоми зарурат таъмин нагардидани амнияти шахсии аудитори экологӣ ва аъзои оилаи ӯ.

2. Аудитори экологӣ ва ташкилоти аудитории экологӣ ӯҳдадоранд:

- талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро ҳангоми гузаронидани аудити экологӣ ҳатман риоя намоянд;

- аудити экологиро бо салоҳият гузаронанд;

- ҳуҷҷатҳои дар рафти аудити экологӣ гирифта ва тартиб додаашонро эҳтиёт намоянд ва мазмуни онҳоро бе розигии роҳбари субъекти фаъолияти хоҷагидорӣ, ба истиснои ҳолатҳои муқаррарнамудаи қонунгузорӣ ва шартҳои шартнома барои гузаронидани аудити экологӣ, фош накунанд;

- ба роҳбарон ва дигар шахсони мансабдори субъекти фаъолияти хоҷагидорӣ оид ба талаботи қонунгузорӣ вобаста ба гузаронидани аудити экологӣ, ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои тарафҳо ва баъди шиносоӣ бо хулосаи аудити экологӣ оид ба санадҳои меъёрии ҳуқуқие, ки ба онҳо хулосаҳои аудитори экологӣ асос ёфтаанд, маълумот пешниҳод намоянд;

- субъекти фаъолияти хоҷагидориро аз номувофиқатии фаъолияти ӯ ба талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон  дар соҳаи ҳифзи муҳити зист ва амнияти экологӣ огоҳ намоянд;

- махфияти натиҷаи аудити экологӣ ва маълумотеро, ки ҳангоми гузаронидани он  дастрас намудаанд ва махфияташ зери ҳимояи қонун аст, риоя намоянд;

- ба мақоми ваколатдор оид ба вайронкунии қонунгузории  Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳифзи муҳити зист, агар чунин қонунвайронкунӣ эҳтимолан боиси хатари экологӣ дар миқёси кишвар ва минтақа шуда тавонад, хабар диҳанд;

- маълумоти дар рафти аудити экологӣ дастрас намудаашонро ба шахсони сеюм надиҳанд;

- дигар ӯҳдадориҳоро, ки дар шартнома барои гузаронидани аудити экологӣ ва қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар гардидаанд, иҷро намоянд.

3. Барои машғул шудан ба фаъолияти аудитории экологӣ ба ташкилот зарур аст, ки роҳбари аввали он ва муовинонаш шаҳодатномаи тахассусии аудитори экологиро дошта бошанд.

 

Моддаи 16. Ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи аудити экологӣ

1. Ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи аудити экологӣ дар асоси қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, амалӣ карда мешавад.

2. Шаҳодатномаҳои тахассусии байналмилалӣ ва хориҷии аудиторҳои экологӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон эътибор доранд.

3. Аудиторҳои экологӣ ва ташкилотҳои аудитории хориҷӣ, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолият мекунанд, бо тартиби муайянкардаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Феҳристи ҷумҳуриявии аудиторҳои экологӣ ва ташкилотҳои аудитории экологӣ ворид карда мешаванд ва пас аз ин ҳуқуқи фаъолият намуданро дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон доранд. 

 

Моддаи 17. Маблағгузории  аудити экологӣ

Аудити экологӣ аз ҳисоби субъекти фаъолияти хоҷагидорӣ дар асоси шартнома маблағгузорӣ карда мешаванд.

 

Моддаи 18. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

 

Моддаи 19. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

 

    Президенти  

Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                      Эмомалӣ РАҲМОН

     ш. Душанбе,

26 декабри соли 2011,

          № 785

 

Читать далее

Дар бораи экспертизаи экологӣ

• 
• 

Подробности статьи

Автор

Категория Legislation

ҚАРОРИ

МАҶЛИСИ НАМОЯНДАГОНИ

 МАҶЛИСИ ОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

 

Оиди қабул намудани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон

 «Дар бораи экспертизаи экологӣ»

 

Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор мекунад:

1. Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи экспертизаи экологӣ» қабул карда шавад.

2. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар хусуси ба Қонуни мазкур мутобиқ гардонидани қонунгузории ҷорӣ таклифҳо пешниҳод намояд ва қарорҳои худро ба Қонуни мазкур мутобиқ намояд.

 

 

Раиси Маҷлиси намояндагони

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии ТоҷикистонС. ХАЙРУЛЛОЕВ

ш. Душанбе  5 марти соли 2003

№808

ҚАРОРИ

МАҶЛИСИ МИЛЛИИ

МАҶЛИСИ ОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

 Оид ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи экспертизаи экологӣ»

 (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон  соли 2003, №4, мод.192)

 Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи экспертизаи экологӣ» баррасӣ намуда, қарор мекунад:

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи экспертизаи экологӣ» ҷонибдорӣ карда шавад.

 

 Раиси Маҷлиси миллии

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон    М.УБАЙДУЛЛОЕВ

ш. Душанбе  7 апрели соли 2003

№ 377

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон

Дар бораи экспертизаи экологӣ

 

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон  соли 2003, №4, мод.150; соли  2005, №12, мод. 638; соли 2007, №7, мод. 690)

 

Қонуни мазкур тартиби умумии ташкил ва гузаронидани экспертизаи экологиро танзим намуда, ҳуқуқ ва eҳдадории тарафҳои дар гузаронидани экспертизаи экологӣ иштирокдоштаро муайян мекунад, ҳуқуқи шаҳрвандонро оид ба дарёфт намудани иттилоот дар бораи хатари экологии объектҳои банақшагирифташаванда, сохташудаистода, истифодашаванда ва тартиби эътирози хулосаҳо ва баррасии баҳсҳо, ки дар асоси онҳо қабул шудаанд, инчунин ҷавобгариро барои вайрон намудани қонунгузорӣ дар соҳаи экспертизаи экологӣ муқаррар менамояд.

 

Боби I. Қоидаҳои умумӣ

 

Моддаи 1. Экспертизаи экологӣ

Экспертизаи экологӣ ба таври расмӣ муайянкунии мутобиқати фаъолияти пешбинишуда ва анҷомдодашудаи хоҷагӣ ва дигар фаъолиятҳо ба талаботҳои экологӣ ва муайянкунии имконпазирии истифодаи объектҳои экспертизаи экологӣ бо мақсади пешгирии оқибатҳои эҳтимолии номусоиди таъсиррасонии ин фаъолият ба муҳити зист ва оқибатҳои ба он вобастаи иҷтимоӣ, иқтисодӣ ва оқибатҳои дигари истифодаи объекти экспертизаи экологӣ мебошад.

 

Моддаи 2. Қонунгузорӣ оид ба экспертизаи экологӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба экспертизаи экологӣ ба Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз ҳамин Қонун, Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ҳифзи табиат», дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф кардааст, иборат мебошад.

 

Моддаи 3. Мақсадҳои экспертизаи экологӣ

Мақсадҳои экспертизаи экологӣ аз инҳо иборатанд:

- пешгирии оқибатҳои манфии имконпазири истифодаи объектҳои экспертизашаванда ва таъсири номусоиди онҳо ба саломатии аҳолӣ, сарватҳои табиӣ, муҳити зист, амнияти экологии ҷомеа, аз ҷумла бартарафкунии зарари онҳо ҳангоми иҷрои фаъолияти идоракунӣ, хоҷагӣ, сармоягузорӣ ва дигар фаъолият оид ба истифодаи объектҳои экспертизашаванда;

- таъмини пешгeиҳои экологӣ дар асоси ахборот оид ба ҳолат ва таuйиротҳои имконпазири вазъияти экологӣ дар натиҷаи ҷойгиркунӣ ва инкишоф додани қувваҳои истеҳсолкунанда, ки ба саломатии аҳолӣ, сарватҳои табиӣ, муҳити зист ва амнияти экологии ҷомеа таъсири манфӣ намерасонанд;

- ба вуҷуд овардани манбаи иттилоот оид ба вазъи муҳити зист ва манбаи маълумот дар соҳаи баҳодиҳии таъсири экологӣ ба инсон ва табиат.

 

Моддаи 4. Вазифаҳои экспертизаи экологӣ

Вазифаҳои зкспертизаи экологӣ аз инҳо иборат мебошанд:

- баҳодиҳии самаранокӣ, асоснокӣ ва кофӣ будани тадбирҳо оид ба ҳифзи саломатии аҳолӣ, истифодаи оқилонаи сарватҳои табиӣ ва ҳифзи муҳити зист дар объектҳои экспертизашаванда;

- баҳодиҳии дурустии аз ҷониби истеҳсолкунанда муайянкунии дараҷаи хавф ва хатари экологии фаъолияти пешбинишаванда ва иҷрошаванда;

- баҳодиҳии мутобиқати объектҳои экспертизашавандаи ҷиҳати истифодабарӣ пешбинишуда, пеш аз қабули қарор оид ба истифодабарии онҳо, ё мутобиқати фаъолияти аллакай дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷрошаванда ба стандартҳои экологӣ;

- ташкили таҳлил ва баҳодиҳии ҳамаҷониба, холисона, аз ҷиҳати илмӣ асоснокӣ объектҳои экспертизашаванда;

- таҳлил ва баҳодиҳии таъсири аз ҷиҳати экологӣ зарарноки объектҳои экспертизашаванда ба саломатии аҳолӣ, сарватҳои табиӣ, муҳити зист, инчунин оқибатҳои эҳтимолии иҷтимоӣ, иқтисодӣ ва экологӣ;

- тайёр намудани хулосаҳои холисона ва аз ҷиҳати илмӣ асоснокӣ экспетризаи экологӣ, пешниҳоди саривақтии онҳо ба мақомоти давлатӣ ва дигар мақомоте, ки оид ба истифодаи объекти экспертизашаванда қарор қабул менамояд, додани маълумот ба шахсони манфиатдор, ҷомеа ва шаҳрвандон;

- гирифтани маълумот дар бораи вазъи экологӣ ва таҳлили он.

 

Моддаи 5. Принсипҳои экспертизаи экологӣ

Экспертизаи экологӣ ба принсипҳои зерин асос меёбад:

- ба таври ҳатмӣ гузаронидани экспертизаи экологӣ то қабули қарор дар бораи ба истифода додани объекти экспертизаи экологӣ;

- эҳтимоли имконпазири хавфи экологии объектҳое, ки барои экспертизаи экологӣ пешбинӣ шудаанд;

- маҷмeъи баҳои таъсири фаъолияти хоҷагӣ ва дигар фаъолият ба муҳити зист ва оқибатҳои он;

- боэътимодӣ ва пуррагии маълумоте, ки ба экспертизаи экологӣ пешниҳод карда мешавад;

- мустақилияти мақомоти экспертӣ ва экспертҳо ҳангоми амалӣ намудани ваколатҳояшон дар соҳаи экспертизаи экологӣ;

- аз ҷиҳати илмӣ асоснок, холисона ва қонунӣ будани хулосаҳои экспертизаи экологӣ;

- ошкорбаёнӣ, иштироки ҷомеа, ба назар гирифтани афкори умум;

- масъулияти иштирокчиёни экспертизаи экологӣ ва тарафҳои манфиатдор барои ташкил, гузаронидан ва сифати экспертизаи экологӣ.

 

Моддаи 6. Намудҳои экспертизаи экологӣ

Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ду намуди экспертизаи экологӣ:

- экспертизаи давлатии экологӣ ва экспертизаи экологии ҷамъиятӣ анҷом дода мешавад.

 

Моддаи 7. Объектҳои экспертизаи экологӣ

Аз экспертизаи ҳатмии экологӣ инҳо бояд гузаронида шаванд:

1) лоиҳаҳои ҳуҷҷатҳои меъёрию техникӣ, дастурию методӣ, ки фаъолияти хоҷагӣ ва дигар фаъолияти ба истифодабарии муҳити зист алоқаманд бударо танзим менамоянд;

2) ҳуҷҷатҳое, ки пеш аз таҳияи дурнамои рущд ва ҷойгиркунии қувваҳои истеҳсолкунанда дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид мегардад, аз ҷумла:

- лоиҳаҳои барномаҳои давлатии комплексӣ ва мақсадноки иҷтимоию иқтисодӣ, илмию техникӣ ва uайра;

- лоиҳаҳои нақшаи генералии инкишофи ҳудудҳои минтақаи озоди иқтисодӣ ва ҳудудҳои бо реҷаи махсуси истифодабарии табиат ва бурдани фаъолияти хоҷагӣ;

- лоиҳаҳои нақшаҳои инкишофи соҳаҳои хоҷагии халқ аз ҷумла саноат;

- лоиҳаҳои барномаҳои сармоягузорӣ (инвеститсия), ки ба масъалаҳои истифодабарии табиат дахл доранд;

- лоиҳаҳои комплексии нақшаҳои давлатии ҳифзи табиат;

3) ҳамаи намудҳои ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ, аз ҷумла:

- лоиҳаҳои нақшаҳои генералии ҷойгиркунонӣ, истифодабарии табиат ва ташкили минтақавии қувваҳои истеҳсолкунанда;

- лоиҳаҳои нақшаҳои комплексии минтақавии ҳифзи табиат ва истифодаи он;

- нақшаҳо ва лоиҳаҳои банақшагирии ноҳиявии воҳидҳои маъмурию ҳудудӣ;

- нақшаи генералии шаҳрҳо ва дигар маҳалҳои зист;

- лоиҳаҳои хати марзии маъмурии шаҳрҳо ва деҳаҳо;

- нақшаи генералии ҳудуд, мақомоти тобеъи ҳокимияти иҷроия дар маҳалҳо, инчунин минтақаҳои истиқоматӣ, саноатӣ, истироҳатӣ ва корӣ;

- лоиҳаҳои банақшагирии муфассали марказҳои ҷамъиятӣ, маҳалҳои зист ва роҳҳои асосии шаҳрҳо;

- лоиҳаҳои сохтмони маҳалҳо, қитъаҳои шаҳрҳо ва дигар маҳаллаҳои истиқоматӣ;

- лоиҳаи рекултиватсияи заминҳое, ки дар натиҷаи кофтуковҳои геологӣ, истеҳсоли канданиҳои фоиданок, тарконидан ва дигар намуди корҳо вайрон шудаанд;

4) асосноккунии техникию иқтисодӣ ва лоиҳаҳои сохтмонҳо, азнавсозӣ, васеъкунӣ, азнавтаҷҳизонии техникӣ, барҳам додан ва муваққатан хобонидани иншоот, корхонаҳо ва дигар лоиҳаҳо, сарфи назар аз арзиши меъёрӣ, мансубияти муассисавӣ ва шакли моликият, ки татбиқи онҳо мумкин аст ба муҳити зист таъсир расонад, аз ҷумла маводҳо оид ба барпо намудани корхонаҳои муштарак бо фирмаҳои хориҷӣ;

5) асосноккунии техникию иқтисодӣ ва лоиҳаҳои фаъолияти хоҷагӣ, ки метавонанд ба муҳити зисти давлатҳои ҳамсоя таъсири манфӣ расонанд ё барои амалӣ намудани онҳо истифодаи объектҳои табиии бо давлатҳои ҳамсарҳад умумӣ зарур аст ва онҳо ба манфиати давлатҳои ҳамсарҳад, ки тибқи санадҳои ҳуқуқии байналмилалии аз ҷониби Ҷумҳурии Тоҷикистон эътирофгардида муайян шудаанд, дахолат мекунанд;

6) маводҳо оиди таъсиси корхонаҳои соҳаи истеҳсоли нафт, истихроҷи нафту газ, истеҳсоли ангишт ва маъданҳои куҳӣ, инчунин корхонаҳои калони дигар соҳаҳои саноат бо сармоягузориҳои хориҷӣ, сарфи назар аз ҳаҷми сармояи оинномавии онҳо;

7) маводҳои тадқиқотии корхонаҳои амалкунандаи аз ҷиҳати экологӣ хавфнок, объектҳо, техника, технология, масолеҳ ва ашё, ки бо тартиби муқарраргардида дар сурати қабули қарорҳои дахлдор оид ба гузаронидани экспертизаи давлатии экологӣ аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо ташаббуси мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист иҷро гардидаанд;

8) лоиҳаҳои шартномаҳо, аҳдномаҳо ва созишномаҳои байналмилалӣ, аз ҷумла лоиҳаҳои созишномаҳо оид ба тақсимоти маҳсулот ва шартномаҳои консессионӣ ва uайра, ки истифодаи сарватҳои табиӣ ва партовҳои объекти бо сармояи хориҷиро пешбинӣ менамоянд;

9) ҳуҷҷатҳои техникӣ барои техникаи нав, технология, масолеҳ ва ашё, мол ва хизмати сертификатсияшаванда, аз ҷумла аз хориҷа харидашаванда;

10) маводҳои тадқиқоти комплексии экологии ҳудудҳо ва объектҳое, ки ба онҳо додани мақоми ҳуқуқии ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда, минтақаҳои экологии зарардида ё минтақаҳои ҳолати фавқулоддаро асоснок менамоянд;

11) лоиҳаҳои нақшаи ҳифз ва истифодаи об, ҷангал, замин ва дигар сарватҳои табиӣ, ки дар ихтиёри давлат қарор доранд;

12) маводҳо оид ба намудҳои фаъолияте, ки хавфи экологӣ доранд;

13) дигар намуди ҳуҷҷатҳое, ки тибқи санадҳои меъёрии бо тартиби муқарраргардида қабулшуда, метавонанд ба муҳити зист таъсири мустақим ё uайримустақим расонанд.

 

Моддаи 8. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи экспертизаи экологӣ

Фаъолият дар соҳаи экспертизаи экологӣ аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи экспертизаи экологӣ, ки аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мегардад, анҷом дода мешавад.

 

Моддаи 9.  (Хориљ карда шуд бо Қ Ҷ Т аз 30.07.07с №328).

 

Боби II. Ваколатҳои мақомоти ҳокимияги давлатӣ, мақомоти ҳокимияти иҷроия дар маҳалҳо, ҳуқуқи иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва шаҳрвандон дар соҳаи экспертизаи экологӣ

 

Моддаи 10. Ваколати Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи экспертизаи экологӣ

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон:

- таҳия ва иҷрои барномаҳои давлатии экспертизаи экологиро ташкил менамояд;

- оид ба ҳифзи манфиатҳои давлат, ҳуқуқ ва озодии шаҳрвандон дар соҳаи экспертизаи экологӣ тадбирҳо меандешад;

- кори мақомоти идораи давлатиро ҷиҳати якҷоя гузаронидани чорабиниҳо оид ба татбиқи барномаҳои экспертизаи экологии дорои аҳамияти давлатӣ ва байналмилалӣ ҳамоҳанг месозад;

- аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи экспертизаи экологӣ гузаронидани экспертизаи давлатии экологии иловагӣ ва такрориро таъин менамояд;

 

Моддаи 11. Ваколати мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи экспертизаи экологӣ

Ба ваколати мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи экспертизаи экологӣ дохил мешаванд:

-ташкили экспертизаи давлатии экологии объектҳое, ки дар моддаи 7 ҳамин Қонун зикр гардидаанд, инчунин ташкили комиссияи экспертӣ;

- муқаррар намудани мeҳлати эътибори хулосаҳои мусбии экспертизаи давлатии экологӣ;

- таҳия, аз нав баррасӣ намудан ва тасдиқи ҳуҷҷатҳои меъёрию техникӣ ва дасгурию методӣ, ки татбиқи ҳамин қонунро дар хусуси гузаронидани экспертизаи давлатии экологӣ таъмин менамояд;

- таъмини илмию методии экспертизаи давлатии экологӣ;

- ташкили бо иттилоот таъмин намудани экспертизаи давлатии экологӣ, аз ҷумла таъсис ва пешбурди манбаи маълумот оид ба фаъолияти пешбинишаванда, оид ба истифодаи объекти экспертиза ва таъсири онҳо ба муҳити зист;

- бо тартиби муқарраршуда ҳамкорӣ намудан бо мақомоти экологию экспертии давлатҳои дигар бо мақсади гузаронидани машваратҳо, экспертизаҳои экологии муштарак, мубодилаи тадқиқотҳои илмию методӣ ва ҷалби мутахассисони хориҷӣ;

-- гузаронидани семинару конференсияҳо оид ба масъалаҳои методологӣ ва шаклҳои анҷом додани экспертизаи экологӣ, мубодилаи таҷриба доир ба гузаронидани он ва баланд бардоштани сифати фаъолияти экспертизаи экологӣ;

- дар ҳудуди салоҳияти худ ҳамоҳанг сохтани фаъолияти экспертизаи  экологӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, анҷом додани роҳбарии методӣ дар масъалаи гузаронидани экспертизаи экологии объектҳо, сарфи назар аз тобеъият ва шакли моликияти онҳо;

- назорати риоя намудани Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ дар соҳаи экспертизаи давлатии экологӣ ҳангоми ташкил ва гузаронидани он;

- пешбурди феҳристи давлатии экспертҳо дар гузаронидани экспертизаи экологӣ;

- ҳамкорӣ бо вазорату идораҳо, ташкилотҳо ва воҳидҳои экспертии онҳо дар доираи салоҳияти худ.

Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи экспертизаи экологӣ ҳуқуқ дорад:

- экспертизаҳои экологии байналмилалиро ташкил намояд, анҷом диҳад ва дар онҳо иштирок намояд;

- бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон олимону мутахассисони хориҷиро оид ба экспертизаи экологӣ ҷалб намояд, ба uайр аз ҳолатҳое, ки агар объекти экспертиза дорои сирри давлатӣ ё тиҷоратӣ бошад;

- оид ба вазъи муҳити зист аз манбаи иттилоот ва оид ба баҳодиҳии таъсири фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар намудҳои фаъолияти инсон ва табиат аз манбаи маълумот дастрас намояд;

- ба мақомоти бонкӣ оид ба қатъи маблаuгузории объектҳое, ки баҳои мусбии экспертизаи экологиро нагирифтаанд, хулоса фиристад;

- ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ва дигар мақомот ҷиҳати ҳалли масъалаи оид ба ҷавобгарӣ кашидани шахсоне, ки дар вайрон намудани қонунгузорӣ дар соҳаи экспертизаи экологӣ гунаҳкоранд, маводи дахлдор тайёр намуда супорад;

- дар доираи салоҳияти худ дигар амалро, ки хилофи қонунгузории ҷорӣ набуда, ҷиҳати татбиқи ваколати онҳо заруранд, анҷом диҳад.

 

Моддаи 12. Eҳдадориҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи экспертизаи экологӣ

Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи экспертизаи экологӣ eҳдадор аст:

- мувофиқати тартиби гузаронидани экспертизаи давлатии экологиро бо талаботи Қонуни мазкур, дигар санадҳои қонунгузории амалкунанда, ҳуҷҷатҳои меъёрии техникӣ ва дастурию методӣ таъмин намояд;

- мақомоти ҳокимияти давлатиро оид ба гузаронидани маҷлисҳои комиссияҳои экспертизаи давлатии экологӣ доир ба объектҳои экспертизаи экологӣ, пешакӣ огоҳ намояд;

- хулосаи экспертизаи давлатии экологиро ба мақомоте, ки оид ба гузаронидани объекти экспертиза қарор қабул мекунад, фиристад;

- барои шинос шудан ба фармоишдиҳанда, ки барои гузаронидани экспертизаи экологӣ ариза додааст, ҳуҷҷатҳои меъёрии техникӣ ва дастурию методиро, ки гузаронидан ва ташкили экспертизаи давлатии экологиро ба тартиб медарорад, пешниҳод намояд;

- ба иттиҳодияҳои ҷамъиятие, ки экспертизаи экологии ҷамъиятиро анҷом медиҳанд, ҳуҷҷатҳои меъёрии техникие, ки ҷиҳати гузаронидани экспертизаи давлатии экологӣ талаботро муқаррар мекунад, барои шинос шудан пешниҳод намояд;

- ба мақомоти ҳокимияти иҷроия дар маҳалҳо, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва шаҳрвандони алоҳидае, ки пешниҳоди асосноки мансуб ба ҷиҳати экологии татбиқи фаъолияти банақшагирифташударо манзур намудаанд, маводе, ки баҳисобгирии ин пешниҳодотро ҳангоми анҷоми экспертизаи давлатии экологӣ асоснок мекунад, фиристад;

- ба воситаҳои ахбори умум тибқи дархости онҳо оид ба натиҷаҳои анҷоми экспертизаи давлатии экологӣ маълумот диҳад;

- тарбия, бозомузӣ ва такмили ихтисоси эксперт-экологҳои экспертизаи давлатии экологиро ташкил намояд.

 

Моддаи 13. Ваколати мақомоти ҳокимияти иҷроия дар маҳалҳо дар соҳаи экспертизаи экологӣ

Ба ваколатҳои мақомоти ҳокимияти иҷроия дар маҳалҳо дар соҳаи экспертизаи экологӣ инҳо дохил мешаванд:

- фиристодани экспертҳо дар ҳайати комиссияҳои экспертӣ ҷиҳати иштирок дар экспертизаи объектҳое, ки истифодаашон дар минтақаи онҳо пешбинӣ шудааст ва дар ҳолатҳои таъсири имконпазири фаъолияти хоҷагии аз тарафи воҳидҳои дигари маъмурию ҳуқуқӣ ба нақша гирифташуда ба муҳити зист;

- ташкили муҳокимаҳои ҷамъиятӣ, гузаронидани пурсишҳо ва раъйпурсиҳо дар байни аҳолӣ оид ба фаъолияти хоҷагӣ ва фаъолияти дигари пешбинишаванда, ки ба экспертизаи экологӣ тааллуқ доранд;

- қабул ва татбиқи қарорҳо дар доираи ваколатҳояшон оид ба масъалаҳои экспертизаи экологӣ дар асоси натиҷаҳои муҳокимаҳои ҷамъиятӣ, раъйпурсиҳо, пурсишҳо, дархостҳои иттиҳодияҳо ва ҳаракатҳои ҷамъиятии экологӣ, иттилоот оид ба экспертизаи экологӣ;

- нишон додани ташаббус дар асоси дархостҳои аҳолӣ ҷиҳати гузаронидани экспертизаи экологии ҷамъиятӣ;

- огоҳ намудани мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи экспертизаи экологӣ оид ба фаъолияти хоҷагӣ ва фаъолияти дигари пешбинишуда дар минтақаҳои дахлдор;

- огоҳ намудани мақомоти прокуратура ва мақоми махсуси ваколатдори давлатӣ дар соҳаи ҳифзи табиат оид ба оuози ба амалбарории объекти экспертизаи экологӣ бе хулосаҳои мусбот экспертизаи экологӣ;

- татбиқи дигар ваколатҳо дар ин соҳа дар асоси қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Мақомоти ҳокимияти иҷроия дар маҳалҳо ҳуқуқ доранд:

- аз мақомоти дахлдори ваколатдор оид ба объектҳои экспертизаи экологӣ, ки истифодаи онҳо метавонад ба муҳити зисти минтақаи мазкур таъсир расонад ва аз натиҷаҳои гузаронидани экспертизаи давлатии экологӣ ва экспертизаи экологии ҷамъиятӣ маълумотҳои зарурӣ гиранд;

- ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи экспертизаи экологӣ ба таври хаттӣ пешниҳоди далелноки худро оид ба нуқтаи назари экологии амалигардонии фаъолияти хоҷагӣ ва фаъолияти дигари пешбинишуда ирсол намоянд.

 

Моддаи 14. Ҳуқуқи иттиҳодияҳои ҷамъияти ва шаҳрвандон дар соҳаи ташкили экспертизаи экологӣ

Иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва шаҳрвандон дар соҳаи ташкили экспертизаи экологӣ ҳуқуқ доранд:

- мутобиқи Қонуни мазкур ҷиҳати гузаронидани экспертизаи экологии фаъолияти хоҷагӣ ва дигар намудҳои фаъолият, ки иҷрои он ба манфиатҳои экологии аҳолии дар ин маҳалҳо истиқоматкунанда зарар мерасонанд, ташаббус нишон диҳанд;

- ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи экспертизаи экологӣ ба таври хаттӣ пешниҳодоти асосноке манзур намояд, ки ба тарафҳои экологии анҷоми фаъолияти банақшагирифташуда дахл доранд;

- аз мақомоте, ки экспертизаи давлатии экологиро анҷом медиҳанд, бо тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи экспертизаи экологӣ, доир ба натиҷаҳои анҷоми экспертизаи экологӣ маълумот гиранд;

- фаъолияти дигарро дар соҳаи экспертизаи экологӣ, ки хилофи қонунгузории ҷорӣ нестанд, анҷом диҳанд.

Ҳангоми таҳияи хулосаи, экспертизаи давлатии экологӣ ва қабули қарор оид ба истифодаи объекти экспертиза маводҳои ба комиссияи экспертӣ фиристодашуда, ки афкори ҷомеаро инъикос мекунанд, бояд баррасӣ карда шаванд.

 

Боби III. Экспертизаи давлатии экологӣ

 

Моддаи 15. Комиссияи экспертии экспертизаи давлатии экалогӣ

Экспертизаи давлатии экологӣ аз тарафи комиссияи экспертӣ, ки аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи экспертизаи экологӣ таъсис ёфтааст, ба анҷом расонида мешавад.

Ба комиссияи экспертӣ экспертҳои uайриштатӣ дохил карда мешаванд ва дар ҳолатҳое, ки тибқи ҳуҷҷатҳои меъёрии мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи экспертизаи экологӣ муқаррар шудаанд, кормандони штатии он дохил шуда метавонанд.

Низомнома дар бораи фаъолияти комиссияи экспертии экспертизаи давлатии экологӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи экспертизаи экологӣ таҳия ва тасдиқ карда мешавад.

 

Моддаи 16. Эксперти экспертизаи давлатии экологӣ

Эксперти экспертизаи давлатии экологӣ мутахассисе мебошад, ки барои гузаронидани экспертизаи экологӣ оид ба самтҳои дахлдори илму техника ва технология аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи экспертизаи экологӣ ҷалб шудааст.

Фармоишдиҳанда ё таҳиякунандаи лоиҳа, намояндаи онҳо, намояндаи вазорату идораҳо ва ташкилотҳое, ки объекти таҳти экспертиза қарор дошта ба соҳаи фаъолияти онҳо дахл дорад, инчунин бо фармоишдиҳанда ва таҳиякунандаи лоиҳа муносибатҳои меҳнатӣ ва дигар муносибатҳои шартномавӣ, ки мукофоти моддиро пешбинӣ мекунанд доранд, коршиноси экспертизаи давлатии экологӣ буда наметавонанд.

Эксперт дар гузаронидани экспертизаи давлатии экологӣ, мутобиқи Қонуни мазкур ва супориши додашудаи роҳбари комиссияи экспертӣ иштирок мекунад.

Эксперти экспертизаи давлатии экологӣ, ҳангоми гузаронидани экспертизаи давлатии экологӣ, ҳуқуқҳои зеринро дорад:

- ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи экспертизаи экологӣ дар хусуси зарурияти аз ҷониби фармоишдиҳанда пешниҳод намудани мавод барои экспертизаи экологӣ, ки ҷиҳати баҳодиҳии ҳамаҷониба ва воқеии объектҳои экспертизашаванда заруранд, хабар диҳад;

- доир ба объекти экспертиза андешаи махсус иброз намояд, ки он бояд ҳатман ба хулосаи экспертизаи давлатии экологӣ замима гардад.

Эксперти экспертизаи давлатии экологӣ вазифадор аст:

- таҳлили ҳаматарафа, пурра, холисона ва комплексии маводи ба экспертизаи давлатии экологӣ пешниҳодшавандаро анҷом дода, мутобиқати онҳоро бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҳуҷҷатҳои меъёрии техникӣ муайян намояд;

- талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро оид ба экспертизаи экологӣ риоя намояд;

- мeҳлат ва тартиби иҷрои экспертизаи экологиро, ки аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи экспертизаи экологӣ муқаррар шудаанд, риоя намояд;

- асоснокӣ ва холисона будани хулосаҳои худро таъмин намояд;

- дар таҳияи маводе, ки ҳангоми гузаронидани экспертизаи давлатии экологӣ баҳисобгирии хулосаҳои экспертизаи экологии ҷамъиятӣ, инчунин пешниҳодоти аз мақомоти ҳокимияти иҷроияи маҳаллӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва шаҳрвандон дохилшудаи ба тарафҳои экологии объектҳои экспертиза дахлдорро асоснок мекунанд, иштирок намояд.

Пардохти музди меҳнати экспертҳои uайриштатии экспертизаи давлатии экологӣ дар асоси шартнома аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи экспертизаи экологӣ бо тартиби муайяннамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад.

Пардохт ва ҳавасмандгардонии кормандони штатӣ, ки дар гузаронидани экспертизаи давлатии экологӣ иштирок мекунанд, бо тартиби барои хизматчиёни давлати муқарраргардида анҷом дода мешавад.

 

Моддаи 17. Шартҳои гузаронидани экспертизаи давлатии экологӣ

Объектҳои экспертизашаванда бояд асосноккунии бехатарии экологии фаъолияти банақшагирифташуда ё амалишудаистода, баҳодиҳии комплексии экологию иҷтимоӣ ва иқтисодии таъсири мавҷуда ё дарназардошташудаи онҳоро ба вазъи муҳити зист, баҳои хавфу зарари экологӣ ба сиҳатии одамон, инчунин роҳҳои пешбинишавандаи дигари кам намудани чунин таъсирро дошта бошанд.

Экспертизаи давлатии экологӣ ба шарте гузаронида мешавад, ки шакл ва мундариҷаи маводи пешниҳоднамудаи фармоишдиҳанда ба талаботи Қонуни мазкур, тартиби гузаронидани экспертизаи давлатии экологии аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи экспертизаи экологӣ тасдиқшуда, мутобиқат намояд ва дар таркиби маводи пешниҳодшаванда мавҷуд бошанд:

- ҳуҷҷатҳое, ки бояд мутобиқи моддаи 7 ҳамин Қонун таҳти экспертизаи давлатии экологӣ дар ҳаҷме, ки бо тартиби муқарраргардида муайян шудааст, қарор гирифта, маводи баҳодиҳии таъсири фаъолияти объекти экспертизашаванда ба муҳити зистро дошта бошанд;

- хулосаҳои мусбӣ ва (ё) ҳуҷҷатҳои мувофиқашудаи мақомоти назорати давлатӣ ва идораи давлатиро, ки бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ дастрас мешаванд;

- хулосаи экспертизаи экологии ҷамъиятӣ, агар он гузаронида шуда бошад.

Экспертизаи давлатии экологӣ дар сурати аз ҷониби фармоишдиҳанда ба таври пурра пешпардохт намудани маблаu гузаронида мешавад.

 

Моддаи 18. Мeҳлати гузаронидани экспертизаи давлатии экологӣ

Мeҳлати гузаронидани экспертизаи давлатии экологӣ вобаста ба мураккабии объекти экспертизашаванда, ки мутобиқи ҳуҷҷатҳои меъёрии мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи экспертизаи экологӣ муқаррар мегардад, муайян мешавад ва набояд аз 45 рeзи тақвимӣ зиёд бошад.

Ибтидои мeҳлати гузаронидани экспертизаи давлатии экологӣ на дертар аз як моҳи баъди пардохти маблаu ва қабул шудани маҷмeи мавод ва ҳуҷҷатҳои зарурӣ дар ҳаҷм ва миқдори пурра мутобиқи талаботҳои моддаи 17 Қонуни мазкур муқаррар карда мешавад.

 

Моддаи 19. Хулосаи экспертизаи давлатии экологӣ

Натиҷаҳои кори комиссияи экспертӣ, дар шакли хулосаҳо тартиб дода шуда, дар ҳолате қабул карда мешавад, ки аксарияти экспертҳои ихтисосноки дар рeйхати ҳайати комиссияи экспертӣ буда, онро дастгирӣ намоянд.

Хулосаи экспертизаи давлатии экологӣ ҳуҷҷатест, ки аз ҷониби комиссияи экспертии аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи экспертизаи экологӣ ташкилшуда омода гардида, оид ба таъсири имконпазири фаъолияти экспертизашаванда ба муҳити зист ва имконияти амалигардонии объекти экспертизашаванда натиҷаи асоснок дорад ва ҳангоми тасдиқи мутобиқати он ба супориши оид ба гузаронидани экспертизаи экологӣ дорои эътибор мебошад.

Ба хулосаҳои тайёрнамудаи комиссияи экспертии экспертизаи давлатии экологӣ мулоҳизоти асоснокӣ экспертҳое, ки бо ақидаи комиссия норозиянд, замима карда мешаванд.

Хулосаи комиссияи экспертӣ аз ҷониби раиси комиссияи экспертӣ, котиби масъул ва ҳамаи аъзоёни он ба имзо расида, бе розигии онҳо таuйир дода намешавад.

Хулосаи таҳиянамудаи комиссияи экспертии экспертизаи давлатии экологӣ, баъди расман тасдиқ шудан аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи экспертизаи экологӣ мақоми хулосаи экспертизаи давлатии экологиро мегирад.

Оқибати ҳуқуқии хулосаи манфӣ баровардани экспертизаи давлатии экологӣ, манъ намудани истифодаи объекти экспертизашаванда мебошад.

Хулосаи экспертизаи давлатии экологӣ ба фармоишдиҳанда фиристода мешавад.

Ҷиҳати иҷрои вазифаҳои дахлдори назорати маълумот оид ба истифодаи хулосаҳои экспертизаи давлатии экологӣ ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист ва мақомоти ҳокимияти иҷроия дар маҳалҳо фиристода мешавад.

Дар сурати манфӣ будани хулосаҳои экспертизаи экологӣ фармоишдиҳанда ҳуқуқ дорад маводро ҷиҳати экспертизаи давлатии экологии такрорӣ, ба шарте, ки он бо дарназардошти мулоҳизоти хулосаи манфӣ такмил дода шудааст, пешниҳод кунад.

Хулосаи экспертизаи давлатии экологӣ бо тартиби судӣ мавриди баҳс қарор гирифта метавонад.

 

Моддаи 20. Гузаронидани экспертизаи давлатии экологии такрорӣ ва иловагӣ

Экспертизаи давлатии экологии такрорӣ дар ҳолатҳои зерин гузаронида мешавад:

- такмили мавод дар асоси эродҳои пешниҳодкардаи экспертизаи давлатии экологии қаблан гузаронидашуда;

- таuйир ёфтани шартҳои истифодабарии табиат;

- истифодаи объекти экспертиза бо риоя накардани қарорҳои қабулгардидаи қаблӣ ё мeҳлатҳои меъёрии банақшагирӣ ва сохтмон, ки тибқи меъёр ва қоидаҳои ҷории сохтмонӣ пешбинӣ гардидаанд;

- ба охир расонидани мeҳлати хулосаҳои мусбии экспертизаи давлатии экологӣ;

- дар асоси қарорҳои суд ва суди иқтисодӣ;

- дохил кардани таuйирот ба ҳуҷҷатҳо баъди гирифтани хулосаи мусбии экспертизаи давлатии экологӣ.

Ба гузаронидани экспертизаи экологии такрорӣ ҷалб намудани шахсоне, ки дар экспертизаи экологии таҳти муҳокима қарордошта иштирок намудаанд, манъ аст.

Экспертизаи давлатии экологии иловагӣ дар ҳолатҳои зерин гузаронида мешавад:

- ҳангоми муайян намудани мухолифат байни технология ва лоиҳаҳои мавҷуда;

- дар сурати дар мeҳлатҳои муқарраршуда иҷро накардани eҳдадориҳои шартномавӣ, ҳангоми гузаронидани экспертизаи қаблӣ;

- дар сурати беэътибор донистани хулосаи қаблӣ.

 

Боби IV. Экспертизаи экологии ҷамъиятӣ

 

Моддаи 21. Гузаронидани экспертизаи экологии ҷамъиятӣ

Экспертизаи экологии ҷамъиятӣ бо ташаббуси шаҳрвандон ва иттиҳодияҳои ҷамъиятие, ки самти асосии фаъолияти онҳо тибқи оинномаашон ҳифзи муҳити зист, аз ҷумла ташкил ва гузаронидани экспертизаи экологӣ мебошад, ташкил ва гузаронида мешавад.

Экспертизаи экологии ҷамъиятӣ метавонад дар худи ҳамон объектҳо, новобаста аз гузаронидани экспертизаи давлатии экологӣ анҷом дода шавад.

Экспертизаи ҷамъиятии экологӣ нисбат ба объектҳои дар моддаи 7 ҳамин Қонун муайяншуда, ба uайр аз объектҳои экспертизаи экологӣ, ки маълумоти дорои сирри давлатӣ, тиҷоратӣ ва сирри дигари тибқи қонун муҳофизатшаванда доранд, метавонад анҷом дода шавад.

Нисбат ба экспертҳое, ки барои гузаронидани экспертизаи экологии ҷамъиятӣ ҷалб карда мешаванд, талаботи дар қисми дуюм, банди 1 қисми чорум, бандҳои 1, 2, 4 қисми панҷуми моддаи 16 Қонуни мазкур пешбинишуда, татбиқ мегарданд.

 

Моддаи 22. Ҳуқуқи иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ дар соҳаи экспертизаи экологии ҷамъиятӣ

Ташкилоту иттиҳодияҳои  ҷамъиятие,  ки  экспертизаи  экологиро  бо  тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур анҷом медиҳанд, ҳуқуқ доранд:

- аз фармоишдиҳанда ҳуҷҷатҳои экспертизашавандаро дар ҳаҷми дар моддаи 17 Қонуни мазкур зикр гардида гиранд;

- бо ҳуҷҷатҳои меъёрии техникӣ, ки талаботи гузаронидани экспертизаи давлатии экологиро муқаррар менамояд, шинос шаванд.

 

Моддаи 23. Шартҳои экспертизаи экологии ҷамъиятӣ

Экспертизаи экологии ҷамъиятӣ дар сурати қайди давлатии аризаи иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ дар бораи гузаронидани он аз ҷониби мақомоти ҳокимияти иҷроия дар маҳалҳо, ки дар ҳудуди онҳо фаъолияти экспертӣ дар назар дошта шудааст, амалӣ мегардад.

Ҳангоми мавҷуд будани ариза дар бораи гузаронидани экспертизаи экологии ҷамъиятии як объекти экспертизаи экологӣ, ташкили комиссияи экспертизакунанда аз ду ва ё зиёда иттиҳодияҳои ҷамъияти иҷозат дода мешавад.

Мақомоти ҳокимияти иҷроия дар маҳалҳо eҳдадор аст, ки дар мeҳлати ҳафт рeзи баъд аз рeзи додани ариза дар бораи гузаронидани экспертизаи экологии ҷамъиятӣ, онро ба қайд гирад ё рад намояд. Аризаи дар бораи гузаронидани экспертизаи экологии ҷамъиятӣ, ки ба қайд гирифтани он дар мeҳлати нишондодашуда рад карда нашудааст, қайдшуда ҳисоб меёбад.

Дар аризаи иттиҳодияҳои ҷамъияти дар бораи гузаронидани экспертизаи экологии ҷамъиятӣ бояд номгeӣ, суроuаи ҳуқуқӣ, маълумот дар бораи ҳайати комиссияи экспертизакунанда, хулосаи экспертизаи экологии ҷамъиятӣ, маълумот дар бораи объекти экспертизаи экологии ҷамъиятӣ, мeҳлати гузаронидани экспертизаи экологии ҷамъиятӣ қайд ёфта бошад.

Иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, ки экспертизаи экологии ҷамъиятиро ташкил мекунанд, eҳдадоранд аҳолиро дар бораи саршавӣ ва натиҷаҳои гузаронидани он хабардор кунанд.

 

Моддаи 24. Рад намудани қайди давлатии ариза оид ба гузаронидани экспертизаи экологии ҷамъиятӣ

Бақайдгирии давлатии ариза оид ба гузаронидани экспертизаи экологии ҷамъиятӣ дар чунин ҳолатҳо мумкин аст рад карда шавад, агар:

- экспертизаи экологии ҷамъиятӣ нисбати объектҳои экспертӣ пештар гузаронида шуда бошад;

- экспертизаи экологии ҷамъиятӣ нисбати объектҳое, ки маълумот дар бораи онҳо дорои сирри давлатӣ, тиҷоратӣ ва сирри дигари тибқи Қонун муҳофизатшаванда мебошанд;

- низоми ба қайди давлатӣ гирифтани иттиҳодияи ҷамъиятӣ бо тартиби муайяншуда мувофиқат накунад;

- оинномаи иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, ки экспертизаи экологии ҷамъиятиро мегузаронад, ба талаботи моддаи 22 Қонуни мазкур мувофиқат накунанд.

 

Моддаи 25. Хулосаи экспертизаи экологии ҷамъиятӣ

Хулосаи экспертизаи экологии ҷамъиятӣ ба мақомоте, ки экспертизаи давлатии экологиро анҷом медиҳанд ва ба мақомоте, ки оид ба истифодаи объекти экспертизашаванда қарор қабул мекунанд, фиристонида мешавад.

Хулосаҳои экспертизаи экологии ҷамъиятӣ хусусияти тавсиявӣ дошта, танҳо баъд аз тасдиқи натиҷаҳои он аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи экспертизаи экологӣ қувваи ҳуқуқӣ пайдо мекунад.

Хулосаи экспертизаи экологии ҷамъиятӣ метавонад дар воситаҳои ахбороти умум интишор гардад ва ба мақомоти ҳокимияти иҷроия дар маҳалҳо, мақомоти экспертизаи давлатии экологӣ, фармоишдиҳандагони ҳуҷҷатҳое, ки аз экспертизаи экологии ҷамъиятӣ мегузаранд ва дигар шахсони манфиатдор пешниҳод карда шавад.

 

Боби V. Баҳои таъсири объектҳои нав ва намудҳои фаъолияти пешбинишаванда ба муҳити зист

 

Моддаи 26 . Ба нақшагирии объектҳои нав ва намудҳои фаъолият

Ба нақшагирии объектҳои нав ва намудҳои фаъолият, ки ба муҳити зист таъсир расонида метавонанд, дар асоси талаботи ҳуҷҷатҳои оид ба баҳои таъсир ба муҳити зист амалӣ гардонида шуда, аз экспертизаи давлатии экологи ҳатмӣ гузаронида мешавад.

Номгeи объектҳо ва намудҳои фаъолият, ки барои онҳо кор карда баромадани ҳуҷҷатҳо доир ба баҳои таъсир ба муҳити зист ҳатмӣ мебошад, аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

 

Моддаи 27 . Ташкил ва гузаронидани баҳои таъсир ба муҳити зист

Ташкил ва гузаронидани баҳои таъсир ба муҳити зист дар ҳама давраҳои банақшагирӣ ва ба лоиҳагирии объектҳо, маблаuгузории коркарди ҳуҷҷатҳои оид ба баҳои таъсир ба муҳити зист, ташкил намудани муҳокимаҳои ҷамъиятии фаъолияти пешбинишуда, ба экспертизаи давлатии экологӣ пешниҳод намудани ҳуҷҷатҳо доир ба баҳои таъсир ба муҳити зист аз тарафи дархосткунанда таъмин карда мешавад.

Талабот оиди гузаронидани баҳои таъсир ба муҳити зист, инчунин ба ҳуҷҷатҳо оид ба баҳои таъсир ба муҳити зист, дар Низомномаи баҳои таъсир ба муҳити зист, ки аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад, номбар карда мешавад.

 

Боби VI. Ҳуқуқ ва eҳдадориҳои фармоишдиҳандагон, таҳиякунандагони лоиҳа ва шахсони сеюм

 

Моддаи 28. Ҳуқуқҳои фармоишдиҳандагон, таҳиякунандагони лоиҳа ва шахсони сеюм

Фармоишдиҳандагон, лоиҳасозон ва шахсони сеюм ҳуқуқ доранд:

- аз мақоми ташкилкунандаи гузаронидани экспертизаи давлатии экологӣ оид ба ҷараёни экспертизаи давлатии экологӣ, ки ба манфиати онҳо дахлдор аст, маълумот гиранд;

- аз мақоми ташкилкунандаи гузаронидани экспертизаи давлатии экологӣ ҷиҳати шиносоӣ маълумоти меъёрии техникӣ ва дастурию методиро гиранд;

- ба мақоме, ки гузаронидани экспертизаи давлатии экологиро ташкил менамояд, бо талаби бартараф намудани вайронкунии тартиби муқарраргардидаи гузаронидани экспертиза муроҷиат намоянд;

- ба таври хаттӣ ё шифоҳӣ шарҳ, эрод ва таклифҳои марбут ба объекти экспертизашавандаро пешниҳод намоянд;

- бо хулосаҳои экспертизаи экологӣ шинос шаванд;

- ба суд ҷиҳати ҷуброни зарар, ки дар натаҷаи қасдан вайрон кардани қонунгузорӣ дар соҳаи экспертизаи экологӣ расонида шудааст, даъво пешниҳод намоянд.

 

Моддаи 29. Eҳдадориҳои таҳиякунандагон, фармоишдиҳандагони лоиҳа ва ҳуҷҷатҳои дигар

Таҳиякунандагон, фармоишдиҳандагони лоиҳаҳо ва ҳуҷҷатҳои дигар eҳдадоранд:

- ба экепертизаи давлатии экологӣ ҳуҷҷатҳоро мутобиқи талаботи моддаҳои 7 ва 20 Қонуни мазкур, аз ҷумла дар сурати ворид намудани таuйирот ба ҳуҷҷатҳое, ки хулосаи мусбии экспертизаи давлатии экологӣ гирифтаанд, пешниҳод намоянд;

- гузаронидани экспертизаи давлатии экологиро пардохт намоянд;

- ба мақоме, ки гузаронидани экспертизаи давлатии экологиро ташкил менамояд, мавод, маълумот, ҳисобу китоб ва тадқиқоти иловагиро, ки ба объектҳои экспертизашаванда дахл доранд, диҳанд;

- фаъолияти банақшагирифташударо мутобиқи ҳуҷҷатҳое, ки хулосаҳои мусбии экспертизаи давлатии экологиро гирифтааст ва барои оuози маблаuгузорӣ ба муассисаҳои бонкӣ пешниҳод шуда метавонанд, амалӣ намояд.

 

Боби VII. Маблаггузории экcпертизаи экологӣ

 

Моддаи 30. Маблаuгузории экспертизаи давлатии экологӣ

Экспертизаи давлатии экологӣ, аз ҷумла ҳангоми такроран гузаронидани он, аз ҳисоби фармоишдиҳанда, мутобиқи тартиби муайяншудаи хароҷоте, ки аз ҷониби мақоми анҷомдиҳандаи экспертизаи экологӣ, тибқи тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи экспертизаи экологӣ муайян мегардад, маблаuгузори карда мешавад.

Маблаuҳои молиявӣ ҷиҳати амалӣ намудани экспертизаи давлатии экологии объектҳо, аз ҷониби фармоишдиҳанда, ки мутобиқи Қонуни мазкур маводро барои экспертизаи давлатии экологӣ пешниҳод мекунад, ба ҳисобномаи махсуси мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи экспертизаи экологӣ гузаронида мешаванд. Тартиби истифодаи ин маблаuҳо аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

 

Моддаи 31. Маблаuгузории экспертизаи экологии ҷамъиятӣ

Маблаuгузории экспертизаи экологии ҷамъиятӣ аз ҳисоби маблаuҳои шахсии иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, хазинаҳои экологӣ, ҷамъиятӣ ва uайра, инчунин аз ҳисоби дигар маблаuҳое, ки тибқи қонунгузорӣ манъ нагаштаанд, сурат мегирад.

 

Боби VIII. Қоидаҳои хотимавӣ

 

Моддаи 32. Ҷавобгарӣ барои вайрон намудани қонунгузорӣ оид ба экспертизаи экологӣ

Щахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои вайрон намудани талаботи Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

 

Моддаи 33. Ҷуброни зараре, ки бо сабаби риоя накардаии қонунгузорӣ оид ба экспертизаи экологӣ расонида мешавад

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки ҳуқуқҳои онҳо аз ҷониби мақомоти экспертизаи экологӣ, фармоишдиҳандагон, лоиҳасозон ва шахсони дигар, дар натиҷаи риоя нагардидани қонунгузорӣ оид ба экcпертизаи экологӣ вайрон карда мешаванд, мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҷуброни зарари расонидашударо талаб намуда метавонанд.

 

Моддаи 34. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуии мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

 

 

        Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                                                                       Э. РАҲМОНОВ

ш. Душанбе  22 апрели соли 2003

№20

Читать далее

Дар бораи ҳифзи муҳити зист

• 
• 

Подробности статьи

Автор

Категория Legislation

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон

Дар бораи ҳифзи муҳити зист

 

Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқии сиёсати давлатиро дар соҳаи ҳифзи муҳити зист муайян намуда, ба таъмини рушди устувори иҷтимоию иқтисодӣ, кафолатҳои ҳуқуқи инсон ба муҳити зисти солим ва мусоид, таҳкими тартиботи ҳуқуқӣ, пешгирии таъсири номатлуби фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолият ба муҳити зист, ташкили истифодаи оқилонаи захираҳои табиат ва таъмини амнияти экологӣ равона шудааст. 

БОБИ 1.МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ 

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода шудаанд:

- муҳити зист - муҳити зисти инсон, маҷмӯи ҷузъиёти муҳити табиӣ, объектҳои табиӣ ва табиии антропогенӣ, инчунин объектҳои антропогенӣ;

- объекти антропогенӣ - объекте, ки инсон барои таъмини эҳтиёҷоти иҷтимоии худ сохтааст ва он дорои хусусиятҳои объектҳои табиӣ намебошад;

- гуногунии биологӣ - шаклҳои гуногуни организмҳои зиндаи мансуб ба ҳама манбаъҳо, аз ҷумла, экосистемаҳои заминӣ ва обӣ ва комплексҳои экологӣ, ки организмҳои зинда ҷузъи онҳо мебошанд; мафҳуми мазкур гуногуниро дар доираи намуд, байни намудҳо ва гуногунии экосистемаҳо дар бар мегирад; 

- муҳити зисти мусоид - муҳити зисте, ки сифати он фаъолияти устувори системаҳои экологии табиӣ, объектҳои табиӣ ва табиии антропогениро таъмин менамояд;

- зарар ба муҳити зист - тағйирёбии номатлуби ҳолати муҳити зист: ифлосшавӣ ва камшавии захираҳои табиӣ, хароб гардидан ва коҳиши системаҳои экологӣ, ки дар натиҷаи фаъолияти инсон ба вуҷуд омадааст;

- парки  дендрологии давлатӣ - гурӯҳи растаниҳое, ки арзиши илмӣ, фарҳангӣ ва таърихӣ доранд, намудҳои табиии набототи боғу гулгаштҳо (паркҳо);

- моддаи ифлоскунанда - модда ё омехтаи моддаҳое, ки миқдор ва (ё) таркиби онҳо аз меъёри барои моддаҳои кимиёвӣ, аз ҷумла радиоактивӣ, дигар моддаҳо ва микроорганизмҳо муқарраргардида зиёд мебошад ва ба муҳити зист таъсири манфӣ мерасонанд;

- ифлосшавии муҳити зист - воридшавии моддаҳои эҳтимолан хатарноки кимиёвӣ ва биологӣ, моддаҳои радиоактивӣ, партовҳои истеҳсолӣ ва истеъмолӣ ба муҳити зист, инчунин таъсири садо, ларзиш, майдонҳои магнитӣ ва дигар таъсири манфии физикӣ ба муҳити зист;

- минтақаи муҳофизатӣ (буферӣ) - ҳудуди замин ва қисми фазо, ки бо мақсади кам кардани таъсири номатлуби беруна дар атрофи ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшаванда ташкил карда мешавад; 

- минтақаҳои санитарии муҳофизатӣ - ҳудудҳои табиие, ки барои таъмини меъёрҳои гигиении зарурии ғилзати моддаҳои ифлоскунанда дар қабати рӯизаминии атмосфера, ҳифзи манбаъҳои об, кам кардани таъсири манфии хатҳои интиқоли барқ ба аҳолии маҳал таъин гардидаанд;

- сифати муҳити зист - ҳолати муҳити зист, ки бо нишондиҳандаҳои физикӣ, кимиёвӣ, биологӣ, нишондиҳандаҳои дигар ва (ё) маҷмӯи онҳо ифода мегардад; 

- ҷузъҳои муҳити табиӣ - замин, қаъри он, хок, обҳои рӯизаминӣ ва зеризаминӣ, ҳавои атмосфера, олами набототу ҳайвонот ва дигар организмҳо, инчунин қабати озони атмосфера ва фазои кайҳонии атрофи Замин, ки дар маҷмӯъ шароити мусоидро барои мавҷудияти ҳаёт дар рӯи Замин таъмин мекунанд;  

- назорат дар соҳаи ҳифзи муҳити зист (назорати экологӣ) - маҷмӯи чорабиниҳое, ки ба пешгирӣ, ошкор ва рафъ кардани ҳолатҳои вайронкунии қонунгузорӣ  дар соҳаи ҳифзи муҳити зист, таъмини риояи талабот, аз ҷумла меъёрҳо ва ҳуҷҷатҳои меъёрии соҳаи ҳифзи муҳити зист аз ҷониби субъектҳои фаъолияти хоҷагидорӣ ва ғайра равона шудаанд;

- Китоби Сурх - маҷмӯи маълумотҳо оид ба намудҳои нодир, нобудшаванда ё таҳти таҳдиди нобудшавӣ қарордоштаи растаниҳо ва ҳайвонот, ки бо мақсади ҷорӣ намудани низоми ҳифозати махсус ва азнавбарқароркунии минбаъдаи онҳо бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад;

- лимити истифодаи захираҳои табиӣ - миқдори ниҳоии гирифтан ва истеъмол кардани захираҳои табиӣ, ихроҷи моддаҳои зараровар ба муҳити зист, ки бо мақсади ҳифзи захираҳои табиӣ, истифодаи оқилонаи онҳо, пешгирӣ ва рафъи таъсири номатлуби онҳо муқаррар карда мешавад;

- меъёрҳои ихроҷи партови моддаҳо ва микроорганизмҳои ифлоскунанда (минбаъд - меъёрҳои ихроҷ ва партов) - маҳдудияти ихроҷ ва партови моддаҳо ва микроорганизмҳои ифлоскунанда ба муҳити зист, ки барои давраи гузаронидани чорабиниҳои ҳифзи муҳити зист, аз ҷумла ҷорӣ намудани технологияҳои беҳтарини мавҷуда, бо мақсади ноил гардидан ба меъёрҳои ҳифзи муҳити зист муқаррар карда мешаванд; 

- мониторинги муҳити зист (мониторинги экологӣ) - системаи комплексии мушоҳида, арзёбӣ ва ешгӯии тағйироти ҳолати муҳити зист таҳти таъсири омилҳои табиӣ ва антропогенӣ;

- меъёрҳои соҳаи ҳифзи муҳити зист (минбаъд - меъёрҳои ҳифзи табиат) - меъёрҳои муқарраргардидаи сифати муҳити зист ва меъёрҳои таъсири имконпазир ба он ки дар сурати риояи онҳо муҳити мусоиди зист барои ҳаёти инсон, фаъолияти устувори системаҳои табиии экологӣ таъмин гардида, гуногунии биологӣ ҳифз карда мешавад; 

- меъёрҳои имконпазири фишори антропогенӣ ба муҳити зист - меъёрҳое, ки мутобиқи андозаи таъсири маҷмӯии имконпазири ҳама манбаъҳо ба муҳити зист ва (ё) ҷузъиёти алоҳидаи муҳити табиат дар доираи минтақаҳои мушаххас муқаррар карда шудаанд ва дар сурати риояи онҳо фаъолияти устувори системаҳои экологии табиӣ таъмин ва гуногунии биологӣ ҳифз карда мешавад;

- ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшаванда - қитъаҳои замин, об ва фазои он ки дар онҳо комплексҳо ва объектҳои табиии дорои аҳамияти махсуси ҳифзи олами набототу ҳайвонот ва муҳити зист, илмӣ, фарҳангӣ, маърифатӣ, истироҳатӣ ва солимгардонӣ ҷойгиранд ва бо тартиби муқаррарнамудаи қонун пурра ва ё қисман аз истифодаи ҳоҷагидорӣ гирифта шудаанд ва барои онҳо низоми ҳифозати махсус муайян гардидааст;

- ҳифзи муҳити зист - системаи чорабиниҳои давлатӣ ва ҷамъиятии дорои хусусияти ҳуқуқӣ, иқтисодӣ, иҷтимоӣ, технологӣ, маърифатӣ ва байналмилалӣ, ки ба таъмини ҳамоҳангии муносибати мутақобилаи ҷамъият ва табиат дар асоси ҳифз ва барқарорсозии муҳити табиӣ, истифодаи оқилонаи захираҳои табиӣ, беҳтар намудани сифати муҳити зисти инсон, пешгирӣ ва рафъи таъсири манфии фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолият ба муҳити зист ва бартараф намудани оқибатҳои он равона гардидаанд;

- арзёбии таъсир ба муҳити зист - намуди фаъолият оид ба ошкор намудан, таҳлил кардан ва ба ҳисоб гирифтани оқибатҳои таъсири мустақим ва ғайримустақими фаъолияти ба нақша гирифташудаи хоҷагидорӣ ва фаъолияти дигар ба муҳити зист бо мақсади қабули қарорҳо оид ба имконпазир ё имконнопазир будани анҷомдиҳии он; 

- объекти табиии антропогенӣ - объекти табиӣ, ки дар натиҷаи фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолият тағйир ёфтааст ва (ё) объекте, ки аз тарафи инсон сохта шуда, дорои хусусияти объекти табиӣ мебошад ва аҳамияти рекреатсионӣ ва муҳофизатӣ дорад; 

- объекти табиӣ - системаи экологии табиӣ, ландшафти табиӣ ва ҷузъҳои таркибии онҳо, ки хусусиятҳои табиии худро нигоҳ доштаанд; 

- комплекси табиӣ - маҷмӯи объектҳои табиии аз ҷиҳати функсионалӣ ва табиӣ ба ҳам алоқаманде, ки бо нишонаҳои географӣ ва нишонаҳои  дигари марбута муттаҳид мебошанд;
- ландшафти табиӣ - мавзее, ки дар натиҷаи фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолият тағйир наёфтааст ва ба навъҳои муайяни релефи маҳал, хок, растании дар шароити ягонаи иқлимӣ ташаккулёфта мувофиқ мебошад; 

- захираҳои табиӣ - ҷузъиёти табиии муҳити зист, объектҳои табиӣ ва табиии антропогение, ки инсон истифода мебарад (энергияи офтоб, гармии дохилизаминӣ, ҳавои атмосфера, захираҳои замин, об, ҷангал ва маъдан, маводи радиоактивӣ, олами набототу ҳайвонот ва маҳсули онҳо, дигар неъматҳои табиӣ);

- истифодаи захираҳои табиат - фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолият (аз ҷумла низомӣ) бо истифодаи намудҳои алоҳидаи захираҳои табиӣ, инчунин таъсири ин фаъолият ба муҳити зист;

- истифодабарандаи табиат - шахси воқеӣ ё ҳуқуқие, ки ҳамчун ташаббускор ё фармоишгари фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолият амал намуда, бо муҳити зист ва захираҳои табиӣ созгор аст;

- системаи ҳифзи муҳити зист - маҷмӯи барнома, чорабинӣ ва стандартҳои давлатӣ, мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба ҳифзи муҳити зист, воҳидҳои зерсохтори он, шабакаҳои дар соҳаи муҳити зист, сарфи назар аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ ва моликият, амалкунандаи муассисаю ташкилотҳо, ки ба татбиқи сиёсати давлатӣ дар соҳаи муҳити зист нигаронида шуда, барои иҷрои мақсаду вазифаҳои ягона, афзун гардонидани саҳми ин соҳа дар рушди иҷтимоию иқтисодии кишвар, таъмини амнияти экологӣ ва муҳити зисти барои инсон мусоид муттаҳид карда шудаанд;

- меъёри технологӣ - меъёри имконпазири ихроҷ ва партови модда ва микроорганизмҳо, ки барои манбаъҳои статсионарӣ (доимӣ), сайёр ва дигар манбаъҳо, равандҳои технологӣ ва таҷҳизот муқаррар карда мешаванд ва андозаи имконпазири ҳаҷми ихроҷ ва партови моддаҳо ва микроорганизмҳоро ба муҳити зист ба ҳисоби воҳиди маҳсулоти истеҳсолшаванда инъикос менамояд;

- қабати озон - қабати атмосферӣ дар сатҳи сайёра дар баландии 7-8 км дар қутбҳо ва 17-18 км дар Экватор бо тамаркузи зиёди молекулаҳои озон, ки нурҳои ултрабунафши барои организмҳои зинда ҳалокатоварро аз кайҳон намегузаронад;

- системаи экологӣ - маҷмӯи ягона, устувор, мустақилона инкишофёбанда ва танзимшавандаи ҷузъиёти зинда ва ғайризиндаи муҳити зист дар ҳудуди қитъаи муайяни биосферӣ, ки тавассути мубодилаи моддаҳо, энергия ва иттилоот байни ҳам алоқаманд мебошанд; 

- иттилооти экологӣ - ҳама гуна иттилоот дар шакли хаттӣ, визуалӣ, акустикӣ, электронӣ ё ҳама гуна шакли дигари моддӣ дар бораи ҳолати муҳити зист ва ҷузъиёти он, инчунин робитаи мутақобилаи байни ин ҷузъиёт, омилҳо, ба монанди моддаҳо, энергия, садо, радиатсия, амалҳо, аз ҷумла чорабиниҳои маъмурӣ, созишномаҳои экологӣ, қонунгузорӣ, нақшаҳо ва барномаҳои марбут ба муҳити зист, хароҷоту даромадҳо ва дигар тадқиқоти иқтисодӣ ва дурнамоҳое, ки дар қабули қарорҳо оид ба муҳити зист истифода мегарданд;

- амнияти экологӣ - ҳолати муҳофизавии манфиатҳои муҳими ҳаётии шахс, ҷомеа, муҳити зист ва таҳдидҳое, ки дар натиҷаи таъсиррасонии антропогенӣ ва табиӣ ба муҳити зист, аз ҷумла ба офату фалокатҳои табиӣ алоқаманданд;

- хатари экологӣ - эҳтимолияти фарорасии ҳолате, ки барои муҳити зист оқибати номусоид дошта, дар натиҷаи таъсири манфии фаъолияти хоҷагидорӣ ва фаъолияти дигари манфӣ, ҳолатҳои - муқаррар намудани мутобиқатӣ ё номутобиқатии ҳуҷҷати лоиҳавӣ ва дигар ҳуҷҷатҳо фавқулоддаи дорои хусусияти табиӣ ва техногенӣ ба вуҷуд меояд;

- экспертизаи экологӣ ба талаботи қонунгузорӣ оид ба ҳифзи муҳити зист ва истифодабарии оқилонаи захираҳои табиӣ, аз он ҷумла санадҳои ҳуқуқии меъёрҳои техникӣ;

- аудити экологӣ - таҳлили мутобиқати фаъолият ва ҳисоботи субъекти ҳоҷагидорӣ ба қонунгузории амалкунанда, ҳуҷҷатҳои меъёрию методӣ, дастурӣ ва танзимкунандаи соҳаи ҳифзи муҳити зист ва истифодаи захираҳои табиӣ.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳифзи муҳити зист

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳифзи муҳити зист ба Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад.

Моддаи 3. Доираи амали Қонуни мазкур

1. Қонуни мазкур муносибатҳои марбут ба алоқамандии мутақобилаи ҷамъият ва муҳити зистро дар раванди фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолияте, ки ба муҳити зисти ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсир мерасонанд, танзим менамояд. 

2. Масъалаҳои ҳифз ва истифодаи замин, қаъри замин, об, ҳавои атмосфера, олами набототу ҳайвонот, аз ҷумла ҷангалҳо, инчунин объектҳои муҳити атрофи дорои арзиши махсуси экологӣ, илмӣ, таърихӣ ва фарҳангӣ, мавзеъҳои табиии махсус ҳифзшавандаро дар қисмате, ки дар Қонуни мазкур танзим намегарданд, қонунҳои дахлдор ва қонунҳои дигари дар асоси он амалкунанда ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба танзим медароранд.

3. Муносибатҳои соҳаи ҳифзи муҳити зист дар қисмати барои таъмини бехатарии санитарӣ-эпидемиологии аҳолӣ зарурро қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи бехатарии санитарӣ-эпидемиологии аҳолӣ ва ҳифзи саломатии аҳолӣ, инчунин дигар санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ба таъмини муҳити зисти барои инсон мусоид нигаронида шудаанд, ба танзим медароранд. 

Моддаи 4. Сиёсати давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист

1. Барои татбиқи сиёсати давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист системаи ҳифзи муҳити зисти Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис дода мешавад ва фаъолияти он ба таъмини ҳуқуқи шаҳрвандон барои муҳити солим ва мусоид равона мегардад. 

2. Асоси ташкилии сиёсати давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист барномаҳо, стратегияҳо ва нақшаҳо оид ба ҳифзи муҳити зист буда, онҳоро мақоми ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист таҳия мекунад ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ менамояд.

Моддаи 5. Принсипҳои асосии ҳифзи муҳити зист

Фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолияти мақомоти ҳокимияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки ба муҳити зист таъсир мерасонанд, дар асоси принсипҳои зерин анҷом дода мешавад:

- таъмини волоияти Конститутсия (Сарқонун) ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи  ҳифзи муҳити зист; 

- афзалияти ҳифзи ҳаёт ва саломатии инсон, риояи ҳуқуқи он ба муҳити мусоиди зист; 

- барқарор сохтан ва нигоҳ доштан, истифодаи устувор ва оқилонаи муҳити зист бо мақсади баланд бардоштани сатҳи зиндагӣ, таъмини муҳити мусоиди  зист барои кору истироҳати аҳолӣ;

- пайвасти илман асосноки манфиатҳои ҳуқуқӣ, экологӣ, иқтисодию иҷтимоии инсон, ҷамъият ва давлат, андешидани чораҳои самаранок бо мақсади ноил шудан ба рушди устувор;   

- музднок будани истифодабарии захираҳои табиӣ ва ҷуброни зарари ба муҳити зист расонидашуда; 

- мустақилияти назорат дар соҳаи ҳифзи муҳити зист; 

- эҳтимолияти хатари экологии фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолияти ба нақша гирифташаванда;  

- арзёбии таъсир ба муҳити зист ҳангоми қабули қарорҳо оид ба фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолият; 

- афзалияти нигоҳдории системаҳои экологӣ, ландшафт ва комплексҳои табиӣ;

- имконпазирии таъсири фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолият ба муҳити табиат бо назардошти талабот дар соҳаи ҳифзи муҳити зист;

- ҳатмӣ будани иштироки мақомоти ҳокимияти давлатӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва дигар муассисаҳои ғайритиҷоратӣ, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар фаъолият оид ба ҳифзи муҳити зист; 

- риояи ҳуқуқи ҳар як шахс барои дарёфти маълумоти дақиқ оид ба ҳолати муҳити зист, инчунин иштироки шаҳрвандон дар қабули қарорҳои марбут ба ҳуқуқи онҳо ба муҳити зисти мусоид тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- ҳавасманд ва дастгирӣ кардани ҳамкории ташкилотҳои ҷамъиятӣ ва шаҳрвандон бо мақомоти ҳокимияти давлатӣ дар масъалаҳои ҳифзи муҳити зист ва истифодаи оқилонаи захираҳои табиӣ; 

- ногузир будани ҷавобгарӣ барои риоя накардани қонунгузорӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист;

- ташкил ва рушди системаи маърифати экологӣ, тарбия ва ташаккули фарҳанги экологӣ;

- ҳамкории байналмилалӣ. 

Моддаи 6. Объектҳои ҳифзи муҳити зист

1. Аз ифлосшавӣ, вайроншавӣ, осеб дидан, камшавӣ, харобшавӣ ва дигар таъсири номатлуби фаъолияти хоҷагидорӣ ва фаъолияти дигари шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ инҳо ҳифз карда мешаванд: 

- замин, қаъри он, хок; 

- обҳои рӯизаминӣ ва зеризаминӣ; 

- ҳавои атмосфера, қабати озонии Замин;

- олами набототу ҳайвонот, аз ҷумла тамоми намудҳои ҷангал, инчунин фонди генетикии онҳо. 

2. Мамнӯъгоҳҳои табиии давлатӣ, аз ҷумла биосферӣ, минтақаҳои муҳофизатӣ (буферӣ), парваришгоҳҳои табиии давлатӣ, ёдгориҳои табиӣ, паркҳои табиӣ, миллӣ ва дендрологӣ, боғҳои ботаникӣ, дигар комплексҳо ва объектҳои табиӣ, ки моҳияти махсуси ҳифзи табиат, илмӣ, таърихию фарҳангӣ, эстетикӣ, истироҳатӣ ва тандурустӣ доранд, инчунин объектҳои олами набототу ҳайвоноти нодир ё зери хатари нобудшавӣ қарордошта, дигар организмҳо ва макони зисту сабзиши онҳо таҳти муҳофизати махсус қарор дода мешаванд. 

3. Ба объектҳои муҳофизати махсус ҳамчунин минтақаҳои ташаккулёбии обҳои зеризаминӣ (водии дарёҳо, даҳанаи селроҳа, шелфи доманакӯҳҳо), бозёфтҳои нодири геологӣ ва ташкилаҳои минералогӣ, объектҳои палеонтологӣ ва дигар қитъаҳои қаъри замин, ки арзиши махсуси илмӣ, фарҳангӣ ва ғайра доранд, замини назди соҳил ва минтақаҳои ҳифзи объектҳои об, ҳавзҳои хоҷагиҳои моҳипарварӣ, қитъаҳои муҳофизатии ҷангалҳо ва дигар минтақаҳое, ки тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешаванд, мансубанд.  

Моддаи 7. Барнома, консепсия, стратегия ва нақшаҳои амал дар соҳаи ҳифзи муҳити зист

1. Барои ташкили фаъолияти мақсаднок ва пурсамар ҷиҳати таъмини сифати мусоиди муҳити зист, идоракунии устувор, таъмини амнияти экологӣ, татбиқи муқаррароти конвенсия ва созишномаҳои байналмилалии экологӣ, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, барнома, консепсия, стратегия, инчунин дар асоси онҳо нақшаҳои амал, ки тадбирҳои ҳифзи муҳити зист, истифодаи устувору оқилона ва барқарорсозии захираҳои табиӣ, солимгардонии муҳити зистро барои ояндаи дарозмӯҳлат пешбинӣ менамоянд, таҳия карда мешаванд. 

Бо мақсади аз байн бурдани такрори айнан як фаъолият ва беҳтар истифода бурдани имкониятҳо нисбати ду ва зиёда конвенсия ва созишномаҳои байналмилалии экологӣ, ки Тоҷикистон эътироф кардааст, барнома, консепсия, стратегия ва нақшаҳои амали ягона таҳия карда мешаванд.

 2. Барнома, консепсия, стратегия ва нақшаҳои амали давлатӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба ҳифзи муҳити зист бо иштироки вазорату идораҳои манфиатдор, инчунин аҳли ҷомеа таҳия ва аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ мегарданд. 

3. Нақшаҳои амал оид ба ҳифзи муҳити зист бо назардошти дурнамоҳои давлатии рушди иқтисодию иҷтимоӣ ва дар асоси тадқиқотҳои илмие, ки ба ҳалли масъалаҳои соҳаи ҳифзи муҳити зист равона гардидаанд, таҳия карда мешаванд.

4. Шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродие, ки фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолияти ба муҳити зист таъсири манфӣ расонандаро анҷом медиҳанд, вазифадоранд чорабиниҳои ҳифзи муҳити зистро бо тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба нақша гиранд ва амалӣ гардонанд.

 

БОБИ 2.САЛОҲИЯТИ МАҚОМОТИ ИҶРОИЯИ ҲОКИМИЯТИ ДАВЛАТӢ ДАР СОҲАИ ҲИФЗИ МУҲИТИ ЗИСТ

 

Моддаи 8. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист

Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист инҳоянд: 

- муайян намудани самтҳои асосии сиёсати давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист; 

- муқаррар намудани тартиби таҳия ва тасдиқи ҳуҷҷатҳои меъёрӣ ва талабот дар соҳаи ҳифзи муҳити зист нисбати фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолият;

- ҳавасмандгардонии кашфиёт ва тадқиқоти илмӣ, илмии техникӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист, таъмини бехатарии экологӣ ва идоракунии устувори истифодаи табиат, аз байн бурдан ва пешгирӣ кардани коҳиши муҳити зист;  

- муқаррар намудани андоза ва тартиби ситонидани пардохти маблағҳо барои истифодабарии захираҳои табиӣ ва ифлоскунии муҳити зист;  

- тасдиқи низомномаи фонди давлатии ҳифзи муҳити зист; 

- муайян намудани тартиб ва шартҳои суғуртаи ҳатмии экологии шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ;  

- муайян намудани тартиби ташкил ва гузаронидани экспертизаи давлатии экологӣ ва расмиёти арзёбии таъсири фаъолияти ба нақша гирифташаванда ба муҳити зист; 

- қабули қарорҳо дар хусуси истифодаи захираҳои табиӣ, бастани шартномаҳо ва қарордодҳо, аз ҷумла консессияҳо;

- тасдиқи барнома, консепсия, стратегия ва нақшаҳои амал оид ба ҳифзи муҳити зист, ҳисобот ва гузоришҳои миллӣ оид ба ҳолати муҳити зист, инчунин нақшаҳои комплексии истифода, барқарорсозӣ ва ҳифзи захираҳои табиӣ, тартиби пешбурди кадастрҳои давлатии захираҳои  табиӣ; 

- маблағгузорӣ ва таъминоти моддию техникии чорабиниҳои ҳифзи муҳити зист дар доира ва ҳаҷми муқаррарнамудаи буҷети давлатӣ;

- муқаррар намудани сохтор, мӯҳтаво ва тартиби мониторинги давлатии муҳити зист ва захираҳои табиӣ, ташаккули системаи давлатии мушоҳидаи вазъи муҳити зист ва таъмини фаъолияти ин система;

- тасдиқи номгӯи гурӯҳҳои маҳсулот, иҷрои корҳо ва хизматрасонӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист, ки бояд ҳатман стандартизатсия ва сертификатсия шаванд;

- тасдиқи номгӯи объектҳои муҳити зисти дорои аҳамияти махсуси экологӣ, илмӣ, таърихӣ ва фарҳангӣ, ташкили мамнӯъгоҳҳои давлатӣ, паркҳои миллӣ ва табиии давлатӣ, инчунин дигар минтақаҳои махсус муҳофизатшавандаи табиӣ; 

- муайян намудани тартиб ва шартҳои ҷамъоварӣ, таҳлил, ҷамъбаст, пешниҳоди иттилоот ва пешбурди омори давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист;

- муқаррар намудани тартиби назорати давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист;  

- мақоми ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар соҳаи ҳифзи муҳити зист муайян ва низомномаи онро тасдиқ менамояд;

- анҷом додани дигар салоҳиятҳо мутобиқи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 9. Ваколати мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист 

1. Ба ваколати мақоми ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист мансубанд: 

- татбиқи сиёсати ягонаи давлатии экологӣ ва идоракунии комплексӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист ва истифодаи самараноки захираҳои табиӣ, ҳамоҳангсозии фаъолияти вазорату идораҳо, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ;  

- амалӣ сохтани назорати давлатии фаъолияти объектҳои хоҷагидорӣ ва дигар фаъолият, новобаста ба шаклҳои моликият ва мансубияти идоравӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист ва истифодаи оқилонаи ахираҳои табиӣ; 

- таҳияи лоиҳаи қонун ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист, инчунин назорати иҷрои онҳо;

- таҳия ва тасдиқи меъёрҳо, стандартҳои давлатӣ ва дигар ҳуҷҷатҳои меъёрӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист ва истифодаи оқилонаи захираҳои  табиӣ;

- таҳияи лоиҳаҳои барнома, консепсия, стратегия ва нақшаҳои амал оид ба ҳифзи муҳити зист, ҳисобот ва гузоришҳои миллӣ оид ба ҳолати муҳити зист, инчунин нақшаҳои комплексии истифода, барқарорсозӣ ва ҳифзи захираҳои табиӣ, иштирок дар татбиқи онҳо; 

- ширкат дар таҳия ва татбиқи барномаҳои экологии байнидавлатӣ ва минтақавӣ;

- ширкат дар амалисозии чорабиниҳои ҳифзи табиат ва дигар чорабиниҳое, ки барои беҳбуди вазъи муҳити зист андешида мешаванд, аз ҷумла дар минтақаҳои офати экологӣ;

- ташкил ва гузаронидани экспертизаҳои давлатии экологии фаъолияти ба нақша гирифташаванда; 

- анҷом додани амалҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мавриди ба ҷавобгарии маъмурӣ ва дигар ҷавобгарӣ кашидани шахсони гунаҳкор;

- ба суд пешниҳод намудани даъво дар хусуси ситонидани ҷарима, ҷуброни товони зараре, ки дар натиҷаи риоя накардани қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист расонида шудааст, ҳамчунин пардохти ҳатмии маблағҳо барои ифлос кардани муҳити зист  ва дигар намудҳои таъсири зарарнок ба он; 

- таҳияи пешниҳодҳо оид ба таъсиси мавзеъҳои махсус муҳофизатшавандаи табиӣ, идора кардани чунин мавзеъҳо, назорати ҳифз ва истифодаи онҳо;

- иштирок дар ташкил, татбиқ ва рушди маърифати экологӣ ва ташаккули фарҳанги экологӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон;  

- бо тартиби муқаррарнамуда маҳдуд кардан, боздоштан ва қатъ гардонидани фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолияте, ки бо риоя накардани қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҳифзи муҳити зист анҷом дода мешавад; 

- ташкил ва пешбурди мониторинги давлатии муҳити зист, таъмини фаъолияти хадамоти давлатии азорати муҳити зист;

- бо тартиби муқарраргардида таъмин кардани аҳолӣ бо иттилоот оид ба вазъи муҳити зист дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон;  

- ройгон дастрас намудани иттилооти экологӣ аз вазоратҳо, идораҳо, корхонаҳо ва муассисаю ташкилотҳо;  

- таҳия ва  пешбурди Китоби Сурхи Ҷумҳурии Тоҷикистон, тасдиқи Низомнома ва ҳайати Комиссияи доимоамалкунандаи он; 

- додани иҷозатномаҳо ба баъзе намудҳои фаъолият дар соҳаи ҳифзи муҳити зист бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи иҷозатномадиҳӣ ба баъзе намудҳои фаъолият";

- барои субъектҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудани лимит ва квотаҳои истифодаи захираҳои табиӣ, аз ҷумла объектҳои олами набототу ҳайвонот, маҳсулоти ҷангал, партовҳо ба ҳавои атмосфера, манбаъҳои об, рӯи замин ва қабати он, ҷойгиронии партовҳо;

- додани иҷозат барои ҳуқуқи ҷамъоварӣ кардан, аз сарҳад гузаронидан ва гӯронидани  партови истеҳсолӣ ва истеъмолӣ, ихроҷ ва ҷойгиронии моддаҳои  ифлоскунандаи муҳити зист, парма кардани чоҳҳои об  ва истифодабарии мақсадноки захираҳои табиӣ;

- ташкил кардан ва гузаронидани сертификатсияи экологии объектҳои муҳити зист, захираҳои табиӣ, маҳсулот, мавод ва ашёи хом, партовҳои истеҳсолӣ ва истеъмолӣ, равандҳои технологӣ ва хизматрасонӣ, ки барои пешгирӣ ва бартараф кардани зарар ба муҳити зист ва таъмини амнияти экологӣ   равона карда шудаанд;

- муқаррар ва тасдиқ намудани андозаи пардохти маблағҳо барои истифодаи захираҳои табиӣ, ифлос кардани муҳити зист ва ҷойгиронии  партовҳо;

- ҳамоҳангсозии фаъолияти дигар мақомоти ваколатдори давлатӣ оид ба  ҳифзи муҳити зист ва истифодаи захираҳои табиӣ;

- таъсис ва пешбурди кадастри давлатии захираҳои табиӣ, баҳисобгирӣ ва арзёбии захираҳои табиӣ; 

- анҷом додани ҳамкориҳои байналмилалӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист, бехатарии экологӣ, омӯзиш, ҷамъбаст ва интишори таҷрибаи байналмилалӣ, таъмини иҷрои ӯҳдадориҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки онҳоро Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист эътироф намудааст;

- ҷамъоварӣ ва баррасии иттилооти экологӣ, таҳия ва нашри ҳисоботу гузоришҳои миллӣ оид ба вазъи муҳити зист; 

- анҷом додани дигар вазифаҳои таъмини ҳифзи самараноки муҳити зист ва истифодаи захираҳои табиӣ дар доираи салоҳияти худ.

2. Иҷрои қарорҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист оид ба масъалаҳои таҳти салоҳияти  он қароргирифта  барои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ҳатмӣ буда, аз рӯи онҳо бо тартиби муқаррарнамудаи қонун шикоят кардан мумкин аст.

Моддаи 10. Ваколатҳои мақомоти маҳаллии ҳокимияти  давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист

1. Мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар доираи ваколатҳои худ: 

- дар минтақаҳои дахлдор самтҳои асосии ҳифзи муҳити зисти табиӣ ва истифодаи захираҳои табииро муайян месозанд ва барномаҳои экологиро тасдиқ менамоянд; 

- хароҷоти ҳифз ва солимгардонии муҳити зистро дар буҷети маҳаллӣ тасдиқ мекунанд;  

- ҳисоботи роҳбарон ва дигар шахсони мансабдори мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, сохторҳои мақомоти марказии иҷроияи ҳокимияти давлатӣ, корхона, муассиса ва ташкилотҳоро оид ба вазъи ҳифзи муҳити зист ва истифодаи захираҳои табиат мешунаванд;

- дар доираи ваколати худ доир ба масъалаҳои солимгардонии муҳити зист, ҳифз, барқарорсозӣ ва оқилона истифода бурдани захираҳои табиӣ, ҳифзи объектҳои муҳити зисти дорои арзиши махсуси экологӣ, илмию фарҳангӣ қоидаҳои иҷрояшон ҳатмӣ  қабул мекунанд.

2. Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар доираи ваколатҳои худ корҳои зеринро анҷом медиҳанд:

- назорати давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист ва танзими истифодаи захираҳои табиат;

- таҳия ва татбиқи барномаҳо ва нақшаҳои амал оид ба  ҳифзи муҳити зист ва истифодаи табиат дар минтақаҳои марбута, сохтмон ва азнавсозии объектҳои ҳифзи муҳити зист;

- пешниҳоди таклиф ба мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба ҳифзи муҳити зист дар хусуси ҳифзи объектҳои муҳити зист, ки дорои арзиши махсуси экологӣ, таърихӣ, илмӣ ва фарҳангӣ мебошанд, инчунин оид ба таъсиси мавзеъҳои махсус муҳофизатшаванда;

- таблиғи ҳифзи муҳити зист, анҷом додани корҳои тарбия ва ташаккули маърифати экологии аҳолӣ;

- амалӣ сохтани дигар ваколатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 11. Ваколатҳои мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дар соҳаи ҳифзи муҳити зист

Мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дар доираи ваколатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷрои қонунҳо ва санадҳои дигари меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва  қарорҳои мақоми ваколатдори давлатиро дар соҳаи ҳифзи муҳити зист, инчунин иштироки аҳолиро дар ҳалли масъалаҳои  беҳбуди муҳофизати муҳити зист таъмин менамоянд.

 

БОБИ 3.ҲУҚУҚ ВА ӮҲДАДОРИҲОИ ШАҲРВАНДОН,

ИТТИҲОДИЯҲОИ ҶАМЪИЯТӢ ВА ТАШКИЛОТҲОИ ДИГАРИ ҒАЙРИТИҶОРАТӢ ДАР СОҲАИ ҲИФЗИ МУҲИТИ ЗИСТ

 

Моддаи 12. Ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои шаҳрвандон дар соҳаи   ҳифзи муҳити зист

1. Шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон ба зиндагӣ дар шароити барои саломатӣ ва ҳаёт мусоид ва истифода аз неъматҳои он, ба ҳифзи муҳити зист аз таъсири номатлуби фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолият, ҳолатҳои фавқулоддаи хусусияти табиӣ ва техногенидошта ҳуқуқ доранд.

2. Шаҳрвандон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист ҳуқуқ доранд: 

- иттиҳодияҳо ва дигар ташкилотҳои ғайритиҷоратии фаъолияташон вобаста ба ҳифзи муҳити зистро таъсис диҳанд; 

- ба мақоми ҳокимияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти худидоракунии маҳаллӣ, дигар ташкилот ва шахсони мансабдор барои гирифтани иттилооти саривақтӣ, пурра ва дақиқи вобаста ба вазъи муҳити зисти маҳалли истиқомати худ, чораҳои вобаста ба ҳифзи он муроҷиат намоянд ва чунин иттилоотро дастрас кунанд. Агар ошкор кардани иттилооти экологӣ ба ҳифзи сирри давлатӣ ё ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии  Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳифзшаванда таъсири манфӣ расонад, дархост метавонад рад карда шавад;

- дар ҷамъомаду гирдиҳамоиҳо, намоишу роҳпаймоиҳо ва раъйпурсиҳо дар масъалаҳои ҳифзи муҳити зист ва дар дигар  чорабиниҳо, ки хилофи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон намебошанд, ширкат варзанд; 

- дар равандҳои баррасӣ ва қабули қарорҳо вобаста ба лоиҳаҳои нақшаҳо, барномаҳо ва санадҳои қонунгузории марбут ба муҳити зист, арзёбии таъсир ба муҳити зист ва дигар масъалаҳои муҳими муҳити зист ширкат варзанд, савол, тавзеҳот, иттилоот, таҳқиқот ё фикру ақидаҳои дилхоҳи худро нисбат ба лоиҳаҳои зикргардида, аз ҷумла лоиҳаҳои қарорҳоеро, ки аз рӯи онҳо қабул мегарданд, пешниҳод кунанд;

- экспертизаи ҷамъиятии экологиро талаб кунанд ва дар гузаронидани он тибқи тартиби муқарраргардида ширкат варзанд; 

- оид ба масъалаҳои марбут ба ҳифзи муҳити зист, таъсири манфӣ ба он бо шикоят, ариза ва пешниҳодҳо ба мақоми ҳокимияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин ба дигар ташкилотҳо муроҷиат кунанд, ҷавобҳои баҳангом ва асоснок гиранд; 

- оид ба ҷуброни зараре, ки  ба муҳити зист, моликияти шахсӣ ва саломатии онҳо расидааст, ба суд даъво оваранд;

- ҳаёт, саломатӣ ва молу мулки худро аз таъсири манфии муҳити зист, ки дар натиҷаи фаъолияти хоҷагидорӣ ё дигар фаъолият ба вуҷуд меояд, суғурта кунанд; 

- шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон инчунин дигар ҳуқуқҳоеро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст, амалӣ менамоянд. 

3. Шаҳрвандон ӯҳдадоранд: 

- муҳити зист ва захираҳои табиатро ҳифз кунанд;

- муҳити зист ва сарватҳои табииро эҳтиёт кунанд;

- ба мақоми  ваколатдори давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист, мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дар ҳалли масъалаҳои ҳифзи муҳити зист мусоидат кунанд;

- дигар талаботро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст, риоя кунанд.

4. Истифодаи муҳити зисти табиӣ аз ҷониби шаҳрвандон бар зарари муҳити зист, ҳуқуқ ва манфиатҳои дигар шаҳрвандон, корхонаю муассисаҳо ва ташкилотҳо иҷозат дода намешавад.

 

Моддаи 13. Ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ  ва дигар ташкилотҳои ғайритиҷоратӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист

1. Иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва дигар ташкилотҳои ғайритиҷоратӣ ҳуқуқ доранд, ки: 

- мувофиқи тартиби муқарраргардида дар  таҳия, таблиғ ва татбиқи барномаҳои соҳаи ҳифзи муҳити зист иштирок намоянд, ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии шаҳрвандонро дар соҳаи ҳифзи муҳити зист ҳимоя кунанд, дар асоси ихтиёрӣ шаҳрвандонро ба фаъолияти соҳаи ҳифзи муҳити зист ҷалб намоянд; 

- аз ҳисоби маблағи худ ва маблағи ҷалбгардида фаъолияти вобаста ба соҳаи ҳифзи муҳити зист, барқарорсозии захираҳои табиӣ, таъмини бехатарии экологиро иҷро ва таблиғ кунанд;  

- ба мақомоти маҳаллӣ ва марказии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, корхона, муассиса, ташкилотҳо ва шахсони мансабдор барои дастрас кардани иттилооти баҳангом, пурра ва дақиқ оид ба вазъи муҳити зист, чораҳои ҳифзи он, ҳолат ва далелҳои фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолияте, ки ба муҳити зист, ҳаёт, саломатӣ ва моликияти шаҳрвандон таҳдид мекунанд, муроҷиат намоянд. 

Дархост оид ба иттилооти экологӣ дар ҳолате, ки ошкор кардани он ба ҳифзи сирри давлатӣ ё ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳифзшаванда таъсири манфӣ расонад, метавонад рад карда шавад;

- мутобиқи тартиби муқарраргардида дар муҳокима ва қабули қарорҳои хоҷагӣ ва дигар қарорҳое, ки татбиқи онҳо метавонад ба муҳити зист, ҳаёт, саломатӣ ва моликияти шаҳрвандон таъсири манфӣ расонад, ширкат варзанд;

- ба мақомоти маҳаллӣ ва мақомоти марказии ҳоқимияти давлатӣ, идораҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот ва дигар ташкилотҳо бо арзу шикоят ва пешниҳодҳо оид ба масъалаҳои беҳтар намудани ҳифзи муҳити зист, таъсири манфӣ ба муҳити зист муроҷиат кунанд, ҷавоби баҳангом ва асоснок гиранд; 

- экспертизаи ҷамъиятии экологиро мутобиқи тартиби муқарраргардида ташкил кунанд ва гузаронанд, намояндагони худро барои ширкат дар экспертизаи давлатии экологӣ тавсия намоянд;

- дар хусуси бекор кардани қарор оид ба лоиҳакашӣ, ҷойгиронӣ, сохтмон, навсозӣ, ба истифода додани объектҳо, ҳамчунин оид ба маҳдудсозӣ, боздоштан ва қатъ кардани фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолият, ки ба муҳити зист таъсири манфӣ мерасонад, ба мақомоти ваколатдори давлатӣ ва суд муроҷиат кунанд;

- бо мақсади ҳифзи манфиатҳои шаҳрвандон оид ба ҷуброни товони зарари ба муҳити зист расонидашуда ба суд даъво пешниҳод кунанд.

2. Иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва дигар ташкилотҳои ғайритиҷоратӣ ӯҳдадоранд:

- талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар соҳаи ҳифзи муҳити зист риоя кунанд;

- ба мақоми ҳокимияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дар ҳалли масъалаҳои ҳифзи муҳити зист мусоидат намоянд;

3. Иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва дигар ташкилотҳои ғайритиҷоратӣ ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои дигарро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст, доранд.

4. Аз тарафи иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва дигар ташкилотҳои ғайритиҷоратӣ истифода кардани муҳити зист ба зарари он, ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии дигар шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ манъ аст.

Моддаи 14. Кафолатҳои ҳуқуқи шаҳрвандон ва иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист 

1. Давлат тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба шаҳрвандон ва иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ татбиқи ҳуқуқҳои дар соҳаи ҳифзи муҳити зист ба онҳо додашударо кафолат медиҳад. 

2. Шахсоне, ки ба ҳуқуқу ӯҳдадориҳои дар Қонуни мазкур нишон додашударо иҷро кардани иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва шаҳрвандон монеъ мегарданд, бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон  ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 15. Системаи чорабиниҳои давлатии таъмини ҳуқуқдорӣ ба муҳити зисти мусоид

1. Мақоми ҳокимияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, шахсони мансабдор ӯҳдадоранд ба шаҳрвандон, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва ташкилотҳои ғайритиҷоратӣ дар татбиқи ҳуқуқҳояшон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист мусоидат кунанд.

2. Қарор дар бораи ҷойгир кардани объектҳое, ки фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолияти онҳо метавонад ба муҳити зист зарар расонад, бо назардошти фикру ақидаи аҳолии сокини ин минтақа қабул карда мешавад.

 

БОБИ 4. ТАНЗИМИ ИҚТИСОДӢ ДАР СОҲАИ  ҲИФЗИ МУҲИТИ ЗИСТ

 

Моддаи 16. Усулҳои танзими иқтисодӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист 

1. Вазифаҳои механизми иқтисодии ҳифзи муҳити зист рушди ҳавасмандгардонии моддиву маънавии аъолияти вазорату идораҳо, корхонаҳо, ташкилоту муассисаҳо, сарфи назар аз шаклҳои моликият ва тобеият, кормандони онҳо ва шаҳрвандон ба таҳия, банақшагирӣ ва амалӣ сохтани чорабиниҳои амнияти экологӣ, истифодаи самаранок, нигоҳдорӣ ва барқарорсозии захираҳои табиӣ мебошад.

2. Ба усулҳои танзими иқтисодии соҳаи ҳифзи муҳити зист инҳо мансубанд:

- таҳияи дурнамои давлатии рушди иқтисодию иҷтимоӣ дар асоси дурнамои экологӣ; 

- таҳияи барнома, консепсия, стратегия ва нақшаҳои амал дар соҳаи ҳифзи муҳити зист;

- таҳия ва гузаронидани чорабиниҳои ҳифзи муҳити зист бо мақсади пешгирӣ ва рафъи зарар ба муҳити зист; - муқаррар намудани пардохти маблағҳо барои таъсири манфӣ ба муҳити зист;

- муқаррар намудани лимитҳо, квотаҳо ва ситонидани пардохти маблағҳо барои истифодаи захираҳои табиӣ, аз ҷумла объектҳои олами набототу ҳайвонот, маҳсулоти ҷангал, партовҳо ба ҳавои атмосфера, манбаъҳои обӣ, рӯи замин ва қабати он, ҷойгиронии партовҳо ва дигар намудҳои таъсироти манфӣ ба муҳит зист;

- арзёбии иқтисодии объектҳои табиӣ ва табиии антропогенӣ, ҳамчунин таъсири фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолият ба муҳити зист;

- дастгирии давлатии фаъолияти соҳибкорӣ, инноватсионӣ ва дигар фаъолият (аз ҷумла суғуртаи экологӣ), ки ба ҷорӣ кардани технология ва истеҳсолоти беҳтарину пешқадам, навъҳои ғайрианъанавии энергия, истифодаи захираҳои мустаъмал ва коркарди партовҳо, инчунин дигар тадбирҳои самараноки ҳифзи муҳити зист нигаронидашуда;

- бо тартиби муқарраргардида ҷуброн намудани зиёне, ки ба муҳити зист расонида шудааст; 

- усулҳои дигари танзими иқтисодии такмил ва ҳифзи самараноки муҳити зист. 

3. Танзими иқтисодии фаъолият оид ба ҳифзи муҳити зист тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад. 

 

Моддаи 17. Баҳисобгирӣ  ва арзёбии иҷтимоию иқтисодии  захираҳои табиӣ

1. Мақоми ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист якҷоя бо мақомоти давлатии омор ва истифодабарандагони табиат ҳисоботи миқдор ва сифати захираҳои табиӣ, ашёи мустаъмал, инчунин маҳсулоти ғайриасосии фаъолияти ҳоҷагидорӣ ва дигар фаъолиятро таҳия мекунанд, арзёбии иҷтимоию иқтисодии онҳоро анҷом медиҳанд. 

2. Пешбурди кадастрҳои давлатии захираҳои табиӣ, минтақаҳо ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда ба зиммаи мақоми ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист гузошта мешавад.

Моддаи 18. Маблағгузории чорабиниҳои ҳифзи муҳити зист

Чорабиниҳои ҳифзи муҳити зист аз ҳисоби манбаъҳои зерин маблағгузорӣ карда мешаванд:

- буҷети давлатӣ; 

- ҳақгузориҳои ихтиёрии шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ; 

- дигар манбаъҳои молиявие, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст. 

Моддаи 19. Лимитҳо ва квотаҳои истифодаи табиат

1. Лимиту квотаҳои истифодаи табиат чун системаи маҳдудиятҳои экологӣ аз ҳаҷмҳои ниҳоии ба истифодабарандагони табиат барои мӯҳлати муайян муқарраргардидаи истифодаи захираҳои табиӣ, ихроҷу партофтани моддаҳои ифлоскунанда ба муҳити зист ва ҷойгиронии партовҳои истеҳсолӣ иборат мебошанд.

2. Лимиту квотаҳои истифодаи табиат барои истифодабарандагони табиат аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист дар асоси зарурати тадриҷан расидан ба андозаҳои меъёрии истифодаи захираҳои табиӣ, ҳадди имконпазири ихроҷ ва партофтани моддаҳои ифлоскунанда ба муҳити зист ва ҳаҷмҳои меъёрии ҷойгиронии партовҳои истеҳсолӣ бо назардошти вазъи экологии минтақа муқаррар карда мешаванд.

Моддаи 20. Пардохти маблағҳо барои истифодаи захираҳои табиӣ ва расонидани таъсири манфӣ ба муҳити зист

1. Пардохти маблағҳо барои истифодаи захираҳои табиӣ (замин, об, сарватҳои зеризаминӣ, ҷангал, олами набототу ҳайвонот, захираҳои рекреатсионӣ ва дигар захираҳо) дар мавридҳои зерин ситонида мешавад:

- барои ҳуқуқи истифодаи захираҳои табиӣ;

- барои истифодаи захираҳои табиӣ дар доираи лимиту квотаҳои муқарраршуда;

- барои аз лимиту квотаҳои муқарраршуда зиёд истифода бурдани захираҳои табиӣ;

2. Пардохти маблағҳо барои расонидани таъсири манфӣ ба муҳити зист дар мавридҳои зерин ситонида мешавад:

- барои партофтани маводи ифлоскунанда, ҷойгиркунии партовҳо ва расонидани дигар намудҳои таъсир ба муҳити зист дар доираи лимиту  квотаҳои муқарраршуда;

- барои аз лимит ва квотаҳои муқарраршуда зиёд партофтани маводи ифлоскунанда, ҷойгиркунии партовҳо ва расонидани дигар намудҳои таъсир ба муҳити зист. 

3. Тартиби ҳисоб ва татбиқ кардани меъёри пардохти маблағҳо барои истифодаи захираҳои табиӣ ва таъсири манфӣ ба муҳити зистро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад.

4. Пардохти маблағҳои истифодаи захираҳои табиӣ ва расонидани таъсир ба муҳити зист истифодабарандагони табиатро аз иҷрои чорабиниҳои ҳифзи муҳити зист, ҷуброни товони зарарҳои ба муҳити зист расонидашуда озод намекунад.

 

Моддаи 21. Фондҳои ҳифзи муҳити зист

1. Барои хароҷоти пешбининашудаи вобаста ба ҳифз ва солимгардонии муҳити зист, барқарор кардани талафоти муҳити зист ва ҷуброни товони зиёни ба он расонидашуда, фондҳои маҳаллӣ ва ҷумҳуриявии ҳифзи муҳити зист таъсис дода мешаванд.

2. Фондҳои мазкур аз ҳисоби маблағҳои барои истифодаи захираҳои табиӣ, ихроҷи (партофтан, ҷойгиронӣ) маводи зарарнок ба муҳити зист, пардохташуда, хайрияҳои ихтиёрии шахсони воқеӣ ва ҳукуқӣ ва дигар манъбаҳо ташаккул меёбанд.

3. Тартиби ташкилу истифодаи фондҳои ҳифзи муҳити зист аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон  муайян карда мешавад.

 

Моддаи 22. Фондҳои суғуртаи ҳифзи муҳити зист

1. Фондҳои суғуртаи ҳифзи муҳити зист барои пӯшонидани хароҷот оид ба барқарорсози  талафоти муҳити зист, ҷуброни товони зарари ба саломатию молу мулки шаҳрвандон дар натиҷаи офатҳои табиӣ, садамаю фалокат ва дигар хатарҳои экологӣ расида  таъсис дода мешаванд.

2. Фондҳои мазкур аз ҳисоби маблағҷудокунии давлат, корхонаҳо. ташкилоту муассисаҳо, сарфи назар аз тобеъият ва шаклҳои моликияташон, инчунин аз маблағи хайрияи ихтиёрии шаҳрвандон таъсис дода мешаванд.

3. Шартҳои суғуртакунӣ, тартиби ворид намудани пардохти маблағҳои суғуртавӣ мувофиқи онунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон  муайян карда мешаванд.

 

БОБИ 5.БАМЕЪЁРДАРОРИИ МУҲИТИ ЗИСТ

 

Моддаи 23. Бамеъёрдарории сифати муҳити зист

1. Бамеъёрдарории сифати муҳити зист бо мақсади муайян кардани ҳадди имконпазири меъёри аз ҷиҳати илмӣ асоснокшудаи таъсир ба муҳити зист, ки бехатарии экологӣ ва ҳифзи саломатии аҳолӣ, ҳифзи ҳавои атмосфера, об, замин, олами набототу ҳайвонот, истифодаи оқилона ва барқарорсозии захираҳои табииро кафолат медиҳад, анҷом дода мешавад.  

2. Бамеъёрдарории сифати муҳити зист системаи меъёр ва стандартҳои сифати муҳити зист мебошад, ки бо тартиби пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия мешаванд.

 

Моддаи 24. Таҳияи меъёрҳои соҳаи ҳифзи  муҳити зист

Таҳияи меъёрҳои соҳаи ҳифзи муҳити зист инҳоро дар бар мегирад:

- иҷрои корҳои тадқиқотӣ-илмӣ ҷиҳати асосноккунии меъёрҳои соҳаи ҳифзи муҳити зист;

- бо тартиби муқарраргардида гузаронидани экспертиза, тасдиқ ва нашри меъёрҳои соҳаи ҳифзи муҳити зист;

- муайян кардани асосҳои таҳия ё аз нав дида баромадани меъёрҳои соҳаи ҳифзи муҳити зист;

- ташаккул ва пешбурди махзани ягонаи иттилоотии меъёрҳои соҳаи ҳифзи муҳити зист;

- арзёбӣ ва пешгӯӣ кардани натиҷаҳои экологӣ, иҷтимоию иқтисодии меъёрҳои соҳаи ҳифзи муҳити зист.

 

Моддаи 25. Меъёрҳои сифати муҳити зист

1. Меъёрҳои сифати муҳити зист барои арзёбии вазъи муҳити зист ба манфиати саломатии инсон, нигоҳдории системаҳои экологии табиӣ ва фонди генетикии олами набототу ҳайвонот муқаррар карда мешаванд.

2. Ба меъёрҳои сифати муҳити зист инҳо мансубанд:

- меъёрҳое, ки мутобиқи нишондиҳандаҳои кимиёвии вазъи муҳити зист  муқаррар карда шудаанд, аз ҷумла меъёрҳои ҳадди имконпазири ғилзати моддаҳои кимиёвӣ, инчунин моддаҳои радиоактивӣ;
- меъёрҳое, ки мутобиқи нишондиҳандаҳои  физикии вазъи муҳити зист муқаррар карда шудаанд, аз ҷумла мутобиқи нишондиҳандаҳои дараҷаи радиоактивӣ ва ҳарорат;

- меъёрҳое, ки мутобиқи нишондиҳандаҳои биологии вазъи муҳити зист муқаррар карда шудаанд, аз ҷумла навъ ва гурӯҳҳои растанӣ, ҳайвонот ва дигар организмҳое, ки  ҳамчун индикаторҳои сифати муҳити зист истифода бурда мешаванд, инчунин меъёрҳои ҳадди имконпазири ғилзати микроорганизмҳо;  

- дигар меъёрҳои сифати муҳити зист.

3. Барои минтақаҳои алоҳида (мамнӯъгоҳҳо, парваришгоҳҳо, паркҳои миллии табиӣ, минтақаҳои осоишию курортӣ ва  истироҳатӣ) бо назардошти хусусиятҳои табиию иқлимӣ, ҳамчунин арзиши махсуси онҳо меъёрҳои нисбатан қатъии сифати муҳити зист муайян карда мешаванд.

 

Моддаи 26. Меъёрҳои ҳадди имконпазири ихроҷ ва партофтани моддаҳои зарарнок

1. Меъёрҳои ҳадди имконпазири ихроҷ ва партофтани моддаҳои зарарнок, аз ҷумла микроорганизмҳои патогенӣ ва дигар моддаҳои биологии ҳаво ва обу заминро ифлоскунанда бо назардошти воридоти умумии партовҳо аз ҳамаи объектҳои истеҳсолӣ, маълумотҳои инвентаризатсияи ихроҷ ва партофтани моддаҳои зарарнок аз ҳар як манбаи ифлоскунанда, меъёрҳои ҳадди имконпазири ғилзати моддаҳои зарарнок дар муҳити зист ва ифлосии мавҷудаи он муайян карда мешавад.

2. Ихроҷ ва партофтани моддаҳои зарарнок, дигар модда ва микроорганизмҳо ба муҳити зист дар доираи лимитҳои муқарраргардидаи имконпазири ихроҷ ва партофтани моддаҳо ва микроорганизмҳо дар асоси иҷозати мақоми ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист мумкин аст.

 

Моддаи 27. Меъёрҳои ҳадди имконпазири дараҷаи садо, ларзиш, майдонҳои магнитӣ ва дигар таъсири номатлуби физикӣ

1. Меъёрҳои ҳадди имконпазири дараҷаи садо, ларзиш, майдонҳои магнитӣ ва дигар таъсири номатлуби физикӣ ба андозаи таъминкунандаи ҳифзи саломатӣ ва қобилияти меҳнатии одамон, ҳифзи олами набототу ҳайвонот ва муҳити зисти барои зиндагӣ мусоид муайян карда мешавад.

2. Меъёрҳои мазкур ва усулҳои муайян кардани онҳо аз ҷониби мақомоти назорати давлатии санитарию эпидемиологӣ якҷоя бо мақоми ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист таҳия ва аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон  тасдиқ карда мешаванд.

 

Моддаи 28. Меъёрҳои ҳадди имконпазири дараҷаи таъсири радиатсионӣ

1. Меъёрҳои ҳадди имконпазири дараҷаи таркиби бехавфи моддаҳои радиоактивӣ дар муҳити зист ва озуқа, ҳадди имконпазири дараҷаи шуоъафкании радиатсионӣ ба андозае муайян карда мешаванд, ки саломатии инсон ва насли ояндаи одамон, нигаҳдории олами набототу ҳайвонот ва ҳолати мусоиди зист кафолат дода шаванд. 

2. Меъёрҳои мазкур ва усулҳои муайян кардани онҳо аз ҷониби мақомоти назорати давлатии санитарию эпидемиологӣ якҷоя бо мақоми ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист таҳия ва аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешаванд.

 

Моддаи 29. Меъёрҳои истифодабарии нурӣ, пестисидҳо, заҳрдоруҳои кимиёвӣ ва дигар моддаҳои кимиёвӣ

Меъёрҳои истифодаи нуриҳои минералӣ ва органикӣ, дигар моддаҳои кимиёвӣ ва воситаҳои нумӯи растаниҳо дар соҳаҳои кишоварзӣ, ҷангалпарварӣ ва дигар соҳаҳои иқтисодиёт ба андозае муқаррар карда мешаванд, ки талаботи ҳадди имконпазири бақияи моддаҳои кимиёвӣ дар таркиби озуқа ва организми одам, инчунин ҳифзи саломатии инсон, фонди генетикии он ва олами набототу ҳайвонот таъмин карда шаванд.

 

Моддаи 30. Меъёрҳои ҳадди имконпазири бақияи моддаҳои кимиёвӣ ва микроорганизмҳои зарарноки биологӣ дар озуқа

1. Меъёрҳои ҳадди имконпазири бақияи моддаҳои зарарноки кимиёвӣ, заҳрдоруҳои кимиёвӣ ва микроорганизмҳои зарарноки биологӣ дар озуқа бо роҳи муайян кардани меъёри камтарини имконпазири барои саломатии инсон безарар, барои ҳар як намуди моддаи кимиёвӣ, заҳрдоруҳои кимиёвӣ ва микроорганизмҳои зарарноки биологӣ ва ҳар як намуди озуқа муайян карда мешаванд.

2. Меъёрҳои мазкур аз ҷониби мақомоти назорати давлатии санитарию эпидемиологии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо назардошти стандартҳои пешбининамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия ва аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешаванд.

 

Моддаи 31. Стандартҳои экологӣ

1. Дар стандартҳо барои техника, технология ва маводу ашъёи нав, дигар маҳсулоте, ки метавонанд ба табиат, саломатӣ ва фонди генетикии инсон таъсири зарарнок расонанд, талаботи экологие муқаррар карда мешаванд, ки риояи меъёрҳои ҳадди имконпазири таъсиррасонӣ ба муҳити зистро дар ҷараёни истеҳсолот, барқарорсозӣ, нигоҳдорӣ, ҳамлу нақл, истифода (истеъмол) ва нобудсозии  маводу маҳсулоти мазкур бояд таъмин намоянд. 

2. Стандартҳои мазкур, усулҳои муайян кардани онҳо ва намудҳои техника, технология, масолеҳ, моддаҳо ва дигар маҳсулоте, ки барои онҳо таҳия мешаванд, аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист дар мувофиқа бо мақомоти назорати давлатии санитарию эпидемиологӣ тасдиқ карда мешаванд.

 

Моддаи 32. Меъёрҳои имконпазири шиддати антропогенӣ ба муҳити зист

1. Меъёрҳои имконпазири шиддати антропогенӣ ба муҳити зист барои субъектҳои фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолият бо мақсади арзёбӣ ва танзими таъсири ҳама манбаъҳои статсионарӣ, сайёр ва дигар манбаъҳои ба муҳити зист таъсиррасон, ки дар ҳудуди минтақаи мушаххас  ҷойгиранд, муқаррар карда мешаванд. 

2. Меъёрҳои имконпазири шиддати антропогенӣ ба муҳити зист барои ҳар як намуди таъсири фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолият ба муҳити зист ва таъсири муштараки ҳамаи манбаъҳои дар ҳудуди ин минтақа ҷойгирбуда  муқаррар карда мешаванд. 

3. Ҳангоми муқаррар намудани меъёрҳои имконпазири шиддати антропогенӣ ба муҳити зист хусусиятҳои муҳити зисти минтақаҳои мушаххас ба инобат гирифта мешаванд.

 

Моддаи 33. Меъёрҳои минтақаҳои санитарӣ ва муҳофизатӣ

1. Меъёрҳои минтақаҳои санитарӣ, муҳофизатӣ, санитарию муҳофизатии об барои ҳифзи обанбор ва дигар манбаъҳои обтаъминкунӣ, минтақаҳои курортӣ, муолиҷавию солимгардонӣ, маҳалҳои аҳолинишин ва дигар ҳудудҳо аз ифлосшавӣ ва дигар таъсири номатлуб муқаррар карда мешаванд.

2. Меъёрҳои мазкур аз ҷониби мақомоти назорати давлатии санитарию эпидемиологӣ ва ҳифзи муҳити зист якҷоя бо дигар мақоми ваколатдори давлатӣ таҳия карда, мавриди амал қарор дода мешаванд.

 

Моддаи 34.Сертификатсияи экологӣ

1. Сертификатсияи экологӣ бо мақсади таъмини фаъолияти аз ҷониби хоҷагидорӣ ва дигар фаъолияти аз ҷиҳати экологӣ бехатари шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ гузаронида мешавад.

2. Сертификатсияи экологӣ метавонад ҳатмӣ ё ихтиёрӣ бошад.

3. Сертификатсияи экологии ҳатмӣ мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешавад.

 

БОБИ 6. АРЗЁБИИ ТАЪСИР БА МУҲИТИ ЗИСТ ВА

ЭКСПЕРТИЗАИ ЭКОЛОГӢ

 

Моддаи 35. Арзёбии таъсир ба муҳити зист

1. Фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолияти ба нақша гирифташавандаи шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки ба муҳити зист, аз ҷумла ба саломатии аҳолӣ мустақиман ё ғайримустақим таъсир мерасонад, арзёбӣ карда мешавад.  

2. Арзёбии таъсир ба муҳити зист расмиёти ҳатмӣ буда, ҳангоми таҳияи ҳама гуна вариантҳои алтернативии ҳуҷҷатҳои пешазлоиҳавӣ, аз ҷумла пеш аз сармоягузорӣ, ки фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолияти ба нақша гирифташавандаро асоснок мекунад, бо иштироки ҷомеъа гузаронида мешавад.

3. Номгӯи навъҳои фаъолият ва талабот нисбати маводи арзёбии таъсир ба муҳити зист дар низомнома, ки онро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ мекунад, муқаррар карда мешавад.

 

Моддаи 36. Вазифаҳои экспертизаи экологӣ

1. Экспертизаи экологӣ барои санҷиши асоснокӣ ва мутобиқати фаъолияти хоҷагидорӣ ва фаъолияти дигари ба нақша гирифташуда ба талаботи меъёрҳои сифати муҳити зисти табиӣ, қонунгузории ҳифзи муҳити зист ва амнияти экологии ҷомеа гузаронида мешавад. 

2. Сохтмон, мавриди истифода қарор додан, инчунин амалӣ сохтани фаъолияти дигари хоҷагидорӣ бе хулосаи мусбии экспертизаи экологӣ манъ аст. 

3. Вазифаҳо ва тартиби гузаронидани экспертизаи экологиро Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи экпертизаи экологӣ" муқаррар мекунад.

 

БОБИ 7. ТАЛАБОТИ ЭКОЛОГӢ ҲАНГОМИ ҶОЙГИРОНӢ, ЛОИҲАКАШӢ, СОХТМОН, АЗНАВСОЗӢ, МАВРИДИ ИСТИФОДА ҚАРОР ДОДАНИ КОРХОНА, ИНШООТ ВА ДИГАР ОБЪЕКТҲО

 

Моддаи 37. Талаботи умумии экологӣ ҳангоми ҷойгиронӣ, лоиҳакашӣ, сохтмон, азнавсозӣ, мавриди истифода қарор додани корхона, иншоот ва дигар объектҳо

1. Ҳангоми ҷойгиронӣ, лоиҳакашӣ, сохтмон, таҷдид, мавриди истифода қарор додан, муваққатан хобондан (консерватсия кардан) ва барҳамдиҳии корхона, иншооту дастгоҳҳо, ҳангоми гузаронидани хатҳои интиқоли барқ ва алоқа, қубурҳо, каналҳо, роҳҳои нақлиётӣ ва дигар объектҳое, ки ба муҳити зист мустақиман ва ғайримустақим таъсир расонида метавонанд, бояд талабот оид ба ҳифзи муҳити зист, аз ҷумла ҳифзи саломатии инсон риоя гардида, барои ҳифз ва солимгардонии муҳити зист, истифодаи оқилона ва барқарорсозии захираҳои табиӣ тадбирҳо андешида шаванд. 

2. Вайрон кардани талабот оид ба ҳифзи муҳити зист боиси  тибқи амри мақомоти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист муваққатан боздоштан, маҳдуд кардан ё пурра қатъ гардонидани фаъолияти ҷойгиронӣ, лоиҳакашӣ, сохтмон, азнавсозӣ, мавриди истифода қарор додан, муваққатан боздоштан ва барҳам додани объектҳои аз ҷиҳати экологӣ зарарнок, сарфи назар аз шакли моликият ва тобеъият, мегардад.

 

Моддаи 38. Талабот дар соҳаи ҳифзи муҳити зист ҳангоми ҷойгиронии  корхонаҳо, иншоот ва дигар объектҳо

1. Ҳангоми ҷойгиронии корхонаҳо, иншооту объектҳои дигар, сарфи назар аз шаклҳои моликият ва тобеъият, иҷрои талабот оид ба ҳифзи муҳити зист, истифодаи оқилона ва барқарорсозии захираҳои табиӣ, амнияти экологӣ, ба назар гирифтани оқибатҳои наздиктарин ва дури экологӣ, генетикӣ, иқтисодӣ, демографӣ, маънавӣ ва дигари фаъолияти объектҳои мазкур бояд таъмин карда шавад.

2. Ҷойҳои сохтмони корхона, иншооту дигар объектҳо, сарфи назар аз шаклҳои моликият ва тобеият, тибқи қонунгузории амалкунанда, дар сурати мавҷуд будани хулосаи мусбии экспертизаи давлатии экологӣ муайян карда мешаванд. 

3. Ҳангоми ҷойгиронии биноҳо, иншоот ва дигар объектҳо тамоми чораҳои имконпазир  оид ба халалдор нагаштани манфиатҳои қонунии шаҳрвандон андешида мешаванд.

 

Моддаи 39. Талаботи экологӣ  нисбати сохтмону азнавсозии корхона, иншоотҳо ва дигар объектҳо

1. Иҷрои  корҳои омодасозӣ дар маҳал, сохтмон, таъмиру таҷдиди объектҳо, сарфи назар аз шакли моликияту тобеияташон, бе хулосаи мусбии экспертизаи давлатии экологӣ манъ аст. Тағйир додани лоиҳа ё арзиши корҳои тасдиқшуда бар зарари муҳити зист иҷозат дода намешавад.

2. Корҳои дар қисми экологии лоиҳа пешбинишуда дар навбати аввал иҷро карда мешаванд.

3. Ҳангоми иҷрои корҳои сохтмонӣ ҷиҳати ҳифзу истифодаи оқилонаи захираҳои табиӣ, рекултиватсияи заминҳо ва барқарорсозии захираҳои дигари табиӣ, ободонии атроф ва солимгардонии  муҳити зист бояд тадбирҳо андешида шаванд.

4. Риоя накардани талаботи моддаи мазкур боиси дар асоси амрияи мақоми ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист, назорати давлатии санитарию эпидемиологӣ, назорати бехатарии корҳо дар саноат ва назорати кӯҳкорӣ манъ кардани корҳои сохтмонӣ то бартараф кардани норасоиҳои қайдшуда мегардад.

 

Моддаи 40. Риоя намудани талаботи экологӣ ҳангоми хусусигардонии молу мулки давлатӣ

1. Корхона ва дигар объектҳо бо назардошти натиҷаҳои санҷиши вазъи экологии онҳо хусусӣ гардонида мешаванд. Санҷиши вазъи экологии корхона ва дигар объектҳо тибқи нақшаи хусусигардонӣ пешбинӣ мегардад ва аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист анҷом дода мешавад.

2. Чорабиниҳо оид ба тоза ва безараргардонии корхона ва дигар объекти хусусигардонӣ аз ҳисоби давлат ва (ё) бо розигии молики нав аз манбаъҳои зерин маблағгузорӣ карда мешаванд:

- маблағи барои сохтмон, таҷдид ва азнавҷиҳозонии объектҳои ҳифзи муҳити зист бозсармоягузорӣ  намудаи молики нави корхона;

- аз ҳисоби маблағе, ки ба корхона ва дигар объекти хусусигардонидашуда дар шакли  қарзҳои мақсаднок, қарзҳои бефоиз ва маблағгузории мақсадноки эҳтиёҷоти вобаста ба ҳифзи муҳити зист ворид мешаванд;  

- аз ҳисоби маблағе, ки корхона тавассути системаи суғуртаи экологӣ мегирад;

- аз ҳисоби дигар манбаъҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст.

 

Моддаи 41. Риоя намудани талабот ва ӯҳдадориҳои экологӣ ҳангоми муфлисшавӣ

1. Ҳангоми оғоз намудани парванда оид ба муфлисшавӣ нисбати шахси ҳуқуқӣ - истифодабарандаи табиат санҷиши вазъи экологии он гузаронида мешавад. 

2. Ӯҳдадории гузаронидани санҷиши вазъи экологии корхона ва дигар объекти муфлисшуда ба зиммаи мақомоти анҷомдиҳандаи санатсия ё идоракунандаи берунӣ  вогузор карда мешавад.

3. Объекти санҷиш натиҷаҳои фаъолияти хоҷагидории корхона, ки боиси муфлисшавӣ гаштааст, инчунин риояи талаботи экологӣ аз ҷониби он қарор дода мешаванд. 

4. Ҳангоми баррасии  парванда оид ба муфлисшавии шахси ҳуқуқӣ - истифодабарандаи табиат манфиати кредиторон нисбати ӯҳдадориҳои экологӣ ба инобат гирифта  мешавад.

 

Моддаи 42. Риоя намудани талабот ва ӯҳдадориҳои экологӣ ҳангоми барҳамдиҳӣ ва азнавташкилдиҳии шахси ҳуқуқӣ

1. Шахси ҳуқуқӣ - истифодабарандаи табиат бо назардошти талаботи экологӣ дар асоси маълумоти санҷиши ҳолати корхона, бо инъикоси ҳатмии натиҷаҳои онҳо дар баланси барҳамдиҳӣ, ки ҳангоми азнавташкилдиҳии шахси ҳуқуқӣ мураттаб мегардад, барҳам дода ва аз нав ташкил карда мешавад.

2 Ҳолати экологии шахси ҳуқуқии барҳамдодашаванда ё аз нав ташкилдодашаванда аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист мавриди санҷиш қарор мегирад.

3. Ҳангоми азнавташкилдиҳии шахси ҳуқуқӣ ворисони ҳуқуқии молики нав нисбати ӯҳдадориҳои экологӣ мутобиқи тавозуни тақсимотӣ таъмин карда мешаванд. 

4. Шахси ҳуқуқӣ бо назардошти манфиатҳои қарздиҳандагон нисбати ӯҳдадориҳои экологӣ барҳам дода мешавад.

 

Моддаи 43.Талаботи экологӣ ҳангоми мавриди истифода қарор додани корхона, иншоот ва дигар объектҳо

1. Корхона, иншоот ва дигар объектҳо бо шарти дар ҳаҷми пурра иҷро кардани талаботи экологии дар лоиҳа пешбинишуда, тибқи санадҳои комиссияҳои қабул, ки бо иштироки намояндагони мақомоти ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист таъсис меёбанд, мавриди истифода қарор дода мешаванд. 

2. Мавриди истифода қарор додани корхона, иншоот ва дигар объектҳо, ки бо воситаҳои назорати ифлосшавии муҳити зист, иншооту таҷҳизоти зарурии тоза ва безараргардонӣ ва нобуд кардани партовҳои зарарнок, ихроҷ ва партофтани моддаҳои ифлоскунанда то ҳадди меъёрҳои ҷоиз таъмин нестанд, бе анҷом додани корҳои лоиҳавии рекултиватсияи замин, барқарорсозии захираҳои дигари табиӣ ва солимгардонии муҳити зист манъ аст.

 

БОБИ 8. ТАЛАБОТИ ЭКОЛОГӢ ҲАНГОМИ ИСТИФОДАИ КОРХОНАҲО, ИНШООТ, ОБЪЕКТҲОИ ДИГАР ВА ИҶРОИ ФАЪОЛИЯТИ ДИГАР

Моддаи 44. Талаботи экологӣ ҳангоми истифодаи корхонаҳо, иншоот ва дигар объектҳо

1. Корхона, ташкилоту муассисаҳо ва шаҳрвандон вазифадоранд, ки оид ба риояи низоми технологӣ ва иҷрои талаботи ҳифзи муҳити зист, истифодаи оқилона ва барқарорсозии захираҳои табиӣ ва солимгардонии муҳити зист тадбирҳои самаранок андешанд.

2. Корхонаҳо ва ташкилоту муассисаҳо дар асоси кори самараноки иншоотҳои партовтозакунӣ, таҷҳизот ва воситаҳои назорат, безараргардонӣ ва истифодаи партови мустаъмал, гузаштан ба технология ва истеҳсолоти аз ҷиҳати экологӣ бехавф меъёрҳои муқарраршудаи сифати муҳити зистро риоя мекунанд, оид ба ҳифз ва барқароркунии маҳсулнокии системаҳои экологии табиӣ, ҳифзи замин, хок, сарватҳои қаъри замин, об, ҳавои атмосфера, олами набототу ҳайвонот ва барқарорсозии захираҳои табиӣ тадбирҳо меандешанд.

3. Риоя накардани талаботи экологӣ ҳангоми истифодаи корхона, иншоот ва объектҳои дигар, боиси боз доштан, маҳдуд сохтан ва қатъ кардани фаъолияти корхонаҳо, ташкилоту муассисаҳо ё сех, шӯъба, филиалҳо ва таҷҳизоти онҳо бо қарори мақоми ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист мегардад.

4. Самти фаъолияти объектҳо, қисматҳои алоҳидаи он ё коргоҳҳо, истифода бурдани технология ва техникаи нави аз ҷиҳати экологӣ зарарнок дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист дигар карда мешавад.

Моддаи 45. Талаботи экологӣ дар соҳаи кишоварзӣ ва ҳоҷагии ҷангал

1. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии дар соҳаи кишоварзӣ ва хоҷагии ҷангал фаъолияткунанда вазифадоранд нисбати ҳифзи хок, обанборҳо, растанӣ, аз ҷумла ҷангалзорҳо ва олами ҳайвонот аз таъсири зараровари офатҳои табиӣ, оқибати номатлуби истифодаи техника, моддаҳои кимиёвӣ ва омилҳои дигаре, ки ҳолати муҳити зистро бад мекунанд ва ба саломатии инсон зарар мерасонанд, тадбирҳо андешанд.

2. Фермаву комплексҳои чорводорӣ, корхонаҳои коркарди маҳсулоти кишоварзӣ ва хоҷагии ҷангал бояд талаботи санадҳои меъёрии ҳуқуқии санитарию муҳофизатӣ, минтақаҳои ҳифзи об ва иншоотҳои партовтозакуние, ки ифлос ва касифшавии замин, обҳои рӯизаминиву зеризаминӣ, нобуд ва харобшавии ҷангалу чарогоҳҳо, инчунин ба ҷузъиёти дигари муҳити зист расонидани зарарро истисно менамоянд, риоя кунанд.

3. Иҷро накардани талаботи мазкур ва расонидани зарар ба муҳити зист, аз ҷумла ба саломатии инсон, боиси дар асоси амрияҳои мақомоти ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист ва назорати давлатии санитарию эпидемиологӣ боздоштан, маҳдуд ё қатъ кардани фаъолияти аз ҷиҳати экологӣ зарарноки объектҳои соҳаи кишоварзӣ, хоҷагии ҷангал ва дигар объектҳо мегардад.

 

Моддаи 46. Талаботи экологӣ ҳангоми банақшагирӣ, лоиҳакашӣ ва иҷрои корҳои мелиоративӣ

1. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ҳангоми банақшагирӣ, лоиҳакашӣ, иҷрои корҳои мелиоративӣ ва истифодаи системаҳои мелиоративӣ оид ба  риояи мувозинати об, истифодаи оқилона ва ҳифзи замин, наботот, аз ҷумла ҷангалзор, истифодаи сарфакоронаи об, пешгирӣ аз зериобмонӣ, ботлохшавӣ, шӯршавӣ, эрозияи замин, роҳ надодан ба нобудшавии ҷойҳои тухммонӣ, парваришёбӣ, зимистонгузаронӣ ва кӯчидани моҳиён ва таъсири дигари зараровар ба муҳити зист бояд тамоми тадбирҳоро андешанд.

2. Риоя накардани талаботи мазкур боиси дар асоси амрияҳои мақоми ваколатдори давлатии  Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист боздоштани иҷрои корҳои лоиҳакашӣ, сохтмон ё истифодабарии ин системаҳо то бартараф намудани норасоиҳо ё қатъ гардонидани чунин корҳо ва ҳамзамон қатъ кардани маблағгузории чунин корҳо аз ҷониби муассисаҳои бонкӣ мегардад.

 

Моддаи 47.Талаботи экологӣ нисбати объектҳои энергетикӣ

1. Ҷойгиронӣ, лоиҳакашӣ, сохтмон ва мавриди истифода қарор додани корхона, дастгоҳ ва дигар объектҳои энергетикӣ, инчунин дарғот, сарбанд ва обанборҳо, мувофиқи талаботи моддаҳои 38-45 Қонуни мазкур сурат мегирад. 

2. Таҳияи консепсияҳо ва барномаҳои рушди энергетика бо назардошти зарурати кам кардани таъсири манфии оқибатҳои экологӣ ва таъсири объектҳои энергетикӣ ба муҳити зист, аз ҷумла ба саломатии аҳолӣ анҷом дода мешавад.

3. Ҳангоми ҷойгиронӣ, лоиҳакашӣ, сохтмони нерӯгоҳҳои барқи обӣ ва дигар объектҳои энергетикӣ зарурати иқтисодӣ, релефи маҳалли ҷойгиронии объект, тадбирҳои бештар эҳтиёт кардани замин, ҷангал, конҳо, маҳалҳои аҳолинишин, ёдгориҳои табиӣ, таърихӣ ва фарҳангӣ, ҳифзи самараноки захираҳои моҳӣ, қабати ҳосилхези замин ва роҳ надодан ба тағйироти манфӣ дар муҳити зист ҳангоми тоза намудан ва бо об пур кардани обанбор бояд ба назар гирифта шаванд.

4. Риоя накардани талаботи мазкур боиси дар асоси амрияҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист боздоштани корҳои лоиҳакашӣ, сохтмон ё ин ки қатъ гардонидани истифодабарии объектҳои энергетикӣ то бартараф намудани норасоиҳо мегардад.

 

Моддаи 48. Талаботи экологӣ ҳангоми лоиҳакашӣ, сохтмон, азнавсозии шаҳрҳо ва дигар маҳалҳои аҳолинишин

1. Лоиҳакашӣ, сохтмон, азнавсозии шаҳрҳо ва дигар маҳалҳои аҳолинишин бояд ба талаботи моддаҳои 38-45 Қонуни мазкур мувофиқат кунад ва шароити мусоиди экологиро барои зиндагӣ ва кору  истироҳати аҳолӣ таъмин намояд.

2. Сохтмони объектҳои нав ва зиёд кардани  иқтидорҳои объектҳои амалкунандаи хоҷагидорӣ, сарфи назар аз шаклҳои

моликият ва тобеъият, дар минтақаҳое, ки олудагии муҳити зист аз меъёрҳои муқарраршуда зиёд аст, манъ мебошад.

3. Ҳангоми лоиҳакашӣ, сохтмон, азнавсозии шаҳрҳо ва дигар маҳалҳои аҳолинишин таъмини об, кабудизоркунӣ, канализатсия, бунёди фарши кӯчаҳо, безараргардонӣ, анборкунӣ, аз назари экологӣ ва санитарӣ бехавф кашонидан, нобуд сохтан ва гӯр кардани партовҳо, равона сохтан ва тоза кардани селобаҳо бояд ба назар гирифта шавад.

4. Бо мақсади ҳифзи муҳити зист дар атрофи шаҳрҳои азим, марказҳои саноатӣ ва объектҳои азими аз ҷиҳати экологӣ хавфнок боғу ҷангалзор, минтақаҳои муҳофизатӣ, иншоотҳои селгардон ва мустаҳкамкунандаи соҳилҳо бунёд карда мешаванд.

 

Моддаи 49. Талаботи экологӣ нисбати истифодаи маводи радиоактивӣ

1. Корхонаҳо, ташкилоту муассисаҳо ва шаҳрвандон ӯҳдадоранд, ки қоидаҳои истеҳсол, нигоҳдорӣ, кашонидан, истифодабарӣ, нобуд сохтан ва гӯронидани маводи радиоактивӣ (манбаъҳои иондори нурафкан ва маводи ядроӣ)-ро риоя кунанд, ба баланд гаштани меъёрҳои ҳадди ҷоизи  радиатсия роҳ надиҳанд, дар сурати баланд шудани он фавран ба мақомоти дахлдор, ки бехатарии радиатсиониро таъмин мекунанд, дар хусуси сатҳи баланди радиатсия, ки барои саломатии инсон ва уҳити зист хавфнок аст, хабар диҳанд, барои рафъи манбаъҳои заҳролудшавӣ тадбирҳо андешанд.

2. Корхонаю муассисаҳо, ташкилот ва шаҳрвандоне, ки қоидаҳои муносибат бо маводи радиоактивиро риоя намекунанд, мувофиқи қарори мақоми ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист, назорати давлатии санитарию эпидемиологӣ аз ҳуқуқи истифодаи ин мавод маҳрум ё фаъолияташон оид ба истифодаи ин мавод то бартараф кардани норасоиҳо қатъ карда мешавад.

3. Ворид намудани партовҳо ва маводи радиоактивӣ, инчунин ҳамлу нақли (транзити) онҳо аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ аст.

 

Моддаи 50. Талаботи экологӣ ҳангоми истифодаи маводи кимиёвӣ ва маводи дигар дар фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолият

1. Корхонаю муассиса, ташкилотҳо, шахсони мансабдори онҳо ва шаҳрвандон вазифадоранд, ки қоидаҳои истеҳсол, нигоҳдорӣ, кашонидан ва ба кор бурдани маводи кимиёвӣ, воситаҳои ҳимояи растанӣ ва нумӯяи он, нуриҳои минералӣ, ки дар фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолият истифода мешаванд, риоя кунанд, меъёрҳои муқарраршудаи истифодаи онҳоро риоя карда, барои пешгирии оқибати зарарноки онҳо ба муҳити зист, аз ҷумла ба саломатии инсон  чораҳо андешанд.

2. Мақоми ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист дар мувофиқа бо мақоми назорати давлатии санитарию эпидемиологии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳар сол рӯйхати мавод ва доруҳои кимиёвиеро, ки ба овардан ва истифода бурдани онҳо ба ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷозат дода шудааст, тасдиқ менамояд. Ба воридот, истеҳсол ва истифодаи маводи эҳтимолан хатарноки кимиёвӣ, инчунин маводи бори аввал ба ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид ва истифодашаванда, баъд аз тадқиқи зарурии экологӣ ва токсикӣ-гигиенӣ, танзими гигиении муносибат бо онҳо, муқаррар намудани меъёрҳои токсикӣ-гигиенӣ ва экологӣ, бақайдгирии давлатии ин моддаҳо бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷозат дода мешавад.

3. Истифодаи маводи заҳрноки кимиёвии таҷзиянашаванда, ки ба муҳити зист ва саломатии инсон таъсири манфӣ мерасонад, манъ аст.

 4. Қоидаҳои ҳифзи муҳити зист ба манфиати ҳифзи саломатии инсон аз таъсири маводи зарарноки кимиёвие, ки дар фаъолияти хоҷагидорӣ ва фаъолияти дигар ба кор бурда мешаванд, аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист дар мувофиқа бо мақоми назорати давлатии санитарию эпидемиологии Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешаванд.

 

Моддаи 51. Ҳифзи муҳити зист аз таъсири зарарноки биологӣ

1. Ҳангоми ҷойгиронӣ, лоиҳакашӣ, сохтмон, ба истифода додан ва истифодабарии корхонаҳо, иншооту объектҳои дигар, сарфи назар аз шаклҳои моликияту тобеият, ки ба муҳити зист таъсири биологӣ мерасонанд, бояд меъёрҳои ҳадди ҷоизи  ғилзати микробҳо дар муҳит, бемориҳои замбӯруғӣ, вирусҳо ва дигар микроорганизмҳо ва маводи биологии ба таври сунъӣ ҳосилкардашуда, ки онҳоро мақоми назорати давлатии санитарӣ-эпидемиологӣ тасдиқ менамояд, риоя карда шаванд.

2. Истеҳсол, парвариш ва дар муҳити зист ҷойгир кардани объектҳои биологии ба табиати маҳал бегона, аз ҷумла бо усули сунъӣ ҳосилшуда, инчунин истифодаи онҳо ҳангоми мавҷуд будани хулосаи мусбии экспертизаи давлатии экологӣ иҷозат дода мешавад.

3. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки ба муҳити зист таъсири биологӣ мерасонанд ва ё имконияти чунин таъсиррасониро доранд, вазифадоранд истеҳсол, офаридан, нигоҳдорӣ, ҳамлу нақл, истифода ва нобуд кардани микроорганизмҳо ва маводи биологии аз ҷиҳати экологӣ безарарро таъмин намуда, ҷиҳати рафъи садамаву фалокатҳо, пешгирӣ ва барҳам додани оқибати таъсири зарарноки биологӣ ба муҳити зист ва саломатии инсон ва фонди генетикии он чораҳо андешанд.

4. Мушоҳида, ба ҳисоб гирифтани манбаъҳо ва назорати дараҷаи таъсири биологӣ ба муҳити зист аз ҷониби мақомоти назорати давлатии санитарӣ-эпидемиологӣ сурат мегирад.

Моддаи 52. Ҳифзи муҳити зист аз садо, ларзиш, майдонҳои магнитӣ ва дигар таъсироти зарарноки физикӣ

1. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ӯҳдадоранд, ки барои пешгирӣ ва рафъи садою ларзишҳои зарарноки истеҳсолӣ, таъсири манфии майдонҳои магнитӣ ва дигар таъсироти зарарноки физикӣ дар биноҳои истеҳсолӣ, ҷамъиятӣ, истиқоматӣ, дар кӯчаҳо, ҳавлиҳо, майдонҳои шаҳр ва дигар маҳалҳои аҳолинишин, минтақаҳои истироҳати аҳолӣ, ҷойҳои ҷамъшавии зиёди ҳайвонот ва паррандаҳои ваҳшӣ тадбирҳои зарурӣ андешанд.

2. Барзиёдии аз меъёрҳои ҳадди ҷоизи дараҷаи таъсири садою ларзишҳои истеҳсолӣ ва нақлиётӣ, ларзиш, майдонҳои магнитӣ ва таъсири дигари зарарноки физикӣ ба саломатии инсон ва муҳити зист манъ аст. Тадбирҳое, ки риояи меъёрҳои мазкурро кафолат медиҳанд, ҳангоми тарҳкашӣ ва сохтмони шаҳрҳо ва дигар маҳалҳои аҳолинишин, лоиҳакашӣ, сохтмон ва таҷдиди корхонаҳо, коргоҳҳо, хатҳои технологӣ, бунёду азхудкунии техникаи нав, ҳангоми лоиҳакашӣ ва истифодабарии воситаҳои нақлиёти рӯизаминӣ, зеризаминӣ, обӣ ва ҳавоӣ пешбинӣ карда мешаванд.

Моддаи 53. Ҳифзи муҳити зист ҳангоми муоимилот бо партовҳои истеҳсолӣ ва истеъмолӣ

1. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ӯҳдадоранд барои ҷамъоварӣ, кашонидан, безараргардонӣ, коркард, истифода, анборкунӣ, гӯронидан, инчунин кам кардани пайдоиши партовҳои  истеҳсолӣ ва истеъмолӣ чораҳои самарабахш андешида, меъёру қоидаҳои амалкунандаи экологӣ, санитарӣ-гигиенӣ ва зиддиэпидемиявиро риоя намоянд. 

2.Партофтани партовҳои саноатӣ ва обҳои тозанашудаи канализатсия ба обанборҳои истифодаи умум, маҷроҳои селрав ва каналҳои обёрӣ, қабатҳои обрави зеризаминӣ, дар ҳудуди маҳалҳои истиқоматӣ, ҷангалзорҳо ва киштзорҳо манъ аст. Ҷойҳои анборкунӣ ва гӯронидани партовҳо аз тарафи мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист, мақоми назорати давлатии санитарӣ-эпидемиологӣ ва геология муайян карда мешаванд.

3. Гӯронидани партовҳои хатарнок, аз ҷумла партовҳои радиоактивӣ дар ҳудуди маҳалҳои аҳолинишин, шафати шаҳр ва дигар маҳалҳои аҳолинишин, минтақаҳои зичии аҳолиаш зиёд, дарёҳо, кӯлҳо, минтақаҳои осоишгоҳ, табобатию солимгардонӣ ва рекреатсионӣ, дигар ҷойҳое, ки ба саломатии инсон ва ҳолати муҳити зист метавонад хавф таҳдид намояд, манъ аст. Ҳама гуна намудҳои муомилот бо партовҳои хатарнок бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешавад.

4. Риоя накардани қоидаҳои мазкур боиси маҳдуд кардан ё боз доштани фаъолияти корхона ва дигар объектҳо то бартараф кардани вайронкорӣ мегардад.

Моддаи 54. Ҳифзи қабати озони атмосфера

Ҳифзи қабати озони атмосфера аз тағйироти аз ҷиҳати экологӣ хавфнок тавассути танзими истеҳсол ва истифодабарии маводи вайронкунандаи қабати озони атмосфера тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмин карда мешавад.

 

БОБИ 9. ВАЗЪИЯТИ ФАВҚУЛОДДАИ ЭКОЛОГӢ ВА МИНТАҚАҲОИ ОФАТИ ТАБИӢ

 

Моддаи 55. Вазъияти фавқулоддаи экологӣ

1. Дар минтақаҳое, ки дар натиҷаи фаъолияти хоҷагидорӣ ва фаъолияти дигари инсон ё таъсири харобиовари қувваи табиат вазъи номусоиди экологӣ ба вуҷуд омада, дар онҳо тағйирёбии ҷиддӣ ва устувори манфии муҳити зист барои ҳаёт ва саломатии одамон, нигоҳдории олами наботот ва ҳайвонот мушоҳида шудааст, вазъияти фавқулоддаи экологӣ эълон карда мешавад.

2. Ҳангоми вазъияти фавқулоддаи экологӣ ҳама гуна фаъолияте, ки ба муҳити зист таъсири манфӣ мерасонанд, боздошта мешавад ё кори корхона, муассиса, ташкилот, коргоҳ, агрегатҳо ва таҷҳизоте, ки ба саломатии инсон ва фонди генетикии он таъсири манфӣ мерасонад, маҳдуд карда мешавад, намудҳои алоҳидаи истифодаи табиат маҳдуд гашта, ҷиҳати барқарорсозӣ ва таҷдиди захираҳои табиӣ чорабиниҳои фаврӣ андешида мешаванд.

 

Моддаи 56. Минтақаҳои офати экологӣ

1. Минтақаҳои офати экологӣ маҳалҳои вазъи экологияшон фавқулоддае эълон карда мешаванд, ки дар онҳо дар натиҷаи вазъи номусоиди экологӣ ба муҳити зист, аз он ҷумла ба саломатии аҳолӣ зиёни зиёд расонида шудааст ва (ё) системаҳои табиии экологӣ ва муҳити зист хароб гаштаанд.

2. Дар минтақаҳои офати экологӣ фаъолияти объектҳои хоҷагидорӣ, ба истиснои объектҳое, ки ба хизматрасонии аҳолии маскуни ин минтақа машғуланд, қатъ гашта, сохтмон ва азнавсозии объектҳои хоҷагидорӣ манъ карда мешавад, ҳама гуна намудҳои истифодаи табиат қатъиян маҳдуд гашта, барои барқарорсозӣ ва таҷдиди захираҳои табиӣ ва солимгардонии муҳити зист чораҳои фаврӣ андешида мешаванд.

3. Тадбирҳои солимгардонии минтақаҳои офати экологӣ дар навбати аввал аз ҳисоби корхона, муассиса, ташкилотҳое, ки бо айби онҳо садама ё фалокат рух додааст, инчунин аз ҳисоби маблағи мақсадноки буҷети давлатӣ ва фондҳои ҳифзи табиат маблағгузорӣ карда мешаванд.

 

Моддаи 57. Пешгирии садама ва бартараф кардани оқибати зарарноки экологии он

1. Ҳангоми лоиҳакашӣ ва истифодаи объектҳои хоҷагии алоқаманд ба таъсири зарарнок ба муҳити зист, новобаста ба шаклҳои моликият ва тобеият, тадбирҳои огоҳонӣ, пешгирӣ ва барҳам додани оқибати ба муҳити зист зараровари садама андешида мешаванд.

2. Бо мақсади эътинои самарабахш ба ҳолатҳои фавқулоддаи экологӣ, ки барои муҳити зист оқибати зараровар доранд, нақшаҳои маҳаллӣ, минтақавӣ ва ҷумҳуриявӣ, ки дар онҳо чораҳои сафарбаркунии қувваю воситаҳои вазоратҳо, идораҳо, корхонаҳо, муассисаҳо, ташкилотҳо ва аҳли ҷомеа якҷоя бо мақомоти ҳолатҳои фавқулодда ва мудофиаи гражданӣ пешбинӣ мегарданд, таҳия карда мешаванд.

3. Барои ҳалли масъалаҳои вазъияти фавқулоддаи экологӣ бо тартиби муқарраргардида комиссияҳои махсус таъсис дода мешаванд.

 

Моддаи 58. Тартиби эълон намудани вазъияти фавқулоддаи экологӣ ва минтақаҳои офати экологӣ

1. Вазъияти фавқулоддаи экологӣ дар саросари ҷумҳурӣ ва маҳалҳои алоҳидаи он аз ҷониби Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон эълон карда мешавад.

2. Сарҳадҳои минтақаҳои офати экологӣ аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо пешниҳоди мақоми ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист ва мақоми назорати давлатии санитарию эпидемиологӣ муқаррар карда мешавад.

 

Моддаи 59. Ӯҳдадориҳои корхонаҳо оид ба омода будан барои рафъи оқибати экологии садама

Шахсони ҳуқуқӣ, сарфи назар аз шакли моликият ва тобеият, ки дар ҳолатҳои фавқулоддаи экологӣ ба муҳити зист ва саломатии одамон метавонанд зиён расонанд, ӯҳдадоранд, ки:

- дар вазъияти фавқулоддаи экологӣ нақшаи амал дошта бошанд; 

- хадамоти махсуси  дорои восита ва захираҳои моддии барҳам додани оқибати ногувори вазъияти фавқулоддаи экологӣ таъсис дода, онҳоро дар ҳолати омодабоши доимӣ нигоҳ доранд.

 

БОБИ 10. ИТТИЛООТ ВА ОМОРИ ДАВЛАТӢ  ДАР СОҲАИ ҲИФЗИ МУҲИТИ ЗИСТ

 

Моддаи 60. Иттилоот дар соҳаи ҳифзи муҳити зист

1. Иттилоот оид ба вазъи муҳити зист кушодаю ошкоро буда, аз тариқи воситаҳои ахбори омма нашр карда мешавад.

2. Пинҳон доштан, сари вақт пешниҳод накардан ё аз тарафи шахсони мансабдор пешниҳод кардани маълумоти нодурусти соҳаи ҳифзи муҳити зист манъ аст.

 

Моддаи 61. Омори давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист

1. Омори давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист аз ҷониби мақомоти ваколатдори омори давлатӣ гузаронида мешавад.

2. Маълумоти оморӣ ба мақомоти омори давлатӣ аз ҷониби шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар ҳаҷми муайян ва мӯҳлати муқарраршуда дар шакли ҳисоботи омори давлатӣ пешниҳод карда мешавад.

3. Таркиби минималии нишондиҳандаҳои ҳисоботи омори давлатӣ ва тартиби омордории давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад. 

 

БОБИ 11. МИНТАҚАҲОИ ТАБИӢ ВА ОБЪЕКТҲОЕ, КИ МАХСУС МУҲОФИЗАТ КАРДА МЕШАВАНД

 

Моддаи 62. Фонди мамнӯъгоҳҳои табиии Ҷумҳурии Тоҷикистон 

1. Мамнӯъгоҳҳои табиии давлатӣ, аз ҷумла мамнӯъгоҳҳои биосферӣ, парваришгоҳҳои табиӣ, паркҳои табиии миллӣ, ёдгориҳои табиӣ, ҳайвоноту растаниҳои нодире, ки хавфи аз байн рафтан дошта, ба Китоби Сурхи Ҷумҳурии Тоҷикистон дохил карда шудаанд, Фонди мамнӯъгоҳҳои табиии Ҷумҳурии Тоҷикистонро ташкил дода, аз тарафи давлат бо назардошти манфиати наслҳои имрӯза ва оянда махсус ҳифз карда мешаванд.

2. Фонди мамнӯъгоҳҳои табиӣ дар тобеъият ва идоракунии мақомоти ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист қарор дорад. Тартиби ташкил, низоми ҳифз ва истифодабарӣ, шартҳои фаъолияти мавзеъҳои табиии махсус муҳофизатшаванда, инчунин шартҳои фаъолияти хоҷагии аҳолии дар ин мавзеъҳо истиқоматкунандаро Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда" муқаррар менамояд.

3. Гирифтани заминҳои фонди мамнӯъгоҳҳои табиӣ, ба истиснои ҳолатҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст, манъ мебошад.

4. Заминҳое, ки дар ҳудуди онҳо объектҳои табиии дорои аҳамияти хоси ҳифзи табиат, илмӣ, таърихию фарҳангӣ, эстетикӣ, рекреатсионӣ, солимгардонӣ ва дорои аҳамияти дигари пурарзиш ҷой гирифтаанд, таҳти муҳофизати махсус буда, онҳоро ба иҷора додан манъ аст.

 

Моддаи 63. Муҳофизати растаниву ҳайвоноти нодире, ки зери хатари нобудшавӣ қарор доранд

1. Барои ҳифзи растаниву ҳайвоноти нодире, ки зери хатари нобудшавӣ қарор доранд, Китоби Сурхи Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис дода мешавад.

2. Растанӣ ва ҳайвоноте, ки ба Китоби Сурх дохил карда шудаанд, бе истисно аз истифодаи хоҷагидорӣ ва истифодаи дигар гирифта мешаванд.

3. Фаъолияте, ки боиси кам шудани ин намуди растанӣ ва ҳайвонот, бадшавии вазъи муҳити сукунати  онҳо мегардад, манъ мебошад.

4. Корхона, муассиса, ташкилот ва дигар истифодабарандагони замин, ки дар ҳудуди онҳо ҳайвоноту растаниҳои мансуб ба Китоби Сурхи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳастанд, барои ҳифз ва зиёд намудани намудҳои ин ҳайвоноту растаниҳо бояд тадбирҳо андешанд.

5. Тартиби ҳифзи растанӣ ва ҳайвонот ва дигар организмҳои нодире, ки зери хатари нобудшавӣ қарор доранд, тартиби ҷорӣ кардани Китоби Сурхи Ҷумҳурии Тоҷикистон, аз он ҷумла тартиби нигоҳдории фонди генетикии онҳоро санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифз ва истифодаи олами набототу ҳайвонот муқаррар мекунанд.

6. Ба Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид кардан, аз он берун баровардан ва ҳамлу нақл (транзит) тавассути Ҷумҳурии Тоҷикистон, муомилоти растанӣ, ҳайвонот ва дигар организмҳои зери хатари нобудшавӣ қарордошта, намудҳои махсусан пурарзиши онҳо, инчунин узвҳои онҳо, маҳсулоти фаъолияти ҳаётӣ ва хосиятҳои фоиданоки онҳо тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон танзим мегардад.

 

Моддаи 64. Ҳифзи Фонди сабзи мавзеъҳои аҳолинишин

1. Фонди сабзи мавзеъҳои аҳолинишин  аз маҷмӯи минтақаҳои кабудизоршуда, аз ҷумла минтақаҳои дарахтзору буттазор ва алафзор иборат мебошад. 

2. Ҳифзи Фонди сабзи мавзеъҳои аҳолинишин системаи чорабиниҳои таъминкунандаи ҳифз ва рушди Фонди сабзро, ки барои мӯътадил гардонидани вазъи экологӣ ва ташкили муҳити мусоиди зист заруранд, пешбинӣ мекунад.

3. Дар минтақаҳои марбут ба Фонди сабз анҷом додани фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолияте, ки ба минтақаҳои мазкур зарар мерасонанд ва иҷрои вазифаҳои таъиноти экологӣ, санитарию гигиенӣ ва рекреатсиониро халалдор месозад, манъ аст.

4. Танзими давлатӣ дар соҳаи ҳифзи Фонди сабзи мавзеъҳои аҳолинишин аз ҷониби мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешавад.

 

БОБИ 12. СИСТЕМАИ МУШОҲИДАИ ВАЗЪИ МУҲИТИ ЗИСТ

Моддаи 65. Мониторинги давлатии муҳити зист

1. Мониторинги давлатии муҳити зист (мониторинги экологии давлатӣ) тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади мушоҳидаи вазъи муҳити зист, аз ҷумла вазъи муҳити зисти минтақаҳои ҷойгиршавии манбаъҳои таъсири антропогенӣ ва таъсири ин манбаъҳо ба муҳити зист, инчунин бо мақсади таъмини талаботи давлат, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ бо маълумоти дақиқ ва сари вақт ба нақша гирифтани чорабиниҳои пешгирӣ, рафъ ва ё кам кардани оқибати ногувори тағйирёбии вазъи муҳити зист анҷом дода мешавад.

2. Тартиби ташкил ва гузаронидани мониторинги давлатии муҳити зист (мониторинги экологии давлатӣ) аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

3. Маълумот оид ба вазъи муҳити зист ва тағйироти он, ки дар натиҷаи гузаронидани мониторинги давлатии муҳити зист (мониторинги экологии давлатӣ) ба даст омадааст, аз ҷониби мақомоти марказӣ ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои таҳияи дурнамоҳои рушди иқтисодию иҷтимоӣ ва қабули қарорҳои дахлдор, таҳияи барномаҳои давлатӣ ва мақсаднок, консепсия, стратегия ва нақшаҳои амалии онҳо дар соҳаи ҳифзи муҳити зист истифода бурда мешаванд.  

 

Моддаи 66. Бақайдгирии давлатии объектҳое, ки ба муҳити зист таъсири манфӣ мерасонанд

1. Бақайдгирии давлатии объектҳое, ки ба муҳити зист таъсири манфӣ мерасонанд, аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист бо мақсади танзими давлатии фаъолият оид ба ҳифзи табиат, инчунин банақшагирии ҷорӣ ва дурнамои чорабиниҳои кам кардани таъсири манфии фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолият ба муҳити зист анҷом дода мешавад.

2. Объектҳое, ки ба муҳити зист таъсири манфӣ мерасонанд ва маълумот оид ба таъсири онҳо ба муҳити зист мавриди бақайдгирии омории давлатӣ  қарор дода мешаванд.

3. Бақайдгирии давлатии объектҳое, ки ба муҳити зист таъсири манфӣ мерасонанд, инчунин арзёбии ин таъсир ба муҳити зист бо тартиби аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррарнамуда анҷом дода мешавад.

 

БОБИ 13. НАЗОРАТ ДАР СОҲАИ ҲИФЗИ МУҲИТИ ЗИСТ

 

Моддаи 67. Вазифаҳои назорат дар соҳаи ҳифзи муҳити зист

1. Вазифаҳои назорат дар соҳаи ҳифзи муҳити зист аз таъмини иҷрои қонунгузории соҳаи ҳифзи муҳити зист, аз ҷумла талаботи меъёрҳо ва ҳуҷҷатҳои меъёрии соҳаи ҳифзи муҳити зист, аз ҷониби мақомоти марказӣ ва мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, инчунин таъмини амнияти экологӣ иборат мебошанд.

2. Системаи назорат дар соҳаи ҳифзи муҳити зист аз назорати давлатӣ, идоравӣ, истеҳсолӣ ва ҷамъиятӣ иборат мебошад.

 

Моддаи 68. Назорати давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист

Назорати давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад.

 

Моддаи 69. Ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои нозирони давлатии ҳифзи муҳити зист

1. Нозирони давлатии ҳифзи муҳити зист ҳуқуқ доранд бо тартиби муқарраршуда:

- бо мақсади иҷрои вазифаҳои хизматӣ ба корхона, муассиса ва ташкилотҳо, сарфи назар аз шаклҳои моликият ва тобеият ва объектҳои ба онҳо тааллуқдошта, аз ҷумла объектҳои таҳти муҳофизати давлат қарордошта, объектҳои мудофиа, объектҳои мудофиаи гражданӣ бе монеа ворид шаванд, бо ҳуҷҷатҳо, таҳлилҳои лабораторӣ ва дигар  ҳуҷҷатҳое, ки барои иҷрои вазифаҳои бевоситаи онҳо заруранд, шинос шаванд;

- риояи меъёрҳо, стандартҳои давлатӣ ва талаботи дигари ҳуҷҷатҳои меъёрии соҳаи ҳифзи муҳити зист, кори иншоотҳои партовтозакунӣ ва дигар дастгоҳу таҷҳизоти безараргардонӣ, воситаҳои азорат, инчунин иҷрои нақшаву чорабиниҳои ҳифзи муҳити зистро мавриди санҷиш қарор диҳанд;

- риояи талабот, меъёр ва қоидаҳои соҳаи ҳифзи муҳити зистро ҳангоми ҷойгиронӣ, сохтан, ба истифода додан, истифода бурдан ва аз истифода баровардани объектҳои истеҳсолӣ ва дигар объектҳо мавриди санҷиш қарор диҳанд;

- иҷрои талаботи дар хулосаҳои экспертизаи давлатии экологӣ нишондодашударо санҷанд;

- ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ нисбати бартараф кардани қонунвайронкуниҳо дар соҳаи ҳифзи муҳити зист, ки ҳангоми анҷом додани назорати экологӣ муайян карда шудаанд, иддао пешниҳод кунанд ва амрҳои иҷроишашон ҳатмӣ диҳанд; 

- шахсони гунаҳкорро ба ҷавобгарии маъмурӣ кашанд, ба мақомоти салоҳиятдор ва шахсони мансабдор барои ба ҷавобгарии интизомӣ, маъмурӣ ё ҷиноятӣ кашидани онҳо мавод фиристанд, оид ба рӯёнидани товони зарари ба муҳити зист ё саломатии инсон бинобар вайрон кардани қонунгузории ҳифзи муҳити зист расонидашуда ба мақомоти судӣ, даъво пешниҳод намоянд;

- ҳангоми аз ҷониби шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ риоя накардани қонунгузории соҳаи ҳифзи муҳити зист, фаъолияти хоҷагидорӣ ва фаъолияти дигари онҳоро муваққатан боздоранд. Дар асоси қарор дар бораи муваққатан боздоштани фаъолият муассисаҳои бонкӣ то аз ҷониби мақомоти ваколатдори Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист бекор кардани чунин қарорҳо маблағгузории фаъолияти боздошташударо қатъ менамоянд;

- либосҳои махсуси дорои аломатҳои фарқкунанда пӯшанд;

- бо тартиби муқаррарнамудаи қонун ҳангоми адои вазифаи хизматӣ бо худ яроқи оташфишон ва воситаҳои махсус гиранд, маҳфуз доранд ва истифода баранд;

- ваколатҳои дигари муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро анҷом диҳанд.

2. Нозирони давлатии соҳаи ҳифзи муҳити зист ӯҳдадоранд: 

- қонуншиканиро дар соҳаи ҳифзи муҳити зист пешгирӣ кунанд, муайян созанд ва барҳам диҳанд;

- ба вайронкунандагони қонунгузории соҳаи ҳифзи муҳити зист ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳояшонро фаҳмонанд;

- талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро риоя кунанд.

3. Нисбати қарорҳои нозирони давлатии соҳаи ҳифзи муҳити зист бо тартиби судӣ шикоят кардан мумкин аст.

4. Нозирони давлатии соҳаи ҳифзи муҳити зист таҳти ҳимояи давлат мебошанд ва мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон масъулият доранд.

 

Моддаи 70. Назорати идоравӣ ва истеҳсолӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист

1. Назорати идоравиро дар соҳаи ҳифзи муҳити зист вазорату идораҳо ва назорати истеҳсолиро ташкилоту корхонаҳо анҷом медиҳанд ва вазифаи онҳо санҷиши иҷрои нақшаву тадбирҳои ҳифзи муҳити зист, истифодаи оқилона ва барқарорсозии захираҳои табиӣ, солимгардонии муҳити зист, риояи меъёрҳои  сифати муҳити зист, талаботи қонунгузории ҳифзи муҳити зист ва амрияҳои мақоми ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист мебошад.

2. Тартиби ташкил ва фаъолияти назорати идоравӣ ва истеҳсолӣ мутобиқи  санадҳои меъёрии ҳуқуқии вазорату идора ва ташкилотҳо танзим мегардад.

 

Моддаи 71. Назорати экологии ҷамъиятӣ

1. Назорати экологии ҷамъиятӣ аз тарафи иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ бо ташаббуси худи онҳо ё дар асоси шартномаҳо бо истифодабарандагони табиат ва ё мақоми ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист анҷом дода мешавад ва мақсади он амалӣ сохтани ҳуқуқии ҳар як шахс ба муҳити мусоиди зист,  пешгирӣ ва барҳам додани вайронкунии қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист мебошад.   

2. Назорати экологии ҷамъиятӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон  танзим карда мешавад.

3. Натиҷаҳои назорати ҷамъиятӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист, ки ба мақоми ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ пешниҳод шудаанд, бояд ҳатман муҳокима ва мавриди эътино қарор дода шаванд. 

 

Моддаи 72. Назорат дар  соҳаи ҳифзи муҳити зист аз ҷониби мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ 

Назорат дар соҳаи ҳифзи муҳити зист аз ҷониби мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешавад.

 

БОБИ 14. АУДИТИ ЭКОЛОГӢ

 

Моддаи 73. Фаъолияти аудитии экологӣ

1. Дар ҳолатҳои муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон гузаронидани аудити экологии фаъолияти субъектҳои хоҷагидор ҳатмӣ мебошад. Аудити экологӣ дар асоси шартнома бо фармоишгар аз ҷониби аудиторони мустақил ва ташкилотҳои аудиторӣ гузаронида мешавад. 

2. Аудити экологӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон гузаронида мешавад. 

Моддаи 74. Тартиби гузаронидани аудити экологӣ

Тартиб ва шартҳои фаъолияти аудиторӣ, аттестатсияи аудиторҳо, гузаронидани аудити экологӣ, ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои аудиторони экологӣ ва ташкилотҳои аудиториро қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар мекунад.

 

БОБИ 15.  ТАЪЛИМУ ТАРБИЯ ВА ТАҲҚИҚОТИ ИЛМИИ ЭКОЛОГӢ

 

Моддаи 75. Таълиму тарбияи умумӣ, маҷмӯӣ ва мунтазами экологӣ

1. Бо мақсади баланд бардоштани сатҳи маърифати экологии ҷомеа ва тайёрии касбии мутахассисони соҳаи ҳифзи муҳити зист системаи умумӣ ва комплексии таълиму тарбияи экологӣ ҷорӣ карда мешавад, ки он дар худ таҳсилоти ибтидоии касбӣ, миёнаи касбӣ, олии касбӣ, таҳсилоти касбии баъд аз муассисаи олии таълимӣ, бозомӯзии касбӣ ва такмили ихтисоси мутахассисон, инчунин интишори донишҳои экологӣ, аз ҷумла бо истифода аз воситаҳои ахбори омма, осорхонаҳо, китобхонаҳо, муассисаҳои фарҳангӣ, муассисаҳои ҳифзи муҳити зист, ташкилотҳои варзишӣ ва туризмро фаро мегирад.

2. Тартиби ташкил ва амалӣ сохтани таълиму тарбияи экологиро Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи маърифати экологии аҳолӣ" танзим менамояд.

 

Моддаи 76. Таҳқиқоти илмӣ дар соҳаи муҳити зист

1. Вазифаҳои асосии таҳқиқот ва кашфиёти илмӣ дар соҳаи муҳити зист таъмини рушди иҷтимоӣ, иқтисодӣ ва экологии ба низом даровардашудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, фаъолияти устувори системаҳои экологии табиӣ, истифодаи оқилона ва барқарорсозии захираҳои табиӣ, таъмини амнияти экологӣ ва солимгардонии муҳити зист мебошад. 

2. Таҳқиқоти илмӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист бо мақсадҳои зерин гузаронида мешаванд:

- таҳияи консепсия, дурнамоҳои илмӣ ва нақшаҳои ҳифз ва барқарорсозии муҳити зист;

- арзёбии натиҷаҳои таъсири манфии фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолиятҳо ба муҳити зист;

- такмили қонунгузорӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист, тартиб додани меъёрҳо, стандартҳои давлатӣ ва дигар ҳуҷҷатҳои меъёрии соҳаи ҳифзи муҳити зист;

- таҳия ва такмили нишондиҳандаҳои арзёбии маҷмӯии зарар ба муҳити зист, тарз ва усулҳои муайян намудани онҳо;

- ихтироъ ва таҳияи технологияҳои беҳтарин дар соҳаи ҳифзи муҳити зист ва истифодаи оқилонаи захираҳои табиӣ;

- таҳияи барномаҳои офиятбахшии минтақаҳое, ки ҳамчун минтақаҳои офати табиӣ дониста шудаанд; 

- таҳияи чорабиниҳои ҳифз ва рушди иқтидорҳои табиӣ ва рекреатсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон;    

- дигар мақсадҳои соҳаи ҳифзи муҳити зист.

 

БОБИ 16. ҶУБРОНИ ТОВОНИ ЗАРАРИ БА МУҲИТИ ЗИСТ РАСИДА ВА ҲАЛЛИ БАҲСҲО ДАР СОҲАИ ҲИФЗИ МУҲИТИ ЗИСТ

 

Моддаи 77. Ӯҳдадории ҷуброн намудани товони зараре, ки бинобар риоя накардани қонунгузорӣ оид ба ҳифзи муҳити зист расонида шудааст

Корхонаю муассисаҳо, ташкилотҳо, дигар субъектҳои хоҷагидор ва шаҳрвандоне, ки ба муҳити зист бинобар ифлос кардан, хароб ва нобуд сохтани он, исрофкорона истифода бурдани захираҳои табиӣ, хароб кардани системаҳо, комплексҳо ва ландшафтҳои табиии экологӣ бинобар вайрон кардани қонунгузории соҳаи ҳифзи муҳити зист зарар расонидаанд, ӯҳдадоранд мувофиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон товони зарарро ҷуброн намоянд.

 

Моддаи 78. Тартиби ҷуброни товони зараре, ки бинобар риоя накардани қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист  расонида шудааст

1. Товони зараре, ки бинобар риоя накардани қонунгузорӣ ба муҳити зист расонида шудааст, ихтиёран ё бо қарори суд тибқи андозаи пардохти маблағҳои бо тартиби муқарраршуда тасдиқгардида ва усулҳои ҳисоб кардани онҳо, дар ҳолати мавҷуд набудани онҳо  бошад, тибқи хароҷоти воқеии барои барқарор сохтани ҳолати харобгаштаи муҳити зист, бо назардошти зарари расонидашуда, аз ҷумла фоидаи аз дастдода ҷуброн карда мешавад.

2. Дар асоси қарори суд зараре, ки бинобар риоя накардани қонунгузорӣ ба муҳити зист расонида шудааст, метавонад бо роҳи ба зиммаи  ҷавобгар гузоштани ӯҳдадориҳои вобаста ба барқарорсозии ҳолати зарардидаи муҳити зист аз ҳисоби маблағи ӯ, мутобиқи лоиҳаи корҳои барқарорсозӣ ҷуброн карда шавад.

 

Моддаи 79. Ҷуброни товони зараре, ки ба шаҳрвандон аз таъсири номусоиди муҳити зист расидааст

1. Товони зараре, ки ба саломатӣ ва молу мулки шаҳрвандон дар натиҷаи таъсири номусоиди фаъолияти корхонаҳо, ташкилоту муассисаҳо ё шаҳрвандони алоҳида ба муҳити зист расидааст, дар ҳаҷми пурра ҷуброн карда мешавад.

2. Товони зарар мувофиқи қарори суд дар асоси даъвои шахси зарардида, аъзои оилаи ӯ, прокурор, мақомоти ба ин ваколатдори идораи давлатӣ, иттиҳодияи ҷамъиятӣ ба манфиати  шахси зарардида ҷуброн карда мешавад.

3. Товони зарари ба шаҳрвандон дар натиҷаи садамаҳои калон ё фалокатҳо, ҳамчунин офатҳои табиӣ расонидашуда мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷуброн карда мешавад. 

 

Моддаи 80. Даъвоҳо дар бораи қатъ кардани фаъолияти аз ҷиҳати экологӣ зарарнок

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ҳақ доранд ба суд дар бораи қатъ кардани фаъолияти аз ҷиҳати экологӣ зарарнок, ки ба саломатӣ ва молу мулки онҳо, аз он ҷумла ба муҳити зист осеб мерасонанд, даъво пешниҳод намоянд.

 

Моддаи 81.Тартиби ҳалли баҳсҳо дар соҳаи ҳифзи муҳити зист

Баҳсҳо дар соҳаи ҳифзи муҳити зист бо тартиби судӣ ҳал карда мешаванд.

БОБИ 17.МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

 

Моддаи  82. Ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист 

Ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист дар асоси қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, ба роҳ монда мешавад. 

 

Моддаи 83. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур 

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур тибқи қонунгузории умҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

 

Моддаи 84. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ҳифзи табиат"

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 декабри соли 1993 "Дар бораи ҳифзи табиат" (Ахбори Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 1994, №2, мод 36; Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 1996, №3, мод. 48; с. 1997, № 23-24, мод. 333, с. 2002, № 4, қ.1, мод. 245; с. 2002, №11, мод. 708; с. 2004, №7, мод. 465; с. 2007, №6, мод. 440) аз эътибор соқит  дониста шавад.

 

Моддаи 85. Тартиби мавриди амал  қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

 

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон                                           ЭмомалӢ РАҲМОН

ш. Душанбе, 2 августи соли 2011 № 760

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Читать далее

Дар бораи партовҳои истеҳсолӣ ва истеъмолӣ

• 
• 

Подробности статьи

Автор

Категория Legislation

ҚАРОРИ

МАҶЛИСИ НАМОЯНДАГОНИ

МАҶЛИСИ ОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

 

Оиди қабулнамудани Қонуни ҶумҳурииТоҷикистон

«Дар бораи партовҳои истеҳсолӣ ва истеъмолӣ» ва

мавриди амал қарор додани он

 

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон  соли  2002, №4, қ- 1, мод. 289)

 

Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор мекунад:

1. Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон  «Дар бораи партовҳои истеҳсолӣ ва истеъмолӣ» қабул карда шавад.

2. Қонуни мазкур пас аз интишори расмиаш мавриди амал қарор дода шавад.

3. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон қарорҳои худро ба Қонуни мазкур мутобиқ, гардонад.

 

 

Раиси Маҷлиси намояндагони Маҷлиси

Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                                                               С. ХАЙРУЛЛОЕВ

ш. Душанбе  13 марти соли 2002

№563

 

 

 

ҚАРОРИ

МАҶЛИСИ МИЛЛИИ

 МАҶЛИСИ ОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

 

Оиди Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон

«Дар бораи партовҳои истеҳсолӣ ва истеъмолӣ»

 

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон  соли  2002, №4, қисми 1, мод. 288)

 

Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистонро «Дар бораи партовҳои истеҳсолӣ ва истеъмолӣ» баррасӣ намуда, қарор мекунад:

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи партовҳои истеҳсолӣ ва истеъмолӣ» ҷонибдорӣ карда шавад.

 

 

Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси

Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                                                            М. УБАЙДУЛЛОЕВ

ш. Душанбе  23 апрели соли 2002

№ 270

 

 

ҚОНУНИ

ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

 

Дар бораи партовҳои истехсолӣ ва истеъмолӣ

 

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон  соли  2002, №4, қ-1, мод. 287; соли 2005, №7, мод. 409)

 

Қонуни мазкур муносибатҳоеро, ки дар рафти ҳосилшавӣ, ҷамъоварӣ, нигоҳдорӣ, истифодабарӣ, кашондан, безараргардонӣ ва гуронидан, инчунин дар идоракунӣ ва назорати давлатӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳо ба миён меоянд, танзим менамояд ва ба пешгирии таъсири манфии партовҳои истеҳсолӣ ва истеъмолӣ ба муҳити атроф, саломатии инсон ҳангоми муомилот бо партовҳо ва истифода бурдани онҳо барои эҳтиёҷоти хоҷагию истеҳсолӣ ба сифати манбаи иловагии ашёи хом мусоидат менамояд.

 

Бобби I. ҚОИДАҲОИ УМУМӢ

 

Моддаи 1. Мафҳум ва истилоҳоти асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳум ва истилоҳоти зерин истифода шудаанд:

партовҳо - моддаҳои гуногун, масолеҳ ва ҷисмҳое, ки дар рафти ҳаёт ва фаъолияти инсон ба вуҷуд омада, дар ҷои пайдо ё зоҳиршудаашон қобили истифода бурдан нестанд ва моликашон онҳоро нобуд карданианд ё худ ҳатман бо роҳи истифодабарӣ ё барҳамдиҳӣ аз онҳо халос шуданиянд;

партовҳои истеъмолӣ- маҳсулот, масолеҳ, моддаҳое, ки дар натиҷаи истеъмолкунӣ хусусиятҳои истеъмолии худро пурра ё қисман гум кардаанд;

ашёи хоми дуюмдараҷа- партовҳои истеҳсолӣ ва истеъмолие, ки барои истифодаи дубора ҷамъ (муҳайё) ва тайёр карда шудаанд;

партовҳои рeзғор – партовҳои истеъмолие, ки дар маҳалҳои аҳолинишин дар натиҷаи фаъолияти ҳаётии аҳолӣ пайдо шудаанд;

партовҳои хатарнок- партовҳое, ки дар таркиби худ моддаҳои дороӣ хусусиятҳои хатаровар (ба монанди заҳрнокӣ, сирояткунанда, таркишӣ, хатари сухторӣ, қобилияти баланди реаксиониро) доранд ва дар миқдору шаклҳое мавҷуданд, ки ҳар кадоми он чӣ мустақилона ва чӣ дар тамос бо моддаҳои дигар барои саломатии инсон ва муҳити атроф хатари бевосита ё имконпазир доранд;

муомилот бо партовҳо - тамоми шаклҳои фаъолият, ки ба ҷамъоварӣ, нигоҳдорӣ, кашондан, истифодабарӣ, безараргардонӣ, гуронидани партовҳо вобаста аст;

мақомоти ваколатдор дар соҳаи муомилот бо партовҳо - мақомоти махсусе, ки аз ҷониби Ҳукумати Ҷмҳурии Тоҷикистон дар соҳаи муомилот бо парговҳо ваколатдор гашгааст;

нигоҳдории партовҳо – нигоҳ доштани партовҳо дар захирагоҳҳои махсус таҷҳизонидашуда то лаҳзаи аз он ҷо барои гуронидан, безарар гардондан ё ба истифода баровардани онҳо;

гуронидани партовҳо - ҷудогузории партовҳо, ки дар муҳити атроф паҳн гаштани моддаҳои ифлоскунандаро пешгирӣ намуда, ба истифодаи минбаъдаи ин партовҳо роҳ намедиҳад;

истифодаи партовҳо- истифодаи партовҳо барои истеҳсоли маҳсулот ва иҷрои корҳо (хизматрасонӣ) ё ҳосил намудани неру (энергия);

безараргардонии партовҳо - коркард (аз ҷумла сeзондан)-и партовҳо дар дастгоҳҳои махсус, ки таъсири хатарнокии онҳоро ба муҳити атроф ва инсон кам мекунад;

технологияи кампартов - ҷараёни истеҳсоли маҳсулот, ки дар рафти он ҳангоми истеҳсоли як воҳиди маҳсулот назар ба истифодаи усулҳои мавҷудаи анъанавии истеҳсолии ҳамин маҳсулот миқдори ками партов ҳосил мешавад;

меьёрҳои муомилот бо партовҳо- маҳдудияти миқдори ва сифатӣ вобаста ба ҳосилшавӣ, ҷамъкунӣ, нигоҳдорӣ, истифодабарӣ, кашондан ва гуронидани партовҳо бо назардошти таъсири онҳо ба муҳити атроф;

меъёри ҷойгиркунонии партовҳо - миқдори интиҳоии партовҳо, ки ҷойгир карданаш бо назардошти вазъи экологии минтақа дар муҳлати муқарраршуда ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ иҷозат дода шудааст;

мавзеи ҷойгиркунонии партовҳо – машқгоҳҳо, партовгоҳои иҷозатшуда, анборҳои махсус, хоктудаҳои ҷинсҳои кeҳӣ ва дигар мавзеъҳои таҷҳизонидашудаи махсус барои нигоҳдорӣ ва гуронидани партовҳо;

аз сарҳадгузаронӣ – ҳар гуна ҷойивазкунӣ (бо нақлиёт гузарондан)-и партовҳо аз маҳалле, ки дар ҳудуди давлати дигар мебошад;

шиносномаи партовҳои хатарнок – ҳуҷҷате, ки аз хусусияти сифатӣ ва миқдории партовҳо бо нишондоди шаклу дараҷаи хатарнокии онҳо шаҳодат медиҳад;

мониторинги мавзеи гуркунӣ — назорати дарозмeҳлат ба ҳолати мавзеи гуркунии партовҳо, ифлосшавии муҳити атроф дар ҳудуди чунин мавзеъҳо ва муҳити зист дар натаҷаӣ ҳодисаҳои табиии дар он баамалоянда, инчунин баҳодиҳӣ ва пешгуии ифлосшавии муҳити зист аз ҳолатҳои воқеии чунин мавзеъҳо.                          

 

Моддаи 2. Қонунгузори дар бораи партовҳои истеҳсоли ва истеъмолӣ

1.Қонунгузорӣ дар бораи партовҳои истеҳсоли ва истеъмолӣ ба Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрию ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон иборат мебошад.

2. Муомилот бо партовҳои радиоактивӣ ва ба иншоотҳои обӣ партофтани моддаҳои зарарнокро қонунгузории махсус танзим мекунад.

 

Моддаи 3. Доираи амали  Қонуни мазкур

Қонуни мазкур ба ҳамаи шахсони воқеи ва ҳуқуқӣ новобаста аз шакли моликияташон, ки фаъолияти худро дар соҳаи муомилот бо партовҳо дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ мегардонад, тааллуқ дорад.

 

Моддаи 4.Принсипҳои асосии сиёсати давлати дар соҳаи муомилот бо партовҳо

Принсипҳои асосии сиёсати давлати дар соҳаи муомилот бо партовҳо инҳо мебошанд:

-                       бартарии ҳифзи муҳити атроф бо мақсади муҳофизати ҳаёт ва саломатии инсон;

-                       вобаcтагии илман асоснокшудаи манфиатҳои иқтисодию экологии ҷамъият;

-                       таъсис додану татбиқ намудани равандҳои технологияҳои кампартов;

-                       коркарди комплексии захираҳои моддию ашёи хом дар асоси силсилаи технологияҳои сарбаста;

-                       истифодаи механизмҳои ҳавасмандгардонии иқтисодӣ, барои ба гардиши хоҷагию истеҳсоли ҷалб намудани партовҳо;

-                       риояи талаботи қонунгузории санитарӣ ва ҳифзи табиат, ногузирии таъини ҷавобгарӣ барои вайрон намудани он;

-                       назорати давлати ба риоя намудани қоидаҳои муқарраршудаи санитарӣ, меъёрҳои гигиенӣ ва бехатарии экологи ҳангоми муомилот бо партовҳо;

-                       банақшагирии чорабиниҳо оид ба нигоҳдории бехатарии партовҳо ва маблағгузории онҳо;

-                       озодона дастрас будани ахборот дар соҳаи муомилот бо партовҳо барои шахсоне, ки манфиаташон ҳангоми чунин фаъолият зарар дида метавонад;

-                       қабул кардани қарорҳое, ки манфиати аҳолиро бо назардошти ҳифзи манфиатҳои миллӣ ифода менамояд ва иштирок намудан дар ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳо.

 

Боби II. ВАКОЛАТҲОИ МАҚОМОТИ ҲОКИМИЯТИ ДАВЛАТИ ДАР  СОҲАИ МУОМИЛОТ БО ПАРТОВХО

 

Моддаи 5. Ваколатҳои мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлати дар соҳаи муомилот бо партовҳо

1. Идоракунии давлатиро дар соҳаи муомилот бо партовҳо мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлати ба амал мебароранд.

2. Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлати чунин ваколатҳо доранд:

-                      ташкилу татбиқи сиёсати давлати дар соҳаи муомилот бо партовҳо;

-                      қабул намудани санадҳои меъёрию ҳуқуқие, ки дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон муносибатҳои ҳуқуқиро дар соҳаи муомилот бо партовҳо танзим мекунад ва назорати иҷрои онҳоро ба роҳ мемонад;

-                      муқаррар кардани принсипҳои умумии ташкил ва гузаронидани назорати давлати дар соҳаи муомилот бо партовҳо;

-                      муқаррар кардани системаи мақомотҳои ҳокимияти иҷроияи давлати ва ваколатҳои онҳо дар соҳаи муомилот бо партовҳо.

3.Мақомоти давлати оид ба ҳифзи табиат чунин ваколатҳо дорад:

           -            таҳия, тасдиқ ва татбиқи барномаҳои мақсаднок ва илмию техники дар соҳаи муомилот бо партовҳо;

-                      назорати давлати дар соҳаи муомилот бо партовҳо ва риояи меъёрҳои бехатарии экологи;

-                      ташкил ва гузаронидани экспертизаи давлатии экологи дар соҳаи муомилот бо партовҳо;

-                      додани иҷозатномаҳо (литсензияҳо) барои фаъолият дар соҳаи муомилот бо партовҳои хатарнок;

-                      таҳия, тасдиқ, ва татбиқи қоидаю меъёрҳои давлати, ки муомилоти бехатарии экологиро бо партовҳо ба танзим медароранд ва талаботи бехатарии партовҳоро барои муҳити атроф ва инсон муқаррар мекунанд;

-                      дар сатҳи ҷумҳуриявӣ ба амал баровардани тадбирҳои бартараф намудани оқибатҳои фалокату садамаҳое, ки ба муомилот бо партовҳо вобастаанд;

-                      ба мақомоти дахлдор ирсол намудани таклифу пешниҳодҳо оид ба маҳдуд ё қатъ намудани фаъолияти субъектҳои хоҷагидор новобаста аз шакли моликияташон, агар дар фаъолияти онҳо вайронкунии қонунгузорӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳо ҷой дошта бошад;

-                      ташкили баҳисобгирии давлати ва ҳисоботдиҳӣ доир ба муомилот бо партовҳо:

-                      таъмини аҳолӣ бо ахборот дар соҳаи муомилот бо партовҳо;

-                      ташкили гузаронидани кадастри партовҳо;

-                      ба амал баровардани ҳамкории байналмилалӣ, аз ҷумла муқаррар намудани тартиби аз сарҳад гузаронидани партовҳо.

 

Моддаи 6. Ваколатҳои мақомоти ҳокимияти маҳаллӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳо

1.Мақомоти ҳокимияти маҳаллӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳо чунин ваколатҳо доранд:

-                      дар ҳудудҳои худ таъмин ва амалигардонии сиёсати давлати дар соҳаи муомилот бо партовҳо;

-                      ташкил ва гузаронидани назорату санҷишҳо дар соҳаи муомилот бо партовҳо;

-                      ба амал баровардани тадбирҳои бартараф гардонидани окибатҳои фалокату садамаҳое, ки ба муомилот бо партовҳо вобастаанд;

-                      ташкил намудани безараргардонӣ ва гуронидани партовҳо аз ҳисоби маблағҳои соҳибмулк бо барқарорсозии зараре, ки ба муҳити зист расонидаанд;

-                      фароҳам овардани ҳавасмандкунии иқтисодӣ ва иҷтимои барои истифодаи пурраи партовҳо аз тарафи шахсони воқеи ва ҳуқуқӣ;

-                      таъмини аҳолӣ бо ахборот дар бораи муомилот бо партовҳо.

2. Мақомоти ҳудидораи маҳаллӣ фаъолияти худро дар муомилот бо партовҳо дар доираи ваколат ва ҳуқуқҳое, ки ба онҳо Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи мақомоти худидораи шаҳрак ва деҳа» ва дигар санадҳои меъёрию ҳуқуқӣ муқаррар намудааст, амалӣ мегардонанд.

 

Боби III. ТАЛАБОТ ҲАНГОМИ МУОМИЛОТ БО ПАРТОВҲО

 

Моддаи 7. Талабот ҳаигоми лоиҳакашӣ, сохтмон ва азнавсозии корхонаҳо, иншоотҳо ва объектҳои дигар

Ҳангоми лоиҳакашӣ, сохтмон ва азнавсозии корҳонаҳо, иншоот ва объектҳои дигар, шахсони воқеи ва ҳуқуқи вазифадоранд:

-      стандарт, меъёр ва дигар қоидаҳои муқаррарнамудаи сифатии муҳити атрофро, ки дар соҳаи муомилот бо партовҳо муайян шудаанд, риоя намоянд;

-      гирифтани хулосаи мусбии экспертизаи давлатии экологи, санитарию эпидемиологи оид ба лоиҳаҳои тайёркардашуда ва дигар хуҷҷатҳое, ки фаъолияти онҳоро вобаста ба муомилот бо партовҳо муайян мекунад.

 

Моддаи 8.  Додани иҷозатнома (литсензия) барои фаъолият дар соҳаи муомилот бо партовҳои хатарнок

 

Додани иљозатнома (литсензия) барои фаъолият оид ба муомилот бо партовњои хатарнок мутобиќи Ќонуни Љумњурии Тољикистон  «Дар бораи иљозатномадињї ба баъзе намудњои фаъолият» амалї карда мешавад. 

 

Моддаи 9. Талабот оиди истифодаи истеҳсолотӣ фаъолияткунанда

1.Шахсони воқеи ва ҳуқуқи дар рафти иcтифодабарии истеҳсолоти фаъолияткунанда вазифадоранд:

-      стандарт, меъёр ва муқаррароти дигареро, ки оиди сифати муҳити табиат дар соҳаи муомилот бо партовҳо муайян шудааст, риоя намоянд;

-      барои муомилот бо партовҳо иҷозатнома дошта бошанд;

-      технологияи кампартовро ҷорӣ намоянд;

-      партовҳои ҳосилшударо ба рeйхат гирифта, ба мақомоти омор ва мақомоти ваколатдор дар соҳаи муомилот бо партовҳо маълумоти саҳеҳ пешниҳод кунанд;

-      назорати истеҳсолиро дар соҳаи муомилот бо партовҳо амалӣ гардонанд;

-      ба мақомоти ваколатдор дар соҳаи муомилот бо партовҳо ахбороти заруриро диҳанд;

-      коидаҳои пешгирии вазъи садамавиро риоя кунанд;

-      ҳангоми рeй додани садамаҳои оқибати манфии экологидошта ё ба миён омадани ҳолатҳое, ки ба чунин садамаҳо меоваранд, фавран дар ин бора ба мақомоти ваколатдор дар соҳаи муомилот бо партовҳо, инчунин ба мақомоти худидораи маҳаллӣ ва аҳолӣ хабар диҳанд;

-      ҳангоми аз сарҳад гузаронидани партовҳо Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрию ҳуқуқи, инчунин қоидаҳои байналмилалии аз сарҳад гузаронидани партовҳои хатарнокро, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф кардааст, ба роҳбарӣ гиранд.

2. Истифодаи истеҳсолоте, ки дар он нобудсозии партовҳои зарарноки ҳосилшуда тавассути усулҳои безарари экологи ғайриимкон аст, манъ мебошад.

 

Моддаи 10. Талабот ба ҷойгиркунонии партовҳо

1.Интихоби мавзеи сохтмони иншоот барои ҷойгиркунонӣ ва безараргардонии партовҳо дар асоси тадқиқоти махсус (заминшиносӣ, обшиносӣ ва ғайра) дар мувофиқа бо мақомоти ваколатдор дар соҳаи муомилот бо партовҳо, дар ҳолати гирифтани хулосаи мусбии экспертизаи давлатии экологи, мақомоти санитарию эпидемиологи ва қарори мақомоти ҳокимияти маҳаллӣ (дар мавриди зарурӣ қарор бо назардошти афкори умум қабул карда мешавад) муайян карда мешавад.

2. Гурондани партовҳо дар ҳудуди шаҳрҳо ва дигар маҳалҳои аҳолинишин, минтақаҳои бешабоғ, истироҳатгоҳҳо, ҷойҳои табобатию беҳдоштӣ ва дамгирӣ, дар ҳудуди ҳавзҳо, чашмаҳои зеризаминӣ, ки барои корҳои хоҷагию нушидан истифода бурда мешаванд, инчунин дар мавзеъҳои конҳои канданиҳои фоиданок ва ҷойҳои маъданковӣ (дар мавриди таҳдидрасонӣ ба бехатарии корҳои маъданковӣ ва харобии конҳо) манъ аст.

3. Ҷойгиркунонии партовҳо дар асоси иҷозатномаҳои мақомоти ваколатдор дар соҳаи муомилот бо партовҳо, инчунин бо мувофиқаи мақомоте, ки назорати давлатии санитарию эпидемиологиро амалӣ мегардонанд, имконпазир аст.

4. Ҷойгиркунонии партовҳо мутобиқи қоидаҳое, ки дар санадҳои меъёрию ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян шудааст, амалӣ мегардад.

5. Мавзеъе, ки дар он партовҳо гуронида шудаанд, ба рeйхати (реестри) давлатии мавзеъҳои гуронидани партовҳо дохил карда мешавад. Тартиби бурдани рeйхати (реестри) давлатии мавзеъҳои гуронидани партовҳо аз тарафи мақомоти ваколатдор дар соҳаи муомилот бо партовҳо муайян карда мешавад.

6. Дар мавриди гуронидани партовҳо гузарондани мониторинга мавзеи гуркунӣ ҳатмист. Мониторинги мавзеи гуркунӣ аз тарафи молики объекти ҷойгиршавии партовҳо мутобиқи тартибе, ки бо мақомоти ваколатдор дар соҳаи муомилот бо партовҳо ба мувофиқа оварда шудааст, амалӣ мегардад.

7. Моликони мавзеъҳои ҷойгиршавии партовҳо пас аз истифодаи ин мавзеъҳо (ё қитъаҳо) вазифадоранд корҳои барқароркунии қитъаҳои вайроншудаи заминро иҷро намоянд.

 

Моддаи 11. Талабот ба тозакунии маҳалҳои аҳолинишин аз партовҳои истеъмолӣ ва рeзғор

1. Ҳудуди маҳалҳои аҳолинишин боад мунтазам аз партовҳои сахту моеъи истемолӣ тоза карда шавад.

2. Ташкили оқилонаи ҷамъоварии партовҳо, ки ҷамъоварии алоҳидаи қисмҳои истифодашавандаи онҳо (партовҳои хeрокворӣ, металлҳои сиёҳ ва ранга, маснуоти бофандагӣ, коғаз ва ғайра),  нигоҳдории муваққатӣ, бурдан ва безараркунии мунтазами партовҳои истеъмолӣ, инчунин тоза намудани ҳудуди маҳалҳои аҳолинишинро пешбинӣ мекунад, аз тарафи мақомоти ҳокимияти маҳаллӣ амалӣ карда мешавад ва бояд ба талаботи қоидаҳои санитарӣ, гигиенӣ ва меъёрҳои экологи мутобиқ бошад.

3. Риояи меъёру қоидаҳои нигоҳдории ҳудуди маҳалҳои аҳолинишинро мақомоти ҳокимияти маҳаллӣ ва мақомоте, ки назорати давлатии санитарию эпидемиологи ва ҳифзи табиатро амалӣ мегардонанд, назорат мекунанд.

 

Моддаи 12. Талабот  ҳангоми муомилот бо партовҳои хатарнок

1. Шахсони воқеи ва ҳуқуқӣ, ки дар натиҷаи фаъолияташон партовҳои хатарнок ҳосил мешаванд, вазифадоранд ҳангоми муомилот ба онҳо ҳифзи боэътимоди муҳити атроф ва аҳолиро аз таъсири зараровар таъмин намоянд.

2. Тамоми партовҳои хатарнок аз рeи таъсири зарарнокиашон ба инсон ва муҳити атроф ба дараҷаҳо тақсим карда мешаванд.

3. Дараҷаи хатарнокии партовро истеҳсолкунандаи он мувофиқи хуҷҷатҳои меъёрие, ки мақомоти ваколатдор дар соҳаи муомилот бо партовҳо, назорати санитарию эпидемиологи, кeҳӣ ва техники дар доираи салоҳияташон тасдиқ намудаанд, муаяйн мекунад.

4. Партовҳои хатарнокро танҳо дар иншоотҳои барои ин мақсад махсус таҷҳизонидашуда дар асоси иҷозатномае, ки бо тартиби муқарраргардида дода шудаанд, ҷойгир кардан мумкин аст.

5. Шахсони воқеи ва ҳуқуқӣ, ки бо партовҳои хатарнок муомилот доранд, вазифадоранд партовҳои хатарнокро бо тартиби муқаррарнамудаи мақомоти омори давлатӣ ва мақомоти ваколатдор дар соҳаи муомилот бо партовҳо ба қайд гиранд.

 

Моддаи 13. Талабот ба кашондани партовҳои хатарнок

1. Партовҳои хатарнокро танҳо дар мавриди мавҷуд будани шиносномаи партовҳои хатарнок ва бо воситаҳои нақлиёти махсус таҷҳизонидашуда кашондан мумкин аст.

2. Тартиби кашондани партовҳо дар намудҳои мушаххаси нақлиёт (автомобили, роҳи оҳан, обӣ), талабот ба иҷрои корҳои боркунӣ ва борфурорӣ, қоидаҳои дигари зарурӣ оид ба таъмини бехатарии экологи, бо стандартҳо ё меъёру қоидаҳое, ки аз тарафи мақомоти давлатии назорат ба бехатарии нақлиёт тасдиқ шудаанд ва бо мақомоти ваколатдор дар соҳаи муомилот бо партовҳо мувофиқа шудаанд, муқаррар карда мешавад.

3. Ҷавобгарии ҳуқуқӣ барои бехатарии муомилот бо партовҳо аз лаҳзаи ба воситаи нақлиёт бор кардани партовҳо ва аз тарафи ташкилот ё шахси воқеи, ки кашондани партовҳоро иҷро мекунанд, қабул намудан, то лаҳзаи дар ҷойҳои муқарраршуда аз нақлиёт фаровардани онҳо ба души муассисаи нақлиётие мебошад, ки ба он нақлиёти додашуда тааллуқ дорад.

 

Моддаи 14. Аз сарҳад гузаронидани партовҳо

1. Бо мақсади гурондан ва бехатар гардонидани партовҳо, ворид намудани онҳо ба қаламрави ҷумҳурӣ манъ аст.

2. Аз сарҳад гузаронидани ҳар гуна партовҳо барои истифодабарии дуюмбораи онҳо ба сифати ашёи хом танҳо бо иҷозати мақомоти ваколатдор дар соҳаи муомилот бо партовҳо, инчунин дигар мақомоти ваколатдори давлатӣ амалӣ мегардад.

3. Тартиби танзими давлатии аз сарҳадгузаронӣ ва гузаронидани транзитии партовҳоро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар мекунад.

4. Назорати воридот ва содироти партовҳои хатарнокро мақомоти ваколатдори ҳокимияти иҷроияи давлатӣ, ки мутасаддии назорати сарҳадӣ," гумрукӣ, экологи, санитари ва карантинӣ мебошанд, мутобиқи санадҳои меъёрию ҳуқуқӣ ва шартномаҳои байналмилалие, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф намудааст, таъмин менамоянд.

 

Боби IV. НАЗОРАТ БА МУОМИЛОТ БО ПАРТОВҲО

 

Моддаи 15. Назорати давлатӣ ба муомилот бо партовҳо

1. Назорати давлатиро ба муомилот бо партовҳо мақомоти ваколатдор дар соҳаи муомилот бо партовҳо, инчунин мақомоти ҳокимияти иҷроия дар маҳал амалӣ мегардонанд.

2. Ба назорати давлатии муомилот бо партовҳо дохил мешаванд:

-      назорат ба риояи талаботи қонунгузорӣ ҳангоми муомилот бо партовҳо, ошкор намудани вайронкунии ин талабот аз тарафи шахсони воқеи ва ҳуқуқӣ ва андешидани чораҳо оиди бартараф кардани онҳо;

-      назорат ба шахсони воқеи ва ҳуқуқӣ оид ба риоя намудани талаботи соҳаи муомилот бо партовҳо, аз ҷумла шартномаю созишномаҳои байналмиллалие, ки назорати аз сарҳадгузаронии партовҳои хатарноки ба сифати ашёи хом истифодашавандаро пешбинӣ намудаанд;

-      назорат ба иҷрои чорабиниҳо оид ба ҳифзи табиат, гигиена, зидди элидемияҳо, қоидаҳои санитарию ҳифзи табиат, меъёрҳои гигиенӣ ва экологи ҳангоми муомилот бо партовҳо;

-      назорат ба риояи қоидаҳои бехатарии сухтор ҳангоми муомилот бо партовҳо;

-      ҷамъоварӣ, коркард ва таҳлили маълумот оид ба муомилот бо партовҳо, баҳодиҳии таъсири онҳо ба муҳити атроф;

-      назорат ба саҳеҳии ахбороту ҳисоботе, ки шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ оид ба партовҳо пешниҳод мекунанд;

-      таҳлили истеҳсолоти фаъолияткунанда, ошкор намудани имконияту васоити пасткунии андозаю дараҷаи хатарнокии партовҳои ҳосилшуда, назорат ба харҷи пурратар истифода бурдани партовҳо дар истеҳсолот ба сифати ашёи хом;

-      назорати риояи дастрас будани ахборот оил ба муомилот бо партовҳо ба аҳолӣ;

-      ба ҷавобгарии ҳуқуқӣ кашидани шахсони воқеию ҳуқуқии гунаҳкор тибқи тартиботи муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

-      қабул намудани қарорҳо дар бораи маҳдудкунӣ, боздоштан ва қатъкунии фаъолият дар соҳаи муомилот бо партовҳо, ки барои муҳити атроф ва инсон хатари эҳтимолӣ доранд.

3. Нисбати қарори мақомоте, ки назорати давлатиро ба муомилот бо партовҳо амалӣ месозад, бо тартибе, ки қонунгузории амалкунанда муқаррар намудааст, шикоят кардан мумкин аст.

 

Моддаи 16. Назорати истеҳсолӣ ба муомилот бо партовҳо

1. Ташкилотҳое, ки фаъолияти хоҷагию истеҳсолияшон бо партовҳо вобаста аст  бо мақсади тафтиш намудани иҷрои талаботи экологи, санитарӣ ва талаботи дигари муомилот бо партовҳо назорати истеҳсолиро ба муомилот бо партовҳо амалӣ менамоянд.

2. Тартиби ташкили назорати истеҳсолии муомилот бо партовҳо бо низомномаҳо доир ба назорати муомилот бо партовҳо, ки корхонаю ташкилотҳо дар асоси Қонуни мазкур ва санадҳои меъёрию ҳуқуқӣ ва ҳуҷҷатҳои дигари меъёрие, ки ба муомилот бо партовҳо дахлдоранд, таҳия ва тасдиқ шудаанд ва бо мақомоти ваколатдор дар соҳаи муомилот бо партовҳо мувофиқа шудаанд, танзим карда мешавад.

 

Моддаи 17. Назорати ҷамъятии муомилот бо партовҳо

Назорати ҷамъиятии муомилот бо партовҳо аз ҷониби иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ мувофиқи оинномаҳояшон ва шаҳрвандон дар маҳалли истиқоматашон бо тартибе, ки санадҳои меъёрию ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудаанд, амалӣ гардида, аз тарафи ҳамаи шахсони воқеи ва ҳуқуқӣ иҷро шудани талаботи Қонуни мазкурро дарбар  мегирад.

 

Боби V. БАМЕЪЁРДАРОРӢ ВА БАҲИСОБГИРИИ ДАВЛАТӢ ҲАНГОМИ МУОМИЛОТ БО ПАРТОВҲО

 

Моддаи 18. Бамеъёрдарории муомилот бо партовҳо

1. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ мувофиқи тартибе, ки аз тарафи мақомоти ваколатдор дар соҳаи муомилот бо партовҳо тасдиқ гардидааст, таъсири имконпазири партовҳоро ба муҳити атроф ва инсон риоя мекунанд.

2. Меъёрҳои муомилот бо партовҳоро мақомоти ҳокимияти иҷроия, ки вазифаҳои ҳифзи табиат, назорати санитарию эпидемиологи, кeҳӣ ва техникиро ба ҷо меоранд, дар доираи салоҳияташон ва бо тартиби муқарраркардаи санадҳои меъёрию ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ менамоянд.

3. Партовҳое, ки объекта хариду фурeш ё содироту воридот мебошанд, бояд бо тартиби муқарраркардаи санадҳои меъёрию ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон сертификатонида шаванд.

 

Моддаи 19. Баҳисобгирӣ ва ҳисоботдиҳии давлатӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳо

1. Ҳисоботдиҳии давлатӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳо тартиби ягона дорад.

2. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ бо тартиби муқарраршуда баҳисобгирии ибтидоии партовҳои ҳосилшуда, истифодашуда, ба шахсони дигар дода ё фурeхташуда, инчунин ҷойгиршударо ба иҷро мерасонанд ва пуррагию саҳеҳии ахбороти пешниҳодшавандаро таъмин сохта, дар шаклу мeҳлати аз тарафи мақомоти омори давлатӣ ва мақомоти ваколатдор дар соҳаи муомилот бо партовҳо муқарраргардида ҳисобот пешниҳод мекунанд.

3. Тартиби баҳисобгирии ибтидоиро дар соҳаи муомилот бо партовҳо мақомоти ваколатдор дар соҳаи муомилот бо партовҳо, тартиби баҳисобгирии расмии омориро бошад мақоми давлатии омор дар мувофиқа бо мақомоти ваколатдор дар соҳаи муомилот бо партовҳо, муқаррар мекунанд.

4. Шахсони воқеи ва ҳуқуқӣ нигоҳдории маълумотҳои баҳисобгириро дар соҳаи муомилот бо партовҳо дар давоми мeҳлате, ки мақомоти ваколатдор дар соҳаи муомилот бо партовҳо муқаррар намудааст, таъмин менамоянд.

 

Моддаи 20. Кадастри давлатии партовҳо

1. Кадастри давлатии партовҳо ташкил карда мешавад, ки он маҷмeи мураттаби маълумотро оид ба баҳисобгирии партовҳо дар бар мегирад.

2. Кадастри давлатии партовҳо аз тарафи мақомоти ваколатдор дар соҳаи муомилот бо партовҳо тавассути методологияи ягона дар асоси таснифоти давлатии ахборотҳои техникию иқтисодӣ ва иҷтимоӣ бурда мешавад.

3.Тартиби гузарондани кадастри давлатии партовҳоро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар мекунад.

 

Боби VI. ТАНЗИМИ ИҚТИСОДӢ ВА ҲУҚУҚӢ ДАР СОҲАИ МУОМИЛОТ БО ПАРТОВҲО

 

Моддаи 21. Танзими иқтисодӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳо

1. Барои ҷойгиркунонии партовҳо бо назардошти ҳаҷми ҷойгирии онҳо, таснифи хатарнокӣ ва меъёрҳои ҷойгиркунонӣ маблағ ситонида мешавад.

Маблағи аз пардохти ҷойгиркунонии партовҳо бадастомада ба буҷети дахлдор равона мегардад.

2. Механизм ва тадбирҳои ҳавасмандкунии иқтисодӣ ва пардохтҳои имтиёзнокро дар соҳаи муомилот бо партовҳо, тартиби гирифтан, муайянсозии ҳаҷм ва тақсимоти пардохтҳои бадастомадаро аз ҷойгиркунии партовҳо Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар мекунад.

 

Моддаи 22. Чавобгарӣ барои вайрон кардани қонунгузорӣ оид ба партовҳо

1. Аз тарафи шахсони воқеи ва ҳуқуқӣ вайрон шудани талаботи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрию ҳуқуқӣ дар ҳолатҳои зерин ҳуқуқвайронкунӣ оид ба партовхо ҳисобида мешавад:

-      риоя накардани стандартҳо, меъёрҳо ва муқаррароти дигари сифатии муҳити атроф ҳангоми муомилот бо партовҳо;

-      зарар овардан ба муҳити атроф, саломатии инсон, амволи шахсони воқеи ва ҳуқуқӣ ҳангоми муомилот бо партовҳо;

-      мавҷуд набудани иҷозатнома ҳангоми муомилот бо партовҳо;

-      нагирифтани хулосаи мусбии экспертизаи давлатии экологи ва санитарию эпидемиологи ҳангоми лоиҳакашӣ, сохтмон ва азнавсозии корхонаҳо, иншоот ва объектҳои дигар, ки фаъолияти онҳоро ба муомилот бо партовҳо муайян мекунанд;

-      иҷро накардани нишондодҳои баҳисобгирии ибтидоӣ ҳангоми муомилот бо партовҳо;

-      мувофиқи тартиби муқарраршуда саривақт надодани маълумот ё додани маълумоти носаҳеҳ ва ё бардурeғ дар бораи муомилот бо партовҳо ба мақомоти омори давлатӣ ва мақомоти ваколатдор дар соҳаи муомилот бо партовҳо;

-      ҷойгиркунии партовҳо дар мавзеъҳое, ки махсус барои онҳо ҷудо карда нашудаанд;

-      иҷро накардани нишондодҳои мақомоти ваколатдор дар соҳаи муомилот бо партовҳо, ки дар доираи салоҳияташон дода шудаанд;

-      вайрон кардани тартиби аз сарҳад гузаронидани партовҳо;

-      вайрон кардани қоидаҳои гузаронидани мониторинга мавзеъҳои гуркунии партовҳо;

-      вайрон кардани тартиби муқарраршудаи тоза кардани маҳалҳои аҳолинишин аз партовҳои истеъмолӣ ва рeзғор;

-      вайрон кардани тартиби кашондани партовҳо бо нақлиёт;

-      вайрон кардани қонунгузории ҳифзи табиат ҳангоми муомилот бо партовҳо.

2. Шахсони воқеи ва ҳуқуқӣ, ки талаботи муқарраркардаи Қонуни мазкур ва санадҳои дигари меъёрию ҳуқуқиро дар соҳаи муомилот бо партовҳо вайрон кардаанд, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

3. Ҷаримаҳои барои вайрон кардани қонунгузорӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳо ситонидашуда, бо тартиби муқарраршуда ба буҷетҳои дахлдор гузаронида шуда, дар чорабиниҳои ҳифзи табиат истифода бурда мешаванд.

4. Шахсоне, ки дар натиҷаи ҳуқуқвайронкунии онҳо ҳангоми муомилот бо партовҳо ба муҳити атроф, саломатии инсон, амволи шахсони воқеи ва ҳуқуқӣ зарар расонида шудааст, мутобиқӣ Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон, Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ҳифзи табиат», ҳамин Қонун ва дигар санадҳои меъёрию ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон зарари расонидашударо пурра ҷуброн мекунанд. Ситонидани ҷарима шахсонеро, ки ҳангоми муомилот бо партовҳо ба ҳуқуқвайронкунӣ роҳ додаанд, аз ҷуброни зарар озод намекунад.

      

 

        Президенти

 Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                                                                    Э. РАҲМОНОВ

ш. Душанбе  10 майи соли 2002

№ 44

 

 

Читать далее

Дар бораи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда

• 
• 

Подробности статьи

Автор

Категория Legislation

ҚОНУНИ

ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

 

Дар бораи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда

 

(Ахбори МаҶлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон соли 1996, № 23, мод.353; соли 1998, №10, мод.125; соли  2002, № 4, қ-1, мод. 272)

 

Табиати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо роҳи татбиқи тадбирҳои қонунгузорӣ, ташкилию иқтисодӣ, технологӣ ва махсус, аз Ҷумла шаклҳои ҳудудии ҳифзи табиат, ки ба воситаи системаи ҳудудҳои табии махсус муҳофизатшаванда амалӣ мегарданд, муҳофизат карда мешавад. Таъсири рӯзафзуни антропогении ба биосфера зарурати боз ҳам гуногунтар ва васеътар кардани масоҳати ин ҳудудҳоро ва самарабахштар истифода шудани онҳоро муайян мекунад. Дар назди манфиатҳои иқтисодӣ ва иқтисодию иҶтимоии Ҷамъиятӣ ба танзим даровардани ҳудудҳои махсус муҳофизатшаванда ҳаққи аввалият дорад.

 

ФАСЛИ I.

ҚОИДАҲОИ УМУМӢ

 

Моддаи 1. Қонунгузорӣ дар бораи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда

Муносибатҳои соҳаи ҳудудҳои табии махсус муҳофизатшаванда бо Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳамин Қонун, Қонунҳои ҳифзи табиат ва Ҷангал, сарватҳои зеризаминӣ, ҳифзи ҳавои атмосфера, муҳофизат ва истифодаи олами набототу ҳайвонот, кодексҳои Ҷангал, замин, об, инчунин санадҳои меъёрии мувофиқи онҳо таҳияшавандаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мақомоти махсус ваколатдори давлатӣ, мақомоти ҳокимияти маҳаллӣ, шартномаҳои байналмилалӣ ва байнидавлатӣ танзим мегардад.

 

Моддаи 2. Мафҳум ва категорияи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда

Ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшаванда қитъаҳои замин ва оби дорои аҳамияти махсуси экологию муҳофизати табиӣ, илмӣ, фарҳангӣ, эстетикӣ ва санитарию солимгардонӣ мебошанд, ки пурра ё қисман,батаври доимӣ ё муваққатӣ аз истифодаи хоҶагӣ хориҶ монда, онҳоро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти низоми муҳофизати махсус қарор додааст. Ҳудудҳои табии махсус муҳофизатшавандаи Ҷумҳурии Тоҷикистон системаи ягонаи фаъоли барои ҳифзу таҳқиқи табиати гуногуншакл, нигаҳдории мувозинати экологӣ ва ба амал баровардани мониторинги биосфера пешбинӣ гардида, инчунин ҳудудҳои шомили нақшаи умумии тараққиёт ва Ҷойгиронии ҳудудҳои табии махсус муҳофизатшавандаро ташкил медиҳанд. МаҶмӯи ин ҳудудҳо фонди табиию мамнӯъгоҳии Ҷумҳурии Тоҷикистонро ташкил дода, истифодаи он танҳо бо риояи талаботи ҳамин Қонун равост.

Ҳудудҳои табии махсус муҳофизатшаванда метавонанд дорои аҳамияти байналмилалӣ, давлатӣ, Ҷумҳуриявӣ ва маҳаллӣ бошанд.

Ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда ба категорияи объектҳои дорои аҳамияти байналмилалӣ, давлатӣ, Ҷумҳуриявӣ ва маҳаллӣ мувофиқи қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурӣ  ва мақомоти ҳокимияти маҳаллӣ мансуб мешаванд.

Категорияҳои зайли ҳудудҳои табии махсус муҳофизатшаванд муқаррар мешавад:

мамнӯъгоҳҳои табии давлатӣ, аз Ҷумла мамнӯъгоҳҳои давлатии биосферӣ;

боғҳои табиии давлатии дорои аҳамияти ҷумҳуриявӣ (боғҳои миллӣ) ва маҳаллӣ (боғҳои музофотӣ);

парваришгоҳҳои давлатии дорои аҳамияти ҷумҳуриявӣ ва маҳаллӣ;

ёдгориҳои давлатии табиати дорои аҳамияти ҷумҳуриявӣ ва маҳаллӣ;

боғҳои ҳайвоноти давлатии дорои аҳамияти ҷумҳуриявӣ ва маҳаллӣ;

минтақаҳои экологию этнографӣ;

боғҳои дендрологӣва ботаникӣ;

минтақаҳои табиӣ, курортӣ ва табобатию солимгардонӣ.

минтақаҳои табиии дамгирӣ.

Бо қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон ва қарорҳои мақомоти давлатӣ дигар категорияҳои ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда, инчунин дигар шаклҳои ҳудудии ҳифзи комплексу объектҳои табииро пешбинӣ намудан мумкин аст. Ба мақсади ҳифзи ҳудудҳои табии махсус муҳофизатшаванда аз таъсири номусоиди антропогенӣ дар қитъаҳои ҳамшафати онҳо минтақаҳои муҳофизатии дорои режими танзиму назоратшавандаи фаъолияти хоҶагӣ ташкил кардан мумкин аст.

Ҳудудҳоитабиии махсус муҳофизатшаванда ҳангоми таҳияи пешгӯиҳо, нақшаи тадбирҳо ва нақшаҳои дурнамои тараққиёти иқтисодию иҶтимоӣ, нақшаҳои заминсозӣ ва планкашии ноҳиявӣ ба ҳисоб гирифта мешаванд.                                         

 

Моддаи 3. Моликияти давлатии ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда

Ҳудудҳоитабииӣ ва объектҳои  махсус муҳофизатшаванда моликияти давлатӣ – сарвати  умумии тамоми халқи Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошанд.

Амалҳое, ки ба таври ошкоро ё пинҳонӣ ҳуқуқи моликияти давлатии ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшавандаро дар Ҷумҳурӣ вайрон мекунанд, манъ аст.

 

Моддаи 4. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзу истифодаи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда

Амалҳоизерин ба салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзу истифодаи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда дохиланд:                                             

таъмини амали ҳудудҳои табии махсус муҳофизатшавандаба манфиати насли имрӯза ва оянда;

танзими фаъолияти мақомоти давлатии ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда;

қабули қарори ташкил кардан ва барҳам додани ташкилотҳои давлатӣ оиди ҳифзу истифодаи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда;

ба амал баровардани сиёсати давлатӣ ва қабули санадҳои дахлдори меъёрию ҳуқуқӣ;

таҳия ва тасдиқи барномаҳои давлатӣ;

ба амал баровардани назорати давлатӣ;

муқаррар кардани ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда;

ба роҳ мондани ҳамкории байналмилалӣ.

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонад мувофиқи Қонун ваколатҳои дигар дошта бошад.

 

Моддаи 5. Салоҳияти мақомоти махсус ваколатдори давлатии соҳаи ҳифзу истифодаи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда

Амалҳои зерин ба салоҳияти мақомоти махсус ваколатдори давла­тии соҳаи ҳифзу истифодаи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда шомиланд:

идораи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшавандаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, пеш гирифтани сиёсати ягонаи илмию техникӣ дар ин соҳа;

ташкили мониторинг, таъсис ва таъмини кори умури давлатии назорати ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда;

даъво кардан оиди Ҷуброни зараре, ки дар натиҶаи риоя накардани қонунҳои ҳифзи табиат расидааст;

тартиб додани протокол ва баррасии парвандаҳои қонуншикании маъмурии соҳаи муҳофизат ва истифодаи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда;                                               

Қарорҳои мақомоти давлатии махсус ваколатдори Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи муҳофизат ва истифодаи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда аз рӯи масъалаҳое, ки шомили салоҳияти онҳо мебошанд, барои ҳамаи шахсиятҳои ҳуқуқӣ ва шаҳрвандон ҳатмианд ва оиди онҳо ба додгоҳ шикоят кардан мумкин аст.

 

Моддаи 6. Салоҳияти мақомоти ҳокимияти маҳаллӣ дар танзими муносибатҳои соҳаи ҳифзу истифодаи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда

Ин амалҳо дар ихтиёри мақомоти ҳокимияти маҳаллии танзими муносибатҳо дар соҳаи ҳифзу истифодаи ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшаванда мебошанд:

муайян кардани соҳаҳои асосии ҳифзу истифодаи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда ва тасдиқ намудани барномаҳои экологӣ;

танзиму назорати фаъолияти ҳифзи табиати мақомоти маҳаллии идора, мусоидат намудан ба ихтиёран якҶоя кардани маблағ барои иҷрои тадбирҳои оид ба ҳифзу истифодаи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда;

баррасии дигар масъалаҳои ҳифзу истифодаи ҳудудҳои табиии мах­сус муҳофизатшаванда.

 

Моддаи 7. Мақомоти махсус ваколатдори давлатии ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда

Вазорати муҳофизати табиат ва мақомоти маҳаллии он, вазоратҳо, ташкилотҳо, идораҳо ва корхонаҳое, ки ҳудудҳои махсус муҳофизатшаванда ба онҳо таалуқ доранд ваколатдори махсуси давлатии ҳифзу истифодаи ҳудудҳои табиии махус муҳофизатшаванда мебошад.

 

Моддаи 8. Банақшагирии тадбирҳои ҳифзу истифодаи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда

Тадбирҳои ҳифзу истифодаи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда дар нақшаҳои тараққиёти иқтисодӣ ва иҶтимоӣ пешбинӣ мешаванд. Ҳифзу истифодаи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшавандабоназардошт ва дар асоси мутобиқати илман асосноки манфиати иқтисодию экологии Ҷомеа ба нақша гирифта мешаванд.

Тадбирҳои ҳифзу истифодаи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда дар таркиби барномаҳо ва дурнамоҳои тараққиёти иқтисодию иҶтимоӣ дар асоси барномаҳои давлатии экологӣ ва нақшаи умумии тараққиёт ва Ҷойгиронии қувваҳои истеҳсолкунанда, соҳаҳои хоҶагии халқ бо назардошти захираҳои табиии Ҷумҳурӣ ва минтақаҳои алоҳидаи он ҳамасола ва ба муддати дароз ба нақша гирифта мешаванд.

Истифодаи табиат ва ҳифзи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшавандаро вазорату идораҳо, ташкилоту корхонаҳое, ки ин ҳудудҳо дар ихтиёрашон мебошанд, соҳаба соҳаба нақша мегиранд.

 

Моддаи 9. Таъминоти моддию техникӣ ва ҷудо кардани маблағ барои тадбирҳои ҳифзу истифодаи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти ҳокимияти маҳаллӣ, вазорату идораҳо, корхонаю ташкилотҳо, новобаста аз шакли моликият ва тобеияташон, барои таъминоти моддию техникии тадбирҳои ҳифзу исти­фодаи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда чораҳои зарурӣ меандешанд.

Барои тадбирҳои ҳифзу истифодаи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда, ба ғайр аз мамнӯъгоҳу парваришгоҳҳо маблағ аз ҳисоби манбаъҳои зайл ҷудокарда мешавад:

фондҳои ҷумҳуриявӣ ва маҳаллии ҳифзи табиат;

фондҳои корхонаю муассисаҳо ва ташкилотҳо, новобаста аз шакли моликияташон, кредити банкҳо;

кумаки ихтиёрии аҳолӣ ва дигар маблағҳо.

Барои мамнӯъгоҳу парваришгоҳҳо аз ҳисоби буҶетҳои Ҷумҳуриявию маҳаллӣ, фондҳои корхонаю муассисаҳо ва ташкилотҳое, ки ин ҳудудҳоро ба мақсади лабораторӣ истифода мебаранд, инчуниназ ҳисоби кӯмакҳои ихтиёрӣ, коллективӣ ва шахсӣ маблағ Ҷудокарда мешавад.

 

Моддаи 10. Идораю назорати давлатии ташкил, ҳифзу истифодаи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда

Ба ташкилу истифода ва ҳифзи мамнӯъгоҳҳои табиии давлатӣ аз Ҷумла боғу парваришгоҳҳои биосферӣ, миллӣ ва табиии дорои аҳамияти Ҷумҳуриявӣ Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мақомоти махсус ваколатдори давлатӣ роҳбарии давлатӣ мекунанд.

Дар соҳаи банақшагирӣ, таъсису ҳифз ва истифодаи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда мақомотҳои махсус ваколатдори давлатии ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда назорати давлатӣ мекунанд.

 

Моддаи 11. Кадастри давлатии ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда

Кадастри давлатии ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда маълумотро дар бораи статуси ҳуқуқии ин ҳудудҳо, мавқеи ҷуғрофӣ, реҳим ва истифодабарандагони табиат, хусусияти миқдории комплекси табиӣ, қадру қимати экологӣ, илмӣ, маърифатӣ, иқтисодӣ ва фарҳангиро дарбар мегиранд.

Кадастри давлатии ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда ба мақсади арзёбӣ кардани вазъи фонди табиии мамнӯъгоҳҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, муайян намудани дурнамои тараққиёти шабакаи ин ҳудудҳои Ҷумҳурӣ, таъмини ҳифзи онҳо ва гузаронидани тадқиқоти илмӣ, на­зорати беҳтари давлатии ҳифзи генофонд ва риоя кардани режими дахлдор инчунин ба ҳисоб гирифтани аҳамияти ин ҳудудҳо ҳангоми ба нақшагирии тараққиёти иҶтимоию иқтисодӣ ва Ҷойгиронии қувваҳои истеҳсолии минтақа ба роҳ монда мешавад.

Кадастри давлатӣ аз рӯи системаи ягонаи муайянкардаи мақомоти махсус ваколатдори давлатӣ бо иштироки дигар идораҳои манфиатдор ба роҳ монда, ба зиммаи идораҳое, ки ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда дар ихтиёрашон мебошанд, гузошта мешавад. Тартиби кадастри давлатӣ кардани ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшавандаро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд.

 

Моддаи 12. Иштироки аҳли Ҷомеа дар ташкилу ҳифз ва истифодаи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда

Иттифоқҳои касаба, ташкилотҳои Ҷавонон, Ҷамъиятҳои ҳифзи табиат, Ҷамъиятҳои илмӣ ва дигар ташкилотҳои Ҷамъиятӣ, коллективҳои меҳнатӣ, инчунин шаҳрвандони алоҳида дар амалӣ гардонидани тадбирҳои ташкилу ҳифз ва истифодаи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда мувофиқи қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин оинномаҳо (низомномаҳои) ташкилотҳои Ҷамъиятӣ иштирок мекунанд.

 

ФАСЛИ II.

 МАМНӮЪГОҲҲОИ ТАБИИИ ДАВЛАТӢ

 

Моддаи 13. Қоидаҳои умумӣ

Мамнӯъгоҳҳои табиии давлатӣ муассисаҳои тадқиқоти илмии ҳифзи табиат буда, мақсадашон ҳифзу омӯзиши Ҷараёни табиии протсессу ҳодисаҳои табиат, генофонди микроорганизмҳо, растаниҳо ва ҳайвонот, системаҳои маъмулу нодир мебошад.

Замину об, маъдан, олами набототу ҳайвоноти ҳудуди мамнӯъгоҳҳои табиии давлатӣ пурра ва ройгон барои истифодаи доимӣ ба мамнӯъгоҳҳо дода мешаванд. Тартиби истифодаро мақомоте, ки ин мамнӯъгоҳҳо дар ихтиёрашон мебошад, муайян мекунанд. Ба иҶора додани замин ва дигар захираҳои табиии мамнӯъгоҳҳо манъ аст.

 

Моддаи 14. Вазифаи мамнӯъгоҳҳои табиии давлатӣ

Ба зиммаи мамнӯъгоҳҳои табиии давлатӣ вазифаҳои зайл гузошта мешаванд:                                                    

ҳифзи гуногуншаклии биологӣ бо роҳи дар ҳолати табиӣ нигоҳ доштани тамоми хусусиятҳои табиии мамнӯъгоҳ;

ба роҳ мондани мониторинги биологӣ;

гузаронидани тадқиқоти илмӣ;

иштирок дар экспертизаи давлатии экологӣ, лоиҳаю нақшаҳои Ҷойгиронии объектҳои хоҶагӣ ва дигар объектҳо, ки татбиқи онҳо метавонад ба хусусиятҳои табиии мамнӯъгоҳҳо ва минтақаҳои муҳофизатии онҳо таъсири бад расонад;

кӯмак кардан ба таълими кормандони илмӣ ва мутахассисони соҳаи ҳифзи табиат;

тарғиби донишҳои экологӣ.

 

Моддаи 15. Мамнӯъгоҳҳои давлатии биосферӣ

Мамнӯъгоҳҳои табиии давлатӣ, ки ба системаи байналмилалии мамнӯъгоҳҳои биосферӣ дохил шуда ба мониторинги экологии умумӣ мепардозанд ва сертификати ЮНЕСКО-ро мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи ин ташкилоти байналмилалӣ ба даст овардаанд, статуси мамнӯъгоҳҳхои табиии биосферии давлатӣ доранд.

 

Моддаи 16. Тартиби ташкили мамнӯҳгоҳҳои табиии давлатӣ   

Дар бораи ташкили мамнӯъгоҳҳои табиии давлатӣ ва тасдиқи Низомномаи онҳо, инчунин васеъ кардани ҳудуди онҳо Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо пешниҳоди мақомоти махсус ваколатдори давла­тии ҳифзи табиат, мақомоти ҳокимияти маҳаллӣ ва ташкилотҳои манфиатдори давлатӣ қарор қабул мекунад.

Барои ташкили мамнӯъгоҳҳои табиии давлатӣ розигии идораю корхонаҳо, муассисаҳо, ташкилотҳое, ки дар ин ҳудуд бо фаъолияти хоҷагӣ ва истифодаи табиат машғуланд, лозим нест.

Дар сурати зарурат ҳудудҳои мамнӯъгоҳ, ки дар таҳти тасарруф ё истифодаи корхонаю муассисаҳо, ташкилотҳо қарор доранд, замини ин ҳудудҳо мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон гирифта мешавад.

Дар асоси нақшаи умумии тараққиёт ва Ҳойгиронии ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда ё нақшаи ҳудудии ҳифзи табиат, ки Ҳукумати Ҷумҳурии ТоҲикистои тасдиқ кардааст, мақомоти ҳокимияти маҳаллӣ дар бораи эҳтиёт карда мондани қитъаҳои замине, ки бояд ба мамнӯъгоҳ табдил дода шаванд, қарор қабул мекунанд. Онҳо дар ин ҳудуд фаъолияти хоҲагиро то вақти қабул шудани қарори ташкили мам­нӯъгоҳ маҳдуд менамоянд.

 

Моддаи 17. Идораи мамнӯҳгоҳҳои табиии давлатӣ

Мамнӯъгоҳҳои табиии давлатиро мақомоти махсус ваколатдори давлатӣ идора мекунанд. Мамнӯъгоҳҳои давлатӣ мувофиқи моддаи 7-уми ҳамин Қонун дар ихтиёри мақомоти махсус ваколатдори давлатӣ мебошанд.

Ҳар мамнӯъгоҳ дар асоси Низомномаи худ, ки онро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ менамояд, амал мекунад.

 

Моддаи 18. Режими мамнӯъгоҳҳои табиии давлатӣ

Дар ҳудудимамнӯъгоҳҳои табиии давлатӣ фаъолияти хоҷагӣ ва дигар фаъолияте, ки тараққиёти муқаррарии равандҳои табииро халалдор сохта, ба ҳолати комплексу объектҳои табиӣ таҳдид мекунад, инчунин бо иҷрои вазифаҳои мамнӯъгоҳ вобаста нестанд, манъ аст.

Ба обу ҳавои ҳудуди мамнӯъгоҳҳои табиии давлатӣ ва минтақаҳои муҳофизатшавандаи онҳо акклиматизатсияи растанию ҳайвонот манъ аст.

Дар мамнӯъгоҳҳои табиии давлатӣ андешидани тадбирҳои зайл равост:

муҳофизат барқарор ва пешгирӣ намудани тағйироти комплексҳои табиӣ дар натиҷаи таъсири антропогенӣ, инчунин иҷрои вазифаҳои тадқиқоти илмие, ки ба зиммаи мамнӯъгоҳанд;

тадбирҳои зидди сӯхтор ва санитарӣ, инчунин навъҳои дигари фаъ­олияти маҳдуди хоҷагӣ ва истифодаи табиат, ки барои иҷрои вазифаҳои мамнӯъгоҳи давлатӣ заруранд.

Ба мамнӯъгоҳҳои биосферӣ ҳудудҳоро бо роҳи дар онҳо ҷудокардани минтақаҳои дорои режими зайл ҳамроҳ намудан мумкин аст:

минтақаи фаъолияти маҳдуди хоҷагӣ (полигони биосферӣ), ки дар ҳудуди он тадқиқоти илмии таҷрибавии ба мақсадҳои мамнӯъгоҳ мутобиқ гузаронида, натиҷаи онҳо татбиқ карда мешаванд;

минтақаи мобайнӣ (буферӣ), ки режими онба кам кардани таъси­ри фаъолияти хоҷагӣ дар маркази мамнӯъгоҳ нигаронда шудааст.

Режими мушаххаси минтақаҳои мамнӯъгоҳи биосферӣ мувофиқи соҳаи илмӣ ва мақсади таъсиси он муқаррар ва бо Низомномаи он муайян карда мешавад.

Дар мамнӯъгоҳҳои биосферие, ки дар маҳалҳои зисти аҳолӣ таъсис дода мешаванд, қитъаҳои истифодабарии анъанавии табиатро Ҷудокар­дан мумкин аст.

Ба ҳудуди мамнӯъгоҳҳои табиии давлатӣ омаду рафт кардани шаҳрвандон ва мансабдороне (ба ғайр аз онҳое, ки назорати давлатӣ мебаранд), ки кормандони мамнӯъгоҳ ё мақомоте намебошанд, ки мамнӯъгоҳҳо дар ихтиёрашон аст, фақат дар сурати доштани иҷозатномаи ин мақомот ва маъмурияти мамнӯъгоҳҳо раво мебошад.

Дар ҳудуди қитъаҳои муҳофизатӣ фаъолияти хоҷагӣва дигар фаъолияте, ки ба объектҳои табиии комплекси мамнӯъгоҳҳо таъсири манфӣ мерасонанд, манъ аст.

Дар атрофи мамнӯҳгоҳҳои табиии давлатӣ сохтани объектҳои нави хоҷагӣ ва пеш гирифтани дигар фаъолияте, ки ба режими мамнӯъгоҳҳо таҳдид карда, обу ҳаво ва хоки онҳоро аз ҳад беш олуда месозанд, режими гидрологиро дар ҳудуди мамнӯъгоҳҳои давлатӣ тағйир медиҳанд, фақат бо розигии мақомоти махсус ваколатдори давлатии соҳаи ҳифзи табиат мумкин аст.

 

Моддаи 19. Фаъолияти тадқиқоти илмӣ дар мамнӯъгоҳҳои табиии давлатӣ

Дар мамнӯъгоҳҳои табиии давлатӣ фаъолияти тадқиқоти илмӣ бо роҳи тадқиқоти стасионарии доимии бисёрсолаи комплекси ба роҳ монда, ба омӯзиши комплексҳои табиӣ ва назорати дурударози Ҳараёни равандҳои табиии бо мақсади муайян ва пешгӯӣ кардани вазъи экологӣ, таҳияи асосҳои илмии ҳифзи табиат, эҳтиёт кардани шаклҳои гуногуни биосфера, афзун гардонидан ва самарабахш истифода намудани протсессҳои табиӣ равона шудааст. Барои тамоми мамнӯъгоҳҳои давлатӣ навиштани «Солномаи табиат» ҳатмист.

Дар мамнӯъгоҳҳои табиии давлатӣ Шӯроҳои олимон ташкил кар­дан мумкин аст. Ҳайати Шӯрои олимон ва Низомномаи онро мақоме, ки мамнӯъгоҳ дар ихтиёри он мебошад, тасдиқ мекунад.

Фондҳои илмии мамнӯъгоҳҳои табиии давлат бояд бе мӯҳлат ҳифз карда шаванд.

Ба мамнӯъгоҳҳои табиии давлатӣ ҳуқуқи нашри асарҳои илмӣ дода мешавад.

Хусусиятҳои мушаххас, реҲим ва соҳаи илмии мамнӯъгоҳҳои давлатӣбо Низомномаи ҳар мамнӯъгоҳ муқаррар карда мешавад. Ин Низомномаро мақоме, ки мамнӯъгоҳ тобеаш мебошад, тасдиқ мекунад.

 

ФАСЛИ III.

БОҒҲОИ ТАБИИИ ДАВЛАТӢ

 

Моддаи 20. Қоидаҳои умумӣ

Боғҳои табиии давлатӣ муассисаҳои ҳифзи табиат буда, ҳудуди (ҳавзаи) онҳо комплексҳои табиии дорои аҳамияти хоси экологӣ, таърихӣ ва эстетикиро дар бар мегиранд. Онҳо ба мақсадҳои ҳифзи табиат, дамгирӣ, илму маърифат ва фарҳанг истифода карда мешаванд.

Ҳудуди боғҳои табиии давлатӣ дар заминҳое, ки барои соҳибӣ ё ис­тифода кардан дода мешаванд, инчунин дар заминҳои моликону истифодабарандагони дигар воқеъ мегарданд.

Ба зиммаи боғҳои табиии давлатӣ вазифаҳои зайл гузошта меша­ванд:

ҳифзи комплексҳои табиии қитъаю объектҳои табиии намунавию нодир;

ҳифзи мероси фарҳангӣ (объектҳои этнографӣ, меъморӣ, таърихӣ, ландшафтҳои таърихӣ ва фарҳангӣ);

ба роҳ мондани маърифати экологии аҳолӣ;

таҳия ва татбиқ кардани методҳои илмии ҳифзи табиат;

муҳайё кардани шароит барои туризму истироҳати танзимшаванда дар шароити табиӣ.

Боғҳои табиии давлатӣ метавонанд дорои аҳамияти Ҷумҳуриявӣ (боғҳои миллӣ) ва маҳаллӣ (боғҳои музофотӣ) бошанд.

 

Моддаи 21. Тартиби ташкил додани боғҳои табиии давлатӣ

Қарори ташкил намудани боғҳои табиии давлатии дорои аҳамияти Ҷумҳуриявӣ (боғҳои миллӣ) ва тасдиқи Низомномаи онро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз рӯи дархости мақомоти махсус ваколатдори давлатӣ қабул мекунад.

Дар бораи ташкили боғҳои табиии дорои аҳамияти маҳаллӣ (бо музофотӣ) мақомоти Ҳукумати маҳаллӣ дар асоси дархости мақомоти махсус ваколатдори давлатӣ қарор қабул мекунад.

Ҳудудҳои эҳтиётӣ барои ташкил кардани боғҳои табиии давлатӣ мутобиқи тартиби ташкили мамнӯъгоҳҳои табиии давлатӣ Ҷудо карда шавад.

 

Моддаи 22. Режими боғҳои табиии давлатӣ

Дар ҳудудҳои боғҳои табиии давлатӣ режими гуногуни муҳофизат ва истифода, ки Низомномаи боғи табиии давлатӣ бо назардошти хусусиятҳои маҳаллии табиӣ ва иҲтимоӣ муайян намудааст, муқаррар карда мешавад.

Мувофиқи он дар ҳудуди боғҳои табиии миллӣ минтақаҳои муҳофизатии дорои режиме, ки барои мамнӯъгоҳҳои давлатӣ пешбинӣ шудаанд, минтақаҳои мамнӯъ, минтақаҳои ҳифзи объектҳои таърихию фарҳангӣ, минтақаҳои дамгирӣ, хоҷагӣ ва ғайра барпо карда мешавад. Дар ин боғҳо корҳое ба сомон расонда мешаванд, ки хилофи вазифаҳои боғҳои табиии давлатӣ нестанд. Имконият ва салоҳияти ба минтақаҳо тақсим кардани ҳудуди боғҳои табиии давлатии маҳаллиро мақомоти махсус ваколатдори давлатии соҳаи ҳифзи табиат муайян менамоянд.

Дар ҳудуди боғҳои табиии давлатӣ ин корҳо манъ аст:

Корҳое, ки ба комплексҳои табиӣ ва объектҳои таҳти муҳофизат гирифташудаи таърихию фарҳангӣ хатар доранд;

ҲустуҲӯи геологӣ ва коркарди маъдан;

буридани дарахтон, буттазор, бетартибона истифода бурдани олами набототу ҳайвонот;

фаъолияти корхонаҳое, ки хавфи азими экологӣ дорад (саноати селлюлозаю коғаз ва химия);

корҳое, ки режими гидрологиро тағйир медиҳанд;

сохтани шоҳроҳҳо, трубопроводҳо, хатҳои интиқоли барқ ва дигар иншоотҳое, ки ба кори боғҳо вобаста нестанд;

Ҳойгиронии организмҳои зиндабо мақсадиодат кунонидани онҳо ба обу ҳавои он Ҳо.

Мувофиқи Низомномаи боғҳои табиии давлатӣ дигар шаклҳои  фаъолиятеро, ки қимати табиӣ, илмӣ, эстетикӣ, ва фарҳангии ҳудудҳояшонро паст карда метавонанд, манъ ё маҳдуд кардан мумкин аст.

 

ФАСЛИ IV.

ПАРВАРИШГОҲҲОИ ДАВЛАТӢ

 

Моддаи 23. Қоидаҳои умумӣ

Парваришгоҳҳои давлатӣ ҳудудҳоеро дар бар мегиранд, ки бо мақсади ҳифзу барқарор кардани комплексҳои табиӣ ё қисматҳои онҳо дар давраи барои иҷрои ин вазифа зарурӣ ҷудокарда шудаанд.

Парваришгоҳҳои давлатӣ метавонанд дорои аҳамияти Ҷумҳуриявӣ ва маҳаллӣ бошанд.

Парваришгоҳҳои давлатии дорои аҳамияти Ҷумҳуриявӣ тобеи мақоми давлатии махсуси ваколатдор буда, барояшон аз буҷети Ҷумҳуриявӣ маблағ Ҷудокарда мешавад.

Ба парваришгоҳҳо мақомоте, ки ҳудуди махсус муҳофизатшавандаи табиӣ ба онҳо вобаста карда шудааст, роҳбарӣ карда метавонанд.

Тобеият ва тартиботи ба парваришгоҳҳои маҳаллӣ Ҷудо кардани маблағҳоро мақомоте муайян менамоянд, ки дар бораи таъсиси онҳо қарор қабул мекунанд.

 

Моддаи 24. Тартиби ташкил кардани парваришгоҳҳои давлатӣ

Парваришгоҳҳои давлатии Ҷумҳуриявиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистонбо пешниҳоди мақомоти махсус ваколатдори давлатӣ ташкил мекунад.

Парваришгоҳҳои давлатии маҳаллиро мақомоти ҳокимияти вилоятӣ ва ноҳиявӣ таъсис медиҳад.

Бидуни аз истифодабарандагон ва соҳибони замин ситонидани заминашон парваришгоҳҳои давлатӣ эълон кардани ин масоҳат раво мебошад.

Моддаи 25. Режими парваришгоҳҳои давлатӣ

Дар ҳудуди парваришгоҳҳои давлатӣ ҳамагуна фаъолияти хилофи вазифаҳои парваришгоҳ бояд қатъ гардонида ё маҳдуд карда шавад.

Вазифаҳои мушаххас ва хусусиятҳои режими ҳар парваришгоҳи дав­латӣ бо Низомнома муайян карда мешавад. Ин Низомномаро мақомоте, ки дар бораи ташкили парваришгоҳи давлатӣ қарор қабул мекунад, тасдиқ менамояд.

Корхонаю муассиса ва ташкилотҳое, ки дар замини онҳо парваришгоҳи давлатӣ ташкил карда шудааст, вазифадоранд режими дар парваришгоҳҳои давлатӣ муқарраргардидаро риоя кунанд.

 

ФАСЛИ V.

БОҒҲОИ ҲАЙВОНОТИ ДАВЛАТӢ

 

Моддаи 26. Қоидаҳои умумӣ

Боғҳои ҳайвоноти давлатӣ – муассисаҳои дорои мақоми ҳифзи табиат ва илмӣ - тадқиқотии ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда мебошанд, ки барои ҳифз, афзоиши олами ҳайвонот ва истифодаи онҳо муайян шудаанд.

Боғҳои ҳайвоноти давлатӣ метавонанд дорои аҳамияти Ҷумҳуриявӣ ва маҳаллӣ бошанд.

 

Моддаи 27. Ташкили боғҳои ҳайвоноти давлатӣ, ба минтақа Ҷудокунӣ ва хусусиятҳои ҳифзи онҳо

Боғҳои ҳайвоноти давлатии Ҳумҳуриявиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо пешниҳоди мақомоти махсус ваколатдори давлатӣ ташкил мекунад.

Боғҳои ҳайвоноти давлатии маҳаллиро мақомоти ҳокимияти вилоятӣ ва ноҳиявӣ таъсис медиҳанд.

Қитъаҳои замин бо мақсади ташкили боғҳои ҳайвоноти давлатӣ, мутобиқи қонунгузорӣ барои истифодабарии доимӣ дода мешаванд.

Дар боғҳои ҳайвоноти давлатӣ барои нигоҳдорӣ ва афзоиши ҳайвонот минтақаи намоишӣ, барои гузаронидани тадқиқоти илмӣ минтақаи илмӣ, барои хизматрасонии тамошобинон минтақаҳои Ҳамъиятӣ, маъмурӣ ва хоҲагию истеҳсолӣ Ҷудо карда мешаванд.

 

Моддаи 28. Парвариши ҳайвонот дар боғҳои ҳайвоноти давлатӣ

Дар боғҳои ҳайвоноти давлатӣ намудҳои гуногуни ҳайвоноти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар мамолики Ҳаҳонро Ҳамъ меоваранд ва ҳифзи онҳоро таъмин менамоянд.

Дар боғҳои ҳайвоноти давлатӣ воридоту содироти ҳайвонот, инчунин мубодилаи онҳо бо дигар муассисаҳои соҳаи ҳайвонотшиносӣ (зоологӣ) тибқи тартиботи муқарраршуда анҲом дода мешавад.

Дар боғҳои ҳайвоноти давлатӣ хадамоти байторӣ ва зоотехникӣ, Ҳои махсуси инкишоф додани насли ҳайвоноти нодир, ки ба онҳо нобудшавӣ таҳдид мекунад, таъсис дода мешавад.

 

Моддаи 29. Хусусиятҳои истифодаи боғҳои ҳайвоноти давлатӣ

Боғҳои ҳайвоноти давлатӣ ба мақсадҳои илмӣ, маданӣ ва таълимӣ истифода мешаванд. Тадқиқотҳои илмӣ дар боғҳои ҳайвоноти давлатӣ дар соҳаи нигоҳдорӣ ва парвариши ҳайвонот дар шароити маҳкам ва нимкушода гузаронида мешавад.

Боғҳои ҳайвоноти давлатӣ метавонанд фондҳо, осорхонаҳо, китобхонаҳо ва бойгониҳо таъсис диҳанд, вобаста ба фаъолияти онҳо адабиёти илмӣ, илмию оммавӣ ва ғайраро нашр намоянд, инчунин ба аҳолӣ дар соҳаи байторӣ, кори селексионӣ ва зотгири хизмати пулакӣ расонанд.

Дар боғҳои ҳайвоноти давлатӣ мутобиқи тахассуси ин муассисаҳо хоҲагиҳои ёрирасон, устохонаҳо, мағозаҳои зоологӣ ва дигар объектҳоро, ки барои фаъолияти хоҲагидории онҳо зарур аст, таъсис додан мумкин аст

 

ФАСЛИ VI.

ЁДГОРИҲОИ  ТАБИИИ ДАВЛАТӢ

 

Моддаи 30. Қоидаҳои умумӣ

Объектҳои табиии муқаррарӣ ва сунъииаз Ҳиҳати экологӣ, илмӣ, фарҳангӣ ва эстетикӣ нодиру пурқиммат ёдгориҳои табиии давлат мебошанд.

Ёдгориҳои табиии давлатӣ метавонанд Ҷумҳуриявӣ ва маҳаллӣ бошанд.

 

Моддаи 31. Тартиби ёдгории табиии давлатӣ эълон кардани объектҳои табиат

Объектҳои табиатро бо пешниҳоди мақомоти махсус ваколатдори давлатии соҳаи ҳифзи табиат, вазорату идораҳои манфиатдор, мақомо­ти ҳокимияти вилоятӣ ва ноҳиявӣ Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ёдгориҳои табиии давлатӣ эълон менамояд.

Дар бораи ёдгории табиии давлатии маҳаллӣ эълон кардани объектҳои табиат мақомоти ҳокимияти маҳаллӣ бо ризояти мақомоти махсус ваколатдори давлатии соҳаи ҳифзи табиат ва пешниҳоди ташкилотҳои манфиатдор қарор қабул мекунанд.

Бидуни аз соҳибони замин ва заминистифодабарандагон гирифтани қитъаҳои заминашон объектҳои онро эълон кардани объектҳои ёдго­рии табиии давлатӣ раво мебошад.

 

Моддаи 32. Режими ёдгориҳои табиии давлатӣ

Дар ҳудуди Ҳойгиршавии ёдгориҳои табиии давлатӣ, инчунин нисбати худи ёдгориҳо ҳама гуна фаъолияте, ки онҳоро хароб карда метавонад, манъ аст.

Корхонаю муассиса ва ташкилотҳо, дигар истифодабарандагону моликоне, ки ёдгориҳои табиии давлатӣ дар замини онҳо воқеъ гардидаанд, ӯҳдадоранд ёдгориҳои табиии давлатиро муҳофизат намоянд. Мақоме, ки дар бораи ёдгории табиии давлатӣ эълон кардани объекти табиӣ қарор қабул кардааст, онро барои муҳофизат супорида, ӯҳдадориҳои муҳофизат ва шиносномаи онро, ки дар он режими ҳифзи ёдгории табиат муайян мегардад, ба расмият медароранд. Хароҷоти таъмини режими ҳифзи ёдгориҳои табиии давлатӣ аз ҳисоби фондҳои Ҷумҳуриявӣ ва маҳаллии ҳифзи табиат буда,ба ин маблағи корхонаю муассиса ва ташкилотҳои давлатӣ, кооперативӣ ва дигар корхонаю муассиса ва ташкилотҳои ҷамъиятиро ҷалб кардан мумкин аст.

 

ФАСЛИ VII.

МИНТАҚАҲОИ ЭКОЛОГИЮ ЭТНОГРАФӢ

 

Моддаи 33. Қоидаҳои умумӣ

Минтақаҳои экологию этнографӣ маҳалҳои зисти аҳолии бумӣ бу­да, бо мақсади ҳифзу барқарор намудани захираҳои табиии биологӣ, муҳити сукунат ва тарзи ҳаёти анъанавии ин аҳолӣ режими махсуси истифодаи табиатро талаб мекунад.

Минтақаҳои экологию этнографиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо пешниҳоди мақомоти ҳокимияти вилоятӣ ва ноҳиявӣ ташкил менамояд.

 

Моддаи 34. Режими минтақаҳои экологию этнографӣ

Дар ҳудуди минтақаҳои экологию этнографӣ ба фаъолияти хоҲагие, ки муҳити зисти аҳолӣ ва захираҳои биологиро хароб месозанд, набояд роҳ дода шавад. Дар маҳалҳои зисти доимии аҳолии таҳҳоӣ (маркази минтақаҳои экологию этнографӣ) фақат ба фаъолияти хоҷагии анъана­вии маҳдуди ин аҳолӣ роҳ дода мешавад.

Минтақаҳои экологию этнографӣ дар ихтиёри Ҳукумати Ҷумҳурӣ мебошанд, ки он барои ҳар минтақаи экологию этнографӣ Низомномаи алоҳида тасдиқ менамояд.

 

ФАСЛИ VIII.

БОҒҲОИ ДЕНДРОЛОГӢ ВА БОТАНИКӢ

 

Моддаи 35. Қоидаҳои умумӣ                               

Боғҳои дендрологӣ ва ботаникӣ таъсисотеанд, ки ба мақсади дар шароити сунъӣ муҳофизат кардану омӯхтан ва мукаммал намудани объектҳои олами наботот ташкил карда шудаанд. Боғҳоидендрологӣ ва ботаникӣ метавонанд ҳам шахсиятҳои ҳуқуқии мустақиме бошанд, ки таъминоташон аз ҳисоби буҲети давлат сурат мегирад ва ҳам ба таркиби муассисаҳои тадқиқоти илмӣ ва таълимӣ шомил гардида, дар баланси онҳо бошанд.

Замини боғҳои дендрологӣ ва ботаникӣ аз ҳисоби истифодаи хоҷагӣ хориҷ карда, барои истифодаи доимӣ ба боғҳои дендрологӣ ва бо­таникӣ дода мешавад.

 

Моддаи 36. Тартиби ташкил кардан, режими боғҳои дендрологӣ ва ботаникӣ

Боғҳоидендрологӣ ва ботаникиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо дархости мақомоти ҳокимияти вилоятию ноҳиявӣ ва ё мақомоти ҳокимияти вилоятию ноҳиявӣ бо дархости ташкилотҳои манфиатдор ташкил мекунанд.

Дар ҳудуди боғҳои дендрологӣ ва ботаникӣ ҳама гуна фаъолияте, ки бо иҲрои вазифаҳои онҳо алоқаманд нест ва ба мавҲудияти набототи худрӯи табиӣ ва боғӣ таҳдид мекунад, манъ аст.

Ҳудуди боғҳои дендрологӣ ва ботаникиро ба минтақаҳои зайл тақсим кардан мумкин аст:

минтақаи намоишӣ, ки ба тамошои он бо тартиби муайянкардаи маъмурият иҷозат дода мешавад;

минтақаи илмию таҷрибавӣ, ки ба он фақат кормандони илмии боғи дендрологӣ ва ботаникӣ, инчунин мутахассисони дигар муассисаҳо даромада метавонанд;

минтақаи мамнӯъгоҳҳое, ки дар он комплексҳои муқаррарию нодир ва объектҳои растаниҳои табиӣ ҳифз карда мешаванд;

минтақаи маъмурӣ.

Вазифаҳои мушаххас, соҳаи илмӣ, статуси ҳуқуқӣ, сохти ташкилӣ, хусусиятҳои реҲим ва муҳофизати ҳар боғи дендрологӣ ва ботаникӣ дар низомномаҳои алоҳидаи онҳо муайян карда мешавад. Ин Низомномаҳоро мақоме, ки боғҳо дар ихтиёраш аст, тасдиқ мекунад.

 

ФАСЛИ IХ.

МИНТАҚАҲОИ ТАБИӢ, КУРОРТӢ ВА ТАБОБАТИЮ  СОЛИМГАРДОНӢ

 

Моддаи 37. Қоидаҳои умумӣ

Ба сифати минтақаҳои табиию курортӣ ва табобатию солимгардонӣ ҳудудҳои махсус ҳифзшаванда эътироф карда мешаванд, ки дорои хусусиятҳои табиӣ (дорои ҳавои хеле хушк, фитонсиду гили табобатӣ ва обҳои маъдании фаровон) буда, барои табобату пешгирии касалиҳо  мусоидат менамоянд.

Тартиби минтақаҳои курортӣ ва табобатию солимгардонӣ эълон кардани ҳудудҳои табиӣ ва режими муҳофизати онҳо бо Низомномае, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ менамояд, муайян карда мешавад.

 

Моддаи 38. Режими минтақаҳои табиӣ, курортӣ ва табобатию солим­гардонӣ

Ба мақсади ҳифзи хосиятҳои табиӣ ва воситаҳои табобатии минтақаҳои табобатию солимгардонӣ, ҳифзи онҳо аз харобшавию олудагӣ ва пеш аз мӯҳлат хароб шудани онҳо ҳавзаҳои муҳофизати санитарӣ муқаррар карда мешаванд.

Дар ҳавзаҳои муҳофизати санитарӣ анҲом додани корҳое, ки хоку манбаъҳои об, ҳавои атмосфераро олуда сохта, ба Ҳангалзор зиёну ба хосиятҳои муолиҲавӣ ва табобати санаторӣ таъсири манфӣ мерасонанд, манъ аст.

 

ФАСЛИ Х.

МИНТАҚАҲОИ ТАБИИИ ДАМГИРӢ

 

Моддаи 39. Қоидаҳои умумӣ

Ҳудудҳоитабиии махсус муҳофизатшаванда ё қитъаҳои обе, ки барои дамгирии оммавии муташаккилонаи аҳолӣ ё туризм пешбинӣ шудаанд, минтақаҳои дамгирӣ дониста мешаванд.

Минтақаҳои табиии дамгирӣ бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистоназ рӯи пешниҳоди мақомоти ҳокимияти маҳаллӣ бо мувофиқаи истифодабарандагони манфиатдори обу замин ва ҷангал минтақаҳои та­биии дамгирӣ эълон карда мешавад.

 

Моддаи 40. Режими минтақаҳои табиии дамгирӣ

Дар ҳудуди минтақаҳои дамгирӣ фаъолияти хоҷагӣ ва дигар фаъолияте, ки ба муҳити зист таъсири бад расонида, манзараҳои табиатро хеле тағйир медиҳад ва дигар амале, ки ба истифодаи ин минтақаҳо аз рӯи таъиноташон монеъ мешавад, манъ аст.

Минтақаҳои табиии дамгирӣ барои истироҳати муташаккилонаи аҳолӣ ва туризм мувофиқи шартномаҳое истифода карда мешаванд, ки коллективҳои меҳнатӣ, ташкилотҳои иттифоқи касаба, муассисаҳои туристӣ бо истифодабарандаи асосии захираҳои табиии ин ҳудудҳо ва бо розигии мақомоти махсус ваколатдори давлатии соҳаи ҳифзи табиат мебанданд.

Режими минтақаи табиии дамгирӣ бо Низомномаи тасдиқнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

 

ФАСЛИ ХI.

ТАШКИЛИ ҲИФЗИ ҲУДУДҲОИ МАХСУС МУҲОФИЗАТШАВАНДА

 

Моддаи 41. Муҳофизати мамнӯъгоҳҳои давлатӣ ва боғҳои табиии давлатӣ

Мамнӯъгоҳу боғҳои табиии давлатӣ аз тарафи хадамоти махсуси муҳофизати мамнӯъгоҳу боғҳои табиии давлатӣ ҳифз намуда, бо Низом­номаи тасдиқнамудаи мақоме, ки мамнӯъгоҳу боғҳои табиии давлатӣ дар ихтиёрашон мебошад, танзим карда мешавад

Кормандони хадамоти муҳофизати ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшавандааз ҷумлаи кормандони мамнӯъгоҳу боғҳои табиии давла­тӣ мебошанд.

Директори мамнӯъгоҳу боғи табиии давлатӣ ва муовинони ӯ саринспектори давлатии муҳофизати ин ҳудудҳо мебошанд.

 

Моддаи 42. Ҳуқуқи инспекторони давлатии муҳофизати мамнӯъгоҳу боғҳои табиии давлатӣ                         

Кормандони мамнӯъгоҳу боғҳои табиии давлатӣ, ки инспекторони давлатии муҳофизати ин ҳудудҳомебошанд, ҳақ доранд аз тамоми ҳуқуқу имтиёзҳои инспекторони давлатии муҳофизати табиат ва ҷангали Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода баранд.

Кормандони муҳофизати мамнӯъгоҳу боғҳои табиии давлатӣ ҳуқуқ доранд, ки ҳангоми иҷрои вазифаҳои хизматиашон силоҳ гирифта гарданд.

Силоҳ мувофиқи қоидаҳои муқарраргардида дода, нигоҳ дошта, ги­рифта гашта ва истифода бурда мешавад.

 

Моддаи 43. Муҳофизати боғҳои табиии давлатии маҳаллӣ, парваришгоҳҳои давлатӣ ва дигар ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда

Боғҳои табиии давлатии маҳаллӣ, парваришгоҳҳои давлатӣ ва дигар ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда аз тарафи мақомоте, ки ин боғу ҳудудҳо дар ихтиёрашон мебошанд, бо тартиби пешбининамудаи қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳофизат карда мешаванд.

 

ФАСЛИ ХII.

ҲАВОБГАРӢ БАРОИ РИОЯ НАКАРДАНИ РЕЖИМИ ҲУДУДҲОИ ТАБИИ  ВА  ОБЪЕКТҲОИ  МАХСУС МУҲОФИЗАТШАВАНДА

 

Моддаи 44. Ҳавобгарӣ барои риоя накардани режими ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда

Шаҳрвандон ва мансабдороне, ки барои риоя накардани режими ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда гуннаҳкоранд, аз рӯи қонунҳои мавҷуда ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Корхонаю муассиса ва ташкилотҳо, аз ҷумла корхонаҳои муштарак, шахсиятҳои ҳуқуқии байналмилалии хориҷӣ, ҳамчунин шаҳрвандон вазифадоранд товони зиёнеро, ки дар натиҷаи риоя накардани режими ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда расондаанд, ба андоза ва тартиби муқаррарнамудаи қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон диҳанд.

 

ФАСЛИ ХIII.                              

ШАРТНОМАҲОИ БАЙНАЛМИЛАЛИИ МУҲОФИЗАТ ВА ИСТИФОДАИ ҲУДУДҲОИ ТАБИИ ВА  ОБЪЕКТҲОИ  МАХСУС МУҲОФИЗАТШАВАНДА

 

Моддаи 45. Шартномаҳои байналмилалӣ

Ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшавандаи Ҷумҳурии Тоҷикистонро мувофиқи созишномаҳои байналмилалӣ ба рӯйхати мероси умумиҷаҳонӣ ва дигар категорияҳои объектҳои байналмилалӣ дохил кардан мумкин аст.

Агар дар шартномаи байналмилалӣ оиди ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда нисбат ба қоидаҳое, ки дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ гардидаанд, қоидаҳои дигар муқаррар шуда бошанд, қоидаҳои шартномаи байналмилалӣ мавриди истифода қарор мегиранд.

 

 

        Президенти

 Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                                                                                                                 Э. РАҲМОНОВ

ш. Душанбе  13 декабри соли 1996

№ 328.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚАРОРИ МАҲЛИСИ ОЛИИ

ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

 

Дар хусуси тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ҳудудҳоитабиии махсус муҳо­физатшаванда»

 

(Ахбори МаҲлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон соли 1996, №23, мод.354)

 

МаҲлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор мекунад:

1. Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда» аз лаҳзаи расман нашр шуданаш мавриди амал қарор дода шавад.

2. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон:

- ба МаҲлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ба Қонун «Дар бораи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда» мувофиқ гардонидани санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таклифҳо пешниҳод намояд;

- қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистонро ба ҳамин Қонун мувофиқ кунонад;

- аз тарафи вазорату идораҳо ва кумитаҳои давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз нав баррасӣ ва бекор карда шудани санадҳои меъёриро мувофиқи Қонун «Дар бораи ҳудудҳои табиӣ ва объектҳои махсус муҳофизатшаванда» таъмин намояд.

 

 

Раиси МаҲлиси Олии

Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                                                       С. РАҲАБОВ

ш. Душанбе  13 декабри соли 1996

№ 329.

Читать далее

Дар бораи моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ

• 
• 

Подробности статьи

Автор

Категория Legislation

Қонуни   Ҷумҳурии Тоҷикистон

ДАР БОРАИ МОҲИПАРВАРӢ, МОҲИГИРӢ ВА

ҲИФЗИ ЗАХИРАҲОИ МОҲӢ

     

Қонуни мазкур муносибатҳои ҷамъиятиро вобаста ба фаъолият дар соҳаи моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ танзим намуда, ба таъмини аҳолӣ  бо моҳӣ ва маҳсулоти он, афзоиши  моҳӣ ва ҳифзи муҳити зисти он равона шудааст.

 

                                              БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

 

  Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

 

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:
- моҳипарварӣ - фаъолият оид ба парвариш, нигоҳдорӣ, афзун гардонидан, ҳифз кардан ва ба фурӯш баровардани моҳӣ ва маҳсулоти он;
- моҳипарварии истироҳатӣ - фаъолият оид ба нигоҳдорӣ ва парвариши моҳӣ бо мақсади моҳигирии ҳаваскорӣ ва варзишӣ, нигоҳ доштани моҳӣ дар аквариум ва шаклҳои дигари парвариш;
- моҳипарварии молӣ - фаъолияти соҳибкорӣ оид ба нигоҳдорӣ ва парвариши моҳӣ дар шароити табиӣ ё сунъӣ офаридашудаи зист бо мақсади ба даст овардани даромад;

- моҳигирӣ - фаъолият оид ба сайди моҳӣ, инчунин коркард, интиқол, нигоҳдорӣ, истеҳсол, фурӯши моҳӣ ва маҳсулоти он; 
- моҳигирии ҳаваскорӣ - сайди моҳӣ барои истеъмоли шахсӣ бе мақсади ба даст овардани даромад;

- моҳигирии варзишӣ - намуди истироҳати фаъол вобаста ба дошта гирифтани моҳӣ аз манбаъҳои об бо мақсади мусобиқа ё истироҳат бо истифодаи воситаҳои моҳигирии варзишӣ;

- захираҳои моҳӣ - сарватҳои моҳие, ки дар обҳавзаҳои табиӣ мавҷуданд;
- моҳии зотӣ - ҳамаи фардҳои нарина ва модинаи моҳӣ, насли он, нутфа ва тухмҳои бордоршудаи (зиготаи) дорои сертификат ё шаҳодатномаи зотӣ;
- моҳии молӣ - ҳамаи намудҳои моҳии дусола ва сесола, ки барои фурӯш мувофиқ аст;

- квотаи моҳигирӣ - меъёри имконпазири сайди моҳие, ки бо мақсади моҳигирӣ илман асоснок карда шудааст;

- бозтавлиди захираҳои моҳӣ - фаъолият оид ба нигоҳдорӣ ва парвариши моҳӣ дар шароити табиӣ ё сунъӣ бо мақсади барқарор намудан ва нигоҳ доштани захираҳои моҳӣ;

- Феҳристи давлатии хоҷагиҳои моҳипарварӣ - маҷмӯи ба низомдаромадаи иттилооти ҳуҷҷатгузоришуда дар бораи захираҳои моҳӣ, истифода ва ҳифзи онҳо;

- мутобиқкунонии (акклиматизатсияи) моҳӣ - фаъолият оид ба  ҳавзҳои нав сар додани селаи моҳии дорои аҳамияти истеҳсолӣ бо мақсади зиёд кардани маҳсулоти моҳӣ; 

- объектҳои моҳигирӣ - объектҳои нигоҳдорӣ ва парвариши моҳӣ, аз ҷумла парвариши он, дар шароити табиӣ ё сунъӣ; 

- объектҳои обии дорои аҳамияти моҳипарварӣ (минбаъд - объектҳои обӣ) - ҳавзу обанборҳо, дарёву каналҳо, инчунин қитъаҳои алоҳидаи онҳо, ки муҳити зисти захираҳои моҳӣ буда, барои моҳипарварӣ истифода мешаванд;

- маҳсулоти моҳӣ - моҳии зинда ва ғайризинда, моҳии шӯр, моҳии хушк, моҳии дудхӯрда, консервкардашуда, тухми моҳӣ;
- воситаҳои моҳигирӣ - дастгоҳ ва асбобу олоти моҳидорие, ки барои сайди моҳӣ истифода мешаванд;

- мониторинги давлатии моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ - қисми таркибии низоми ягонаи давлатии мониторинги экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки  системаи мушоҳидаҳои мунтазам оид ба сифат, бозтавлид, миқдор, тақсими захираҳои моҳӣ, ҳолати моҳигирӣ, муҳити зист ва ҳифзи  захираҳои моҳиро дар бар мегирад;

- мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ - мақоми иҷроияи марказии ҳокимияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки сиёсати давлатиро дар соҳаи моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ амалӣ менамояд.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ ба Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад.

       Моддаи 3. Вазифаҳои Қонуни мазкур

   Вазифаҳои Қонуни мазкур инҳоянд:

- таъмини истифодаи асоснок ва оқилона, ҳифзи захираҳои моҳӣ ва муҳити зисти онҳо, таъмини амнияти озуқаворӣ;

- пешгирии вайрон намудани қоидаҳои моҳигирӣ ва роҳ надодани сайди ғайриқонунии моҳӣ;

- муқаррар намудани принсип ва механизмҳои татбиқи сиёсати давлатӣ ва дастгирии давлатӣ, ки ба нигоҳдории захираҳои моҳӣ, рушди хоҷагиҳои моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва зиёд кардани маҳсулоти он равона шудаанд;
- пешгирии камшавӣ, таъмини нигоҳдорӣ ва бозтавлиди захираҳои моҳӣ;
- пешгирӣ, кам намудан ва рафъи ифлосшавии муҳити зисти захираҳои моҳӣ бо партову моддаҳои хатарнок ва зараровар.

 

           Моддаи 4. Принсипҳои танзими давлатӣ дар соҳаи моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ
  Принсипҳои танзими давлатӣ дар соҳаи моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ инҳоянд:

- ба назар гирифтани моҳияти захираҳои моҳӣ ҳамчун яке аз асосҳои ҳаёту фаъолияти инсон;

- афзалияти нигоҳдории захираҳои моҳӣ ва истифодаи оқилонаи онҳо;
- пешгирии оқибатҳои номатлуби экологӣ;

- иштироки ҷомеа дар ҳалли масъалаҳои марбут ба моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ;

- ошкорбаёнӣ ҳангоми ба истифода додани объектҳои обии дорои аҳамияти моҳипарварӣ ва моҳигирӣ.

 

           БОБИ 2. ИДОРАКУНӢ ДАР СОҲАИ МОҲИПАРВАРӢ,  МОҲИГИРӢ ВА ҲИФЗИ ЗАХИРАҲОИ МОҲӢ

 

         Моддаи 5. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ

Ба салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дохил мешаванд:
- амалӣ намудани сиёсати давлатӣ дар соҳаи моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ;

- тасдиқ ва амалӣ намудани барномаҳои давлатӣ;

-  таҳия ва қабули санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ;

- муайян намудани мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ; 

- амалӣ намудани ҳамкории байналмилалӣ;

- салоҳиятҳои дигаре, ки тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ шудаанд

 

       Моддаи 6. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ

Ба ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ (минбаъд - мақоми ваколатдори давлатӣ) дохил мешаванд:

- танзими меъёрии ҳуқуқӣ дар соҳаи моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ;

- амалӣ намудани тадқиқоти илмӣ дар соҳаи моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ, ташкил ва маблағгузорӣ дар ин соҳа;

- ташкили низоми махсуси омӯзиши захираҳои моҳӣ дар ҳавзаҳои табиӣ, дарёву каналҳои аҳамияти истеҳсолидошта, таҳия ва тасдиқи санадҳои меъёрию техникӣ ва методӣ;

- омодасозии тавсияҳо оид ба парвариш ва истифодаи зотҳои беҳтарини моҳӣ, беҳсозии сифати маҳсулот ва афзунгардонии маҳсулнокии соҳаи моҳипарварӣ;
- таҳия ва тасдиқи чорабиниҳо оид ба ҳифз ва истифодаи оқилона, омӯзиш ва бозтавлиди захираҳои моҳӣ ва муҳити зисти он;
- гирифтани иттилооти зарурӣ аз шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки дар ин соҳа фаъолият менамоянд;

- андешидани тадбирҳо оид ба пешгирӣ ва кам кардани таъсири зараровар ба захираҳои моҳӣ ва муҳити зисти онҳо;
- назоратбарии фаъолияти шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии дар  ин соҳа фаъолиятдошта, ҳолати захираҳои моҳӣ ва муҳити зисти онҳо;
- бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешгирии сайди ғайриқонунии моҳӣ;

- гузаронидани таҳқиқоти илмӣ-техникӣ ва дигар таҳқиқот дар соҳаи моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи моҳӣ;

- таҳия ва тасдиқи қоидаҳои моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ;
- пешбурди Феҳристи давлатии хоҷагиҳои моҳипарварӣ;
- ваколатҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст.

      Моддаи 7. Мониторинги давлатии моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ

  1. Маълумотҳои дар натиҷаи мониторинги давлатии моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ бадастовардашуда ба мақсадҳои зерин истифода бурда мешаванд:

- таҳияи Феҳристи давлатии хоҷагиҳои моҳипарварӣ;

- омодасозии иттилооти ҳарсола ва истифодаи он дар гузоришҳои давлатӣ оид ба вазъи соҳаи моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ;
- ошкор ва пешгӯӣ намудани равандҳое, ки ба вазъи захираҳои моҳӣ ва муҳити зисти онҳо таъсир мерасонанд;

- ташкили истифодаи оқилонаи захираҳои моҳӣ, аз ҷумла бо тартиби муқарраргардида, ворид намудани маҳдудиятҳо барои моҳигирӣ;
- таҳияи тадбирҳо оид ба ҳифзи захираҳои моҳӣ ва муҳити зисти онҳо, ворид намудани онҳо ба қоидаҳои моҳигирӣ;

- таъмини эҳтиёҷоти давлат, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ба иттилооти боэътимод оид ба захираҳои моҳӣ ва муҳити зисти онҳо.
2. Мониторинги давлатии моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ якҷоя бо муассисаҳои илмии таҳқиқотӣ, бо ҷалби ташкилотҳои моҳипарварӣ ва моҳигирӣ гузаронида мешавад.

3. Тартиби амалигардонии мониторинги давлатии моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ ва истифодаи маълумоти он ба мақсадҳои дар қисми 1 ҳамин модда пешбинишуда аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ муқаррар  карда мешавад. Пешниҳоди маълумот оид ба мониторинг ба мақомоти дахлдори давлатӣ тибқи дархости онҳо, инчунин мубодилаи ин маълумот байни онҳо ройгон мебошанд.

      Моддаи 8. Феҳристи давлатии хоҷагиҳои моҳипарварӣ
1. Феҳристи давлатии хоҷагиҳои моҳипарварӣ аз иттилооти зерин иборат мебошад:
- хусусиятҳои миқдорӣ, сифатӣ ва иқтисодии захираҳои моҳӣ;
- объектҳои обӣ;

- соҳибкорони инфиродӣ ва шахсони ҳуқуқие, ки ба моҳипарварӣ машғуланд;
- дар бораи воситаҳои сайди моҳӣ;

- қарорҳои мақоми ваколатдори давлатӣ, ки дар асоси онҳо ҳуқуқи сайди захираҳои моҳӣ ба миён меояд;
- дар бораи ҳаҷми сайди ҳарсолаи моҳӣ;

- иттилооти дигари ҳуҷҷатгузоришуда оид ба истифода ва ҳифзи захираҳои моҳӣ.

2. Иттилооти ҳуҷҷатгузоришудаи Феҳристи давлатии хоҷагиҳои моҳипарварӣ ба иттилооти дастраси умум мансуб мебошад, ба истиснои иттилооте, ки дастрасӣ ба он тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳдуд карда шудааст.

3. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки ба моҳигирӣ машғуланд (ба истиснои моҳигирии ҳаваскорӣ ва варзишӣ), уҳдадоранд бо тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ иттилоотеро, ки ба Феҳристи давлатии хоҷагиҳои моҳипарварӣ ворид карда мешаванд, пешниҳод намоянд.

4. Номгӯи иттилооте, ки пешниҳоди он ҳатмӣ мебошад, шартҳои пешниҳод, инчунин тартиби пешбурди Феҳристи давлатии хоҷагиҳои моҳипарварӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ муқаррар карда мешаванд.

 

                              БОБИ 3. ҲУҚУҚ БА ЗАХИРАҲОИ МОҲӢ

 

        Моддаи 9. Ҳуқуқи моликият ба захираҳои моҳӣ

1. Захираҳои моҳии объектҳои обии хусусияти табиидошта, моликияти истисноии давлат мебошанд.

2. Захираҳои моҳии қитъаҳои алоҳидаи объектҳои обӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонанд дар моликияти давлатӣ ё хусусӣ бошанд.

 

Моддаи 10. Маҳдуд ва қатъ кардани ҳуқуқи сайди моҳӣ 

1. Ҳуқуқи сайди захираҳои моҳӣ дар ҳолатҳои пешбининамудаи  Қонуни мазкур мумкин аст, маҳдуд карда шавад.

2. Ҳуқуқи сайди моҳӣ дар ҳолатҳои зерин қатъ карда мешавад:
- ба охир расидани муҳлати амали ҳуқуқи сайди моҳӣ;

- тибқи шартномаи байни мақоми ваколатдори давлатӣ ва шахсе, ки ба ихтиёраш захираҳои моҳӣ барои истифода дода шудаанд;

- аз ҳуқуқи сайди моҳӣ даст кашидани шахсе, ки ба ихтиёраш захираҳои моҳии мазкур барои истифода дода шудаанд;

- барҳам додани шахси ҳуқуқӣ ё фавти шахси воқеӣ, ки ба ихтиёри ӯ захираҳои моҳӣ барои истифода дода шуда буданд;

- дар дигар ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷтикистон.

         Моддаи 11. Додани объектҳои обӣ ва қитъаҳои алоҳидаи онҳо барои истифода бо мақсадҳои моҳипарварӣ ва моҳигирӣ

1. Объектҳои обӣ ё қитъаҳои алоҳидаи онҳо тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонанд, бо мақсадҳои моҳипарварӣ ва моҳигирӣ ба соҳибкорони инфиродӣ ва шахсони ҳуқуқӣ дода шаванд.
2. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки уҳдадориҳои худро мувофиқи шартномаҳои моҳипарварӣ ва моҳигирӣ дар объектҳои обӣ ё қитъаҳои алоҳидаи он пурра иҷро кардаанд, барои истифодаи ин объектҳо дар муҳлати нав ҳуқуқи имтиёзнок доранд.

3. Моҳипарварӣ ва моҳигирӣ дар объектҳои обӣ ё қитъаҳои алоҳидаи онҳо маҳдуд карда намешаванд, ба истиснои:

- сайди намудҳои моҳии кӯчанда ва дигар намудҳои ба ҳифзи махсус эҳтиёҷдошта;

- ҳолатҳои маҳдуд намудани сайди моҳӣ бо мақсади ҳифзи онҳо тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.  

 

                         БОБИ 4. НАМУДҲОИ ФАЪОЛИЯТ ДАР СОҲАИ МОҲИПАРВАРӢ, МОҲИГИРӢ  ВА ҲИФЗИ  ЗАХИРАҲОИ МОҲӢ

 

         Моддаи 12. Намудҳои фаъолият дар  соҳаи моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ

1. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ метавонанд намудҳои фаъолияти зеринро дар соҳаи моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ амалӣ намоянд:
- бозтавлиди сунъии моҳӣ;

- моҳипарварии молӣ;

- моҳипарварии истироҳатӣ. 

2. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ метавонанд бо як ё якчанд намуди фаъолияти соҳаи моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ, ки дар қисми 1 ҳамин модда пешбинӣ шудаанд, машғул шаванд.

           Моддаи 13. Бозтавлиди сунъии захираҳои моҳӣ

1. Бозтавлиди сунъии захираҳои моҳӣ дар объектҳои обӣ дар асоси тадбирҳои илман асоснок анҷом дода мешавад.

2. Тадбирҳо оид ба бозтавлиди сунъии захираҳои моҳӣ парвариш намудан ва ба объектҳои обӣ сар додани селаи моҳичаҳо, инчунин анҷом додани корҳо оид ба мутобиқкунонӣ (акклиматизатсия) ва мелиоратсияи объектҳои обӣ, аз ҷумла дошта гирифтани фардҳои аҳамияти истеҳсолидоштаро аз ҳавзаҳои табиӣ дар бар мегиранд.

3. Тадбирҳо оид ба бозтавлиди сунъии захираҳои моҳӣ аз ҷониби муассисаҳои махсусгардонидашуда, инчунин аз тарафи субъектҳои дигар аз ҳисоби маблағи худи онҳо дар асоси шартномаҳои бо мақоми ваколатдори давлатӣ басташуда гузаронида мешаванд.

       Моддаи 14. Моҳипарварии молӣ

    1. Моҳипарварии молӣ дар ҳавзҳо, обанборҳо, қафасҳои сунъӣ, кӯлҳои моҳипарварӣ, палҳои шолӣ, инчунин дар дигар объектҳои обӣ ё қитъаҳои алоҳидаи онҳо анҷом дода мешавад.

  2. Моҳипарварии молӣ бо истифодаи моҳие, ки барояш муҳити зисти сунъӣ фароҳам оварда шудааст, ба роҳ монда мешавад.

  3. Моҳии молие, ки дар шароити табиӣ ва муҳити зисти сунъӣ парвариш меёбад, ба ихтиёри шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои истифода дода мешавад.

  4. Қоидаҳои истифодаи объектҳои обӣ ё қитъаҳои алоҳидаи онҳо барои моҳипарварии молӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ муқаррар карда мешаванд.

 

     Моддаи 15. Моҳипарварии истироҳатӣ

  1. Моҳипарварии истироҳатӣ дар ҳавзҳо, кӯлҳои минтақаҳои истироҳатӣ, инчунин дар объектҳои обӣ дар ҳолатҳои пешбининамудаи Қонуни мазкур ба роҳ монда мешавад.

 2. Моҳипарварии истироҳатӣ аз ҳисоби захираҳои моҳие, ки дар шароити табиӣ ва муҳити зисти сунъӣ парвариш меёбад, ба роҳ монда мешавад. 
3. Қоидаҳои истифодаи объектҳои обиро барои моҳипарварии истироҳатӣ мақоми ваколатдори давлатӣ муқаррар менамояд.

       Моддаи 16. Истеҳсоли маҳсулоти моҳӣ

  Истеҳсоли маҳсулоти моҳӣ, инчунин мониторинг, назорати сифат ва бехатарии ҳамлу нақли он мувофиқи меъёрҳои технологӣ ва шартҳои техникии пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешаванд.

 

      Моддаи 17. Селаи моҳии зотӣ ва такмилӣ

1.     Селаи моҳии зотӣ ва такмилӣ аз фардҳои арзишманд, ирсӣ (генетикӣ) ва дорои аҳамияти хоҷагӣ бо мақсади ҳифзи гуногунии биологӣ ва мунтазам гирифтани насл ташаккул дода мешаванд.
2. Селаи моҳии зотӣ ва такмилӣ мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонанд дар моликияти давлатӣ ё хусусӣ қарор дошта бошанд.
3. Тартиби ташаккул ва истифодаи селаи моҳии зотӣ ва такмилӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ муқаррар карда мешавад.

 

                  БОБИ 5. МОҲИГИРӢ

 

         Моддаи 18. Намудҳои моҳигирӣ

1. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ (истифодабарандагон) метавонанд намудҳои зерини моҳигириро амалӣ намоянд:

- бо мақсади илмию таҳқиқотӣ ва назоратӣ;

- дар объектҳои обии ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшаванда;

- бо мақсади моҳипарварӣ, бозтавлид ва мутобиқкунонии (акклиматизатсияи) захираҳои моҳӣ;

- ҳаваскорӣ;

- варзишӣ.

2. Номгӯи намудҳои моҳигирӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ тасдиқ карда мешавад. 

 

       Моддаи 19. Қоидаҳои моҳигирӣ

Қоидаҳои моҳигирӣ, ҳамчун санади танзимкунанда, барои амалӣ намудани моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ, аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ таҳия ва тасдиқ карда мешаванд.

   Моддаи 20. Моҳигирӣ бо мақсади илмию таҳқиқотӣ ва назоратӣ

1. Моҳигирӣ бо мақсади илмию таҳқиқотӣ ва назоратӣ барои омӯзиш ва нигоҳдории захираҳои моҳӣ, инчунин муҳити зисти онҳо, гузаронидани мониторинги давлатӣ, муайян кардани сайди имконпазир ва таҳияи тадбирҳои нигоҳдории онҳо амалӣ мешавад.

2. Моҳигирӣ бо мақсади илмию таҳқиқотӣ ва назоратӣ дар асоси барномаҳои ҳарсолаи таҳқиқот ва мониторинги захираҳои моҳӣ амалӣ мегардад. Барномаҳои таҳқиқот ва мониторинги захираҳои моҳӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ тасдиқ карда мешаванд.
3. Сайди захираҳои моҳӣ бо мақсади илмию таҳқиқотӣ ва назоратӣ дар ҳаҷми зарурӣ гузаронидани таҳқиқоти илмӣ ва назоратӣ амалӣ мешавад.
4. Тартиби сайди моҳӣ бо мақсади илмию таҳқиқотӣ ва назоратӣ, аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ муқаррар карда мешавад.

 

       Моддаи 21. Моҳигирӣ бо мақсади моҳипарварӣ, бозтавлид ва мутобиқкунонии (акклиматизатсияи) захираҳои моҳӣ

1.     Моҳигирӣ бо мақсади моҳипарварӣ, бозтавлид ва мутобиқкунонии (акклиматизатсияи) захираҳои моҳӣ аз ҷониби истифодабарандагон мувофиқи қоидаҳое, ки мақоми ваколатдори давлатӣ тибқи Қонуни мазкур тасдиқ кардааст, амалӣ карда мешавад.

2. Моҳигирӣ бо мақсади моҳипарварӣ, бозтавлид ва мутобиқкунонии (акклиматизатсияи) захираҳои моҳӣ дар доираи квотаҳои ҷудошудаи сайди моҳӣ амалӣ мегардад.

3. Моҳигирӣ бо мақсади парвариши моҳии молӣ барои амалҳои зерин анҷом дода мешавад:

- бунёд намудани саршумори зарурии моҳии наслдиҳандаи зотӣ бо мақсади бозтавлид;

- ташаккули селаи моҳии зотӣ  ва такмилӣ.
4. Моҳигирӣ бо мақсади бозтавлид ва  ғанӣ гардонидани захираҳои моҳӣ, бо роҳи дошта гирифтани фардҳои пурарзиши моҳиҳо аз объектҳои обӣ амалӣ карда мешавад.

5. Моҳигирӣ бо мақсади мутобиқкунонии (акклиматизатсияи) захираҳои моҳӣ, бо роҳи ба объектҳои обӣ интиқол додани селаи моҳӣ ва  устувор намудани захираҳои пурарзиши моҳӣ анҷом дода мешавад.

6. Моҳии бо мақсади бозтавлид сайдшуда баъд аз анҷом додани корҳои дахлдор дар минтақаи зотпарварии хоҷагиҳои моҳипарварӣ бо тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ истифода мешаванд.

           Моддаи 22. Моҳигирӣ дар объектҳои обии ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшаванда

   Соҳибкорони инфиродӣ ва шахсони ҳуқуқие, ки бо моҳидории истеҳсолӣ машғуланд, метавонанд дар объектҳои обии ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшаванда дар мувофиқа бо мақомоти дахлдори ваколатдори давлатӣ моҳӣ сайд кунанд.

 

Моддаи 23. Моҳигирии ҳаваскорӣ ва варзишӣ

1. Шахсони воқеӣ ҳуқуқ доранд бо истифода аз воситаҳои моҳигирӣ дар объектҳои обӣ, моҳигирии ҳаваскорӣ ва варзиширо ройгон анҷом диҳанд, агар дар Қонуни мазкур тартиби дигар пешбинӣ нагардида бошад.
2. Моҳигирии ҳаваскорӣ бо мақсади истеъмоли шахсӣ ва (ё) қонеъ гардонидани эҳтиёҷот ба истироҳати фаъол амалӣ карда мешавад. Назорати моҳигирии ҳаваскорӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ амалӣ карда мешавад.

3. Моҳигирии варзишӣ метавонад бо шарти баргардонидани захираҳои моҳии сайдшуда ба муҳити зисташон ва бе чунин шарт анҷом дода шавад.
4. Тартиби моҳигирии ҳаваскорӣ ва варзишӣ, инчунин номгӯи воситаҳои моҳигирии истифодаашон бо ин мақсадҳо иҷозатдодашуда аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ муқаррар карда мешаванд.

5. Моҳигирии ҳаваскорӣ ва варзишӣ дар объектҳои обие, ки моликияти шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ мебошанд, бо мувофиқаи соҳибмулкони онҳо анҷом дода мешаванд.

 

Моддаи 24. Маҳдудият ба моҳигирӣ

 1. Бо мақсади таъмини нигоҳдории захираҳои моҳӣ ва истифодаи оқилонаи онҳо метавонанд ба моҳигирӣ маҳдудиятҳои зерин муқаррар карда шаванд:

- манъ кардани моҳигирӣ дар ҳудудҳои муайян ва (ё) нисбат ба  намудҳои алоҳидаи захираҳои моҳӣ;

- андоза ё вазни ҳадди ақалли сайди захираҳои моҳӣ;
- намуд ва миқдори воситаҳои иҷозатшуда ва усулҳои сайди захираҳои моҳӣ;

- ҳаҷм ва таркиби захираҳои моҳӣ;

- давраҳои моҳигирӣ дар объектҳои обӣ.

2. Маҳдудияти моҳигирӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ бо назардошти тавсияҳои муассисаҳои илмию таҳқиқотӣ муқаррар карда мешаванд.

          Моддаи 25. Маҳдудияти сайди намудҳои нодир ва зери хатари  нобудшавӣ қарордоштаи захираҳои моҳӣ

  1. Маҳдудияти сайди намудҳои нодир ва зери хатари  нобудшавӣ қарордоштаи захираҳои моҳӣ, ки ба Китоби сурх дохил карда шудаанд, вобаста ба мақсади сайди онҳо муайян карда мешавад, ки дар натиҷаи ин набояд ба захира ва муҳити зисти онҳо зарар расонида шавад.

  2. Ҳангоми сайди намудҳои нодир ва зери хатари нобудшавӣ қарордоштаи моҳӣ, воситаҳо ва усули сайд бояд мувофиқ буда, ба захираҳои моҳӣ зарар нарасонанд.

  3. Дар хусуси сайди ғайриқонунии намудҳои нодир ва зери хатари  нобудшавӣ қарордоштаи захираҳои моҳӣ санад тартиб дода мешавад.

 

    Моддаи 26. Квотаҳои сайди моҳӣ

 1. Сайди имконпазири моҳӣ ҳар сол аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар мувофиқа бо Шӯрои илмию истеҳсолии моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ  нисбат ба квотаҳои зерин ҷудо ва тасдиқ карда мешавад:

- моҳигирии истеҳсолӣ;

- моҳигирӣ бо мақсади илмию таҳқиқотӣ ва назоратӣ (квотаҳои илмӣ);
- бо мақсади бозтавлид ва мутобиқкунонии  (акклиматизатсияи) захираҳои моҳӣ;

- бо мақсади ташкили моҳигирии ҳаваскорӣ ва варзишӣ.
2. Квотаҳои сайди моҳӣ мувофиқи дархости истифодабарандагон ва натиҷаи корҳои илмию тадқиқотӣ оид ба намудҳои моҳӣ бо тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ ва Шӯрои илмию истеҳсолии моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ тасдиқ карда мешаванд.

3. Квотаҳо тавассути бастани шартномаҳо бо истифодабарандагон ба муҳлати як сол тасдиқ  карда мешаванд.

4. Сайди имконпазири умумии моҳӣ барои ҳар як объекти обӣ бо тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ тасдиқ карда мешавад. Сайди имконпазири умумии моҳӣ бо тонна, сентнер ва килограмм ҳисоб карда мешавад.

5. Сайди имконпазири умумии моҳӣ бо мақсади илмию таҳқиқотӣ ва назоратӣ (квотаҳои илмӣ) бо килограмм ё бо воҳидҳои алоҳида (фардҳо) ҳисоб карда мешавад.

 

Моддаи 27. Шӯрои илмию истеҳсолии моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва

                                                ҳифзи захираҳои моҳӣ

1. Шӯрои илмию истеҳсолии моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳоиҳӣ бо мақсади таҳияи тавсияҳо оид ба истифодабарӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ, аз ҷумла пешниҳодҳо оид ба тақсими квотаҳои сайди моҳӣ, таъсис дода мешавад.

2. Тартиби фаъолияти Шӯрои илмию истеҳсолии моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ муқаррар карда мешавад.

 

БОБИ 6. ҲИФЗИ ЗАХИРАҲОИ МОҲӢ  ВА МУҲИТИ ЗИСТИ ОНҲО

                                  Моддаи 28. Мелиоратсияи объектҳои обӣ 

  1. Мелиоратсияи объектҳои обӣ тадбирҳои беҳтар гардонидани нишондиҳандаҳои ҳолати гидротехникӣ, гидрологӣ, гидрогеохимиявӣ ва экологии объектҳои обиро бо мақсади фароҳам овардани шароитҳои муносиб ҷиҳати ҳифз, бозтавлид, зист ва истифодаи оқилонаи захираҳои моҳӣ дар бар мегирад.

 2. Объектҳои мелиоратсия метавонанд объектҳои обӣ бошанд.
 3. Тартиби гузаронидани мелиоратсияи объектҳои обӣ ва моҳигирӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ муқаррар карда мешавад.

       Моддаи 29. Мутобиқкунонии (акклиматизатсияи) моҳӣ

   1. Мутобиқкунонии (акклиматизатсияи) моҳӣ ба мақсади зиёд кардани маҳсулнокӣ ва арзиши ҳавзу обанборҳо, беҳтар намудани таркиб ва намудҳои моҳӣ, ҳифз ва зиёд кардани миқдори намудҳои алоҳидаи моҳии хушзот амалӣ мегардад.

  2. Назорат ва тартиби амалӣ намудани тадбирҳо оид ба мутобиқкунонии (акклиматизатсияи) моҳӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ муайян карда мешавад.

  3. Пеш аз тадбирҳои мутобиқкунонии (акклиматизатсияи) моҳӣ асосномаи биологии гузаронидани чунин тадбирҳо бояд таҳия ва тасдиқ карда шаванд. Асосномаи биологӣ аз ҷониби муассисаҳои илмию таҳқиқотӣ таҳия гардида, бояд аз экспертизаи давлатии экологӣ гузарад ва аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ тасдиқ карда шавад.
  4. Мушоҳидаи натиҷаи тадбирҳо оид ба мутобиқкунонии (акклиматизатсияи) моҳӣ аз ҷониби муассисаҳои илмию таҳқиқотӣ якҷоя бо сохторҳои маҳаллии мақоми ваколатдори давлатӣ таъмин карда мешавад барои:

- ҷамъоварӣ ва таҳлили маълумоти пурра дар бораи натиҷаи ба объектҳои обӣ оварда сар додани моҳӣ;

- ҳалли масъалаҳо дар бораи қатъ намудани мутобиқкунонии (акклиматизатсияи) моҳӣ ба объектҳои обӣ.

 

Моддаи 30. Меъёрҳои сифати объектҳои обӣ, талабот нисбат ба низоми ин объектҳо

1. Нигоҳ доштани объектҳои обӣ ва моҳигирӣ дар ҳолати ҷавобгӯии талаботи дахлдори экологӣ, инчунин талаботи ҳифзи захираҳои моҳӣ ва бозтавлиди онҳо тавассути муқаррар ва риоя намудани меъёрҳои сифати объектҳои об таъмин мешавад.

2. Меъёрҳои сифати об дар объектҳои обӣ ва моҳигирӣ, аз ҷумла ҳадди имконпазири моддаҳои зараровар дар онҳо бо тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия ва тасдиқ карда мешаванд.

3. Ба объектҳои обӣ ва моҳигирии ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшаванда партофтани моддаҳои зараровар, ки ҳадди имконпазири онҳо барои объекти обии мазкур муқаррар нагардидааст, манъ мебошад.

 

 

 

Моддаи 31. Объектҳои обӣ ва моҳигирии ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшаванда 

1. Бо мақсади ҳифзи шароити бозтавлиди захираҳои моҳӣ ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшаванда муқаррар карда мешаванд, ки дар ҳудуди онҳо фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолият маҳдуд мегардад.
2. Объектҳои обӣ ва моҳигирӣ ё қитъаҳои алоҳидаи онҳо, ки барои ҳифзи захираҳои моҳии намудҳои пурарзиш муҳиманд, метавонанд ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшавандаи дорои низоми дахлдор эълон карда шаванд. Тартиби таъсис, фаъолият, масоҳат ва сарҳади чунин ҳудудҳои табиӣ бо дарназардошти маҳсулнокӣ ва таркиби захираҳои моҳӣ муайян  карда мешаванд.

3. Тартиби муайян намудани ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшаванда, маҳдуд намудани фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолият, хусусиятҳои ҷорӣ намудани чунин маҳдудиятҳо дар ин ҳудудҳо тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешаванд.

 
         Моддаи 32. Талабот нисбат ба ҳифзи захираҳои моҳӣ ва муҳити зисти он ҳангоми ҷойгир кардани объектҳои хоҷагидории тарҳрезишаванда ва иҷрои корҳо дар объектҳои обӣ

1. Ҳангоми ҷойгир кардани объектҳои хоҷагидории тарҳрезишаванда, ҷорӣ намудани равандҳои нави технологӣ ва иҷрои дигар корҳо дар объектҳои обӣ, моҳигирӣ ва ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшаванда тадбирҳо оид ба ҳифзи захираҳои моҳӣ ва муҳити зисти онҳо бояд пешбинӣ карда шаванд. Фаъолияти мазкур танҳо дар асоси хулосаи мусбии экспертизаи давлатии экологӣ амалӣ карда мешавад.

2. Тадбирҳо оид ба ҳифзи захираҳои моҳӣ ва муҳити зисти он бояд то оғози фаъолияти банақшагирифташуда татбиқ карда шаванд.

3. Ҳангоми пурра ё қисман пешгирӣ карда натавонистани таъсири фаъолияти зикршуда ба ҳолати захираҳои моҳӣ, метавонанд тадбирҳои ҷуброни нигоҳдорӣ ва бозтавлиди захираҳои моҳӣ, инчунин барқарор намудани муҳити зисти онҳо пешбинӣ шаванд.

 

 

                                     БОБИ 7. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

 

Моддаи 33. Ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ

Ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ дар асоси қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, ба роҳ монда мешавад.

Моддаи 34. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.
        Моддаи 35. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи моҳипарварӣ"

    Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 22 декабри соли 2006 "Дар бораи моҳипарварӣ" (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, соли 2006, № 12, мод. 544) аз эътибор соқит дониста шавад.                             
          Моддаи 36. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

 

Президенти 
Ҷумҳурии Тоҷикистон                                         Эмомалӣ РАҲМОН,
ш. Душанбе,

19 сентябри соли 2013,

№ 1021

 

Читать далее

Дар бораи дигар пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷет

• 
• 

Подробности статьи

Автор

Категория Legislation

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Дар бораи дигар пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷет

 

Бо Қарори Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми июни соли 2006, № 329 (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, соли 2006, № 6, моддаи 294) қабул гардидааст.

 

Бо Қарори Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 20-уми июли соли 2006, № 226 (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, соли 2006, № 7, моддаи 360) ҷонибдорӣ гардидааст.

 

Боби 1. Муқаррароти умумӣ

 

Моддаи 1. Мавзўи танзими Қонуни мазкур

Қонуни мазкур намудҳои дигари пардохтҳои ҳатмиро ба буҷет, ки Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян накардааст, супорандагон, тартиби ҳисобкунӣ ва пардохти онҳоро муқаррар менамояд.

 

Моддаи 2. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода бурда мешаванд:

- дигар пардохтҳои ҳатмӣ- пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷети давлатӣ (минбаъд- буҷет), ки онҳо яке аз шартҳои нисбати супорандагон аз ҷониби мақомоти ваколатдор анҷом додани амалҳои аз ҷиҳати ҳуқуқӣ муҳим, инчунин пешниҳоди ҳуқуқҳои муайян ё додани иҷозат барои истифодаи захираҳои табиӣ ё дигар захираҳои мавҷуда мебошад;

-хироҷ – пардохти ҳатмӣ ба буҷети давлатӣ, ки барои анҷом додани амалҳои аз ҷиҳати ҳуқуқӣ муҳим ситонида мешавад;

-пардохт- пардохти ҳатмӣ, ки барои иҷозат оид ба истифодаи захираҳои табиӣ ё дигар захираҳои мавҷуда ситонида мешавад;

-супорандагон- шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки ба зиммаи онҳо мувофиқи Қонуни мазкур ўҳдадорӣ оид ба дигар пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷет гузошта шудааст;

-мақомоти ваколатдори давлатӣ - мақомоти иҷроияи марказии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки назорати андозро аз рўи иҷрои дигар ўҳдадориҳо оид ба пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷет таъмин менамояд ва аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад;

-мақомоти ваколатдор - мақомоти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ба истиснои мақомоти андоз, ки мутобиқи Қонуни мазкур ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисобкунӣ ва (ё) ҷамъоварии дигар пардохтҳои ҳатмиро ба буҷет анҷом медиҳанд.

 

Моддаи 3. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи дигар пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷет

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи дигар пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷет ба Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон, Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии байналмилалие, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф намудааст, иборат мебошад.

 

Моддаи 4. Намудҳои дигар пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷет

1.        Дигар пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷет аз дигар пардохтҳои ҳатмии умумиҷумҳуриявӣ ва дигар пардохтҳои ҳатмии маҳаллӣ иборатанд.

2.        Ба дигар пардохтҳои ҳатмии умумиҷумҳуриявӣ инҳо дохил мешаванд:

-хироҷ барои бақайдгирии давлатии воситаҳои радиоэлектронӣ ва дастгоҳҳои баландбасомад;

-хироҷ барои бақайдгирии давлатии киштиҳои ҳавоии гражданӣ;

-хироҷ барои бақайдгирии давлатии аэродромҳо ва фурўдгоҳҳои ҳавоӣ;

-хироҷ барои бақайдгирии давлатии маводи доруворӣ;

-хироҷ барои ҳаракати воситаҳои нақлиёти автомобилии хориҷӣ дар  ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон;

-хироҷ барои додани иҷозати истифодаи спектри радиобасомад;

-хироҷи консулӣ;

-хироҷ барои додани шиносномаи шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон;

-хироҷи иҷозатномадиҳӣ;

-пардохт барои истифодаи спектри радиобасомад;

-пардохт барои амалҳои марбут ба ҳифзи ҳуқуқии объектҳои моликияти саноатӣ;

-пардохт барои ифлос кардани муҳити табиии зист ва дигар намудҳои таъсири зарарнок ба он;

-пардохт барои истифодаи объектҳои олами ҳайвонот;

-пардохт барои истифодаи ҷангал;

-пардохт барои истифодаи объектҳои олами наботот.

3. Ба дигар пардохтҳои ҳатмии маҳаллӣ инҳо дохил мешаванд:

–хироҷ барои амалҳои бозрасии давлатии автомобилӣ;

–хироҷ барои амалҳои бозрасии назорати давлатии техникаи кишоварзӣ;

–хироҷ барои бақайдгирии давлатии ҳуқуқ ба амволи ғайриманқул ва аҳдҳо бо он;

–хироҷ барои бақайдгирии давлатии киштиҳои дарёгарди хурдҳаҷм;

–пардохт барои ҷойгир намудани рекламаи берунӣ.

4. Ба ғайр аз пардохтҳои ҳатмӣ ва хироҷҳои пешбининамудаи Қонуни мазкур, муқаррар намудани хироҷу пардохтҳои нав, инчунин тағйир додан ё бекор намудани хироҷу пардохтҳои амалкунанда бо пешниҳоди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо роҳи ворид намудани тағйиру иловаҳо ба ҳамин Қонун анҷом дода мешавад.

 

Моддаи 5. Пардохти маблағҳои дигар пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷет

1. Дигар пардохтҳои ҳатмии умумиҷумҳуриявӣ ба қисми даромади буҷети ҷумҳуриявӣ ва дигар пардохтҳои ҳатмии маҳаллӣ ба қисми даромадҳои буҷети дахлдор (ноҳиявӣ ё шаҳрӣ) ҳисоб карда мешаванд.

2. Хароҷоти маблағҳои дигар пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷет мутобиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешавад.

 

Боби 2. Хироҷ барои бақайдгирии давлатии воситаҳои радиоэлектронӣ ва дастгоҳҳои баландбасомад

 

Моддаи 6. Муқаррарот оид ба ситонидани хироҷ барои бақайдгирии давлатии воситаҳои радиоэлектронӣ ва дастгоҳҳои баландбасомад

1. Хироҷ барои бақайдгирии давлатии воситаҳои радиоэлектронӣ ва дастгоҳҳои баландбасомад (минбаъд- хироҷ) ҳангоми бақайдгирии воситаҳои радиоэлектронӣ ва дастгоҳҳои баландбасомад, ҳамчунин ҳангоми гирифтани нусхаи дуюми ҳуҷҷати тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатӣ (минбаъд- бақайдгирӣ) ситонида мешавад.

2. Бақайдгирии давлатии воситаҳои радиоэлектронӣ ва дастгоҳҳои баландбасомад аз ҷониби мақомоти ваколатдор, ки тақсимоти спектрҳои басомадро ба танзим медарорад, (минбаъд- мақомоти бақайдгиранда) анҷом дода мешавад.

 

Моддаи 7. Супорандагони хироҷ

Супорандагони хироҷ шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие мебошанд, ки мақомоти бақайдгиранда ба манфиати онҳо бақайдгириро анҷом медиҳад.

 

Моддаи 8. Имтиёзҳо

Аз пардохти хироҷ ташкилотҳои буҷетӣ озод мебошанд.

 

Моддаи 9. Тартиби ҳисоб, пардохт ва баргардондани маблағи пардохтшудаи хироҷ

1. Маблағи хироҷро мақомоти бақайдгиранда мутобиқи меъёрҳои муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисоб мекунад ва то пешниҳоди ҳуҷҷатҳои дахлдор ба мақомоти бақайдгиранда пардохта мешавад.

2. Маблағи пардохтшудаи хироҷ баргардонида намешавад ба истиснои ҳолатҳое, ки агар шахсони хироҷро пардохта то пешниҳоди ҳуҷҷатҳои дахлдор ба мақомоти бақайдгиранда аз анҷом додани бақайдгирӣ даст кашад. Ҳамзамон, маблағ баъди ҳуҷҷати додаи мақомоти дахлдори бақайдгирандаро пешниҳод намудани хироҷсупоранда, ки аз ҷониби шахси нишон додашуда пешниҳод нашудани ҳуҷҷатҳоро барои бақайдгирӣ тасдиқ мекунад, баргардонда мешавад.

 

Боби 3. Хироҷ барои бақайдгирии давлатии

киштиҳои ҳавоии  гражданӣ

 

Моддаи 10. Муқаррарот оид ба ситонидани хироҷ барои бақайдгирии давлатии киштиҳои ҳавоии гражданӣ

1. Хироҷ барои бақайдгирии давлатии киштиҳои ҳавоии гражданӣ (минбаъд-хироҷ) ҳангоми бақайдгирии (азнавбақайдгирии) киштиҳои ҳавоии гражданӣ, ҳамчунин ҳангоми гирифтани нусхаи дуюми ҳуҷҷати тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатӣ (минбаъд- бақайдгирӣ) ситонида мешавад.

2. Бақайдгирӣ аз ҷониби мақомоти ваколатдор оид ба соҳаи авиатсияи гражданӣ (минбаъд- мақомоти бақайдгиранда) анҷом дода мешавад.

 

Моддаи 11. Супорандагони хироҷ

Супорандагони хироҷ шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие мебошанд, ки киштиҳои ҳавоии граждании бақайдгирифташаванда доранд.

 

Моддаи 12. Тартиби ҳисоб, пардохт ва баргардондани маблағи пардохтшудаи хироҷ

1. Маблағи хироҷ мутобиқи меъёрҳои муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисоб карда, то пешниҳоди ҳуҷҷатҳои дахлдор ба мақомоти бақайдгиранда пардохта мешавад.

2. Маблағи пардохтшудаи хироҷ баргардонида намешавад ба истиснои ҳолатҳое, ки агар шахсони хироҷро пардохта то пешниҳоди ҳуҷҷатҳои дахлдор ба мақомоти бақайдгиранда аз анҷом додани бақайдгирӣ даст кашад. Ҳамзамон, маблағ  баъди ҳуҷҷати додаи мақомоти дахлдори бақайдгирандаро пешниҳод намудани хироҷсупоранда, ки аз ҷониби шахси нишондодашуда пешниҳод нашудани ҳуҷҷатҳоро барои бақайдгирӣ тасдиқ мекунад, баргардонда мешавад.

 

Боби 4. Хироҷ барои бақайдгирии давлатии

аэродромҳо ва фурўдгоҳҳои ҳавоӣ

 

Моддаи 13. Муқаррарот оид ба ситонидани хироҷ барои бақайдгирии давлатии аэродромҳо ва фурўдгоҳҳои ҳавоӣ

1. Хироҷ барои бақайдгирии давлатии аэродромҳо ва фурўдгоҳҳои ҳавоӣ (минбаъд-хироҷ) ҳангоми бақайдгирии (азнавбақайдгирии) аэродромҳо ва фурўдгоҳҳои ҳавоӣ, ҳамчунин ҳангоми гирифтани нусхаи дуюми ҳуҷҷати тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатӣ (минбаъд- бақайдгирӣ) ситонида мешавад.

2. Бақайдгирӣ аз ҷониби мақомоти ваколатдор оид ба соҳаи авиатсияи гражданӣ (минбаъд- мақомоти бақайдгиранда) анҷом дода мешавад.

 

Моддаи 14. Супорандагони хироҷ

Супорандагони хироҷ шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие мебошанд, ки аэродромҳо ва фурўдгоҳҳои ҳавоии бақайдгирифташаванда доранд.

 

Моддаи 15. Тартиби ҳисоб, пардохт ва баргардондани маблағи пардохташудаи хироҷ

1. Маблағи хироҷ мутобиқи меъёрҳои муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисоб карда, то пешниҳоди ҳуҷҷатҳои дахлдор ба мақомоти бақайдгиранда пардохта мешавад.

2. Маблағи пардохташудаи хироҷ баргардонида намешавад ба истиснои ҳолатҳое, ки агар шахсони хироҷро пардохта то пешниҳоди ҳуҷҷатҳои дахлдор ба мақомоти бақайдгиранда аз анҷом додани бақайдгирӣ даст кашад. Ҳамзамон, баъди аз ҷониби хироҷсупоранда пешниҳод намудани ҳуҷҷати додаи мақомоти дахлдори бақайдгиранда, ки аз шахси нишондодашуда пешниҳод нашудани ҳуҷҷатҳоро барои бақайдгирӣ тасдиқ мекунад, маблағ баргардонда мешавад.

 

Боби 5. Хироҷ барои бақайдгирии давлатии маводи доруворӣ

 

Моддаи 16. Муқаррарот оид ба ситонидани хироҷ барои бақайдгирии давлатии маводи доруворӣ

1. Хироҷ барои бақайдгирии давлатии маводи доруворӣ (минбаъд- хироҷ) ҳангоми бақайдгирии (азнавбақайдгирии) маводи доруворӣ, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои истифода мувофиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷозат дода шудаанд, ҳамчунин ҳангоми гирифтани нусхаи дуюми ҳуҷҷати тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатӣ (минбаъд- бақайдгирӣ) ситонида мешавад.

2. Бақайдгирии маводи доруворӣ аз ҷониби мақомоти ваколатдор оид ба соҳаи назорати маводи доруворӣ (минбаъд- мақомоти бақайдгиранда) анҷом дода мешавад.

 

Моддаи 17. Супорандагони хироҷ

Супорандагони хироҷ шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие мебошанд, ки маводи дорувориро барои бақайдгирӣ ба мақомоти бақайдгиранда пешниҳод менамоянд.

 

Моддаи 18. Имтиёзҳо

Маводи доруворӣ ва молҳои тиббие, ки ба Ҷумҳурии Тоҷикистон ба сифати кўмаки башардўстона ворид карда мешаванд, аз пардохти хироҷ барои бақайдгирӣ озод мебошанд.

 

Моддаи 19. Тартиби ҳисоб, пардохт ва баргардондани маблағи пардохташудаи хироҷ

1. Маблағи хироҷ мутобиқи меъёрҳои муқаррарнамудаи Ҳукумати  Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисоб карда, то пешниҳоди  ҳуҷҷатҳои дахлдор ба мақомоти бақайдгиранда пардохта мешавад.

2. Маблағи пардохташудаи хироҷ баргардонида намешавад, ба истиснои ҳолатҳое, ки агар шахсони хироҷро  пардохта то пешниҳоди ҳуҷҷатҳои дахлдор ба мақомоти бақайдгиранда аз анҷом додани бақайдгирӣ даст кашад. Ҳамзамон, баъди аз ҷониби хироҷсупоранда пешниҳод намудани ҳуҷҷати додаи мақомоти дахлдори бақайдгиранда, ки аз шахси нишондодашуда пешниҳод нашудани ҳуҷҷатҳоро барои бақайдгирӣ тасдиқ мекунад, маблағ баргардонда мешавад.

 

Боби 6. Хироҷ барои ҳаракати воситаҳои нақлиёти

автомобилии хориҷӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии  Тоҷикистон

 

Моддаи 20.  Муқаррарот оид ба ситонидани хироҷ барои ҳаракати воситаҳои нақлиёти автомобилии хориҷӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон

1.        Хироҷ барои ҳаракати воситаҳои нақлиёти автомобилии хориҷӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд- хироҷ) дар мавридҳои зайл ситонида мешавад:

–даромадан (баромадан) ба (аз) ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон транзити воситаҳои нақлиёти автомобилии хориҷӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки кашондани мусофирон ва борҳоро бо роҳҳои байналмилалӣ анҷом медиҳанд;

-ҳаракати воситаҳои нақлиёти автомобилии калонҳаҷм ва (ё) вазнини хориҷӣ дар  ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон.

2. Тартиби ҳаракати воситаҳои нақлиёти автомобилӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ва додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

 

Моддаи 21. Супорандагони хироҷ

Супорандагони хироҷ шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии хориҷие мебошанд, ки ҳаракати воситаҳои нақлиёти автомобилиро дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳолатҳои муқаррарнамудаи қисми 1 моддаи 24 Қонуни мазкур анҷом медиҳанд.

 

Моддаи 22. Тартиби ҳисоб, пардохт ва баргардондани маблағи пардохташудаи хироҷ

1. Маблағи хироҷ мутобиқи меъёрҳои муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисоб карда, то гирифтани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда пардохта мешавад.

2. Хироҷ бо роҳи гузаронидани маблағ тавассути бонкҳо ё ташкилотҳое, ки намудҳои алоҳидаи амалиёти бонкиро анҷом медиҳанд, ё бо пули нақд дар асоси ҳуҷҷатҳои ҳисоботдиҳии қатъӣ ҳангоми барасмиятдарории гумрукӣ пардохта мешавад. Шакли ҳуҷҷатҳои ҳисоботдиҳии қатъӣ ва тартиби ба буҷет гузаронидани маблағи хироҷи  бо пули нақд пардохташударо мақомоти ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

3. Маблағи пардохташудаи хироҷ баргардонида намешавад.

 

Боби 7. Хироҷ барои додани иҷозати истифодаи

спектри радиобасомад

 

Моддаи 23. Муқаррарот оид ба ситонидани хироҷ барои додани иҷозати истифодаи спектри радиобасомад

1. Хироҷ  барои додани иҷозати истифодаи спектри радиобасомад (минбаъд- хироҷ) ҳангоми додани иҷозат (нусхаи дуюми иҷозат) барои истифодаи спектри радиобасомад аз ҷониби мақомоте, ки тақсимоти басомадҳоро ба танзим медарорад, ситонида мешавад. Муқаррароти ҳамин боб нисбати Кумитаи телевизион ва радиошунавонии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар асоси иҷозатномаи аз ҷониби мақомоти ваколатдори соҳаи телевизион ва радио додашуда амал менамояд, татбиқ карда мешавад.

2. Тақсимоти хатҳои (номиналҳои) спектри радиобасомад метавонад дар асоси озмун мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат гирад. Маблағҳои яквақта, ки ҳангоми тақсимоти хатҳои (номиналҳои) спектри радиобасомад бо роҳи гузаронидани озмун ситонида мешаванд, ба ҳисоби хироҷи мутобиқи ҳамин боб пардохташаванда гузаронида намешаванд.

 

Моддаи 24. Супорандагони хироҷ

1. Супорандагони хироҷ ташкилотҳои телевизион ва радиошунавоние мебошанд, ки иҷозати истифодаи спектри радиобасомадро мегиранд.

2. Аз супоридани хироҷ ташкилотҳои давлатие, ки иҷозати истифодаи спектри радиобасомадро барои иҷрои ўҳдадориҳои асосии вазифавии ба зиммаи ҳамин ташкилотҳои давлатӣ гузошташуда мегиранд, озод мебошанд.

 

Моддаи 25. Тартиби ҳисоб, пардохт ва баргардондани маблағи пардохташудаи хироҷ

1. Маблағи хироҷ мутобиқи меъёрҳои муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисоб карда, то гирифтани иҷозат дар мақомоти бақайдгиранда пардохта мешавад.

2. Маблағи пардохташудаи хироҷ баргардонида намешавад, ба истиснои ҳолатҳое, ки агар шахсони хироҷро пардохта то пешниҳоди ҳуҷҷатҳои дахлдор ба мақомоти бақайдгиранда аз анҷом додани бақайдгирӣ даст кашад. Ҳамзамон, баъди аз ҷониби хироҷсупоранда пешниҳод намудани ҳуҷҷати додаи мақомоти дахлдори бақайдгиранда, ки аз шахси нишондодашуда пешниҳод нашудани ҳуҷҷатҳоро барои бақайдгирӣ тасдиқ мекунад, маблағ баргардонда мешавад.

 

Боби 8. Хироҷҳои консулӣ

 

Моддаи 26. Муқаррарот оид ба ситонидани хироҷҳои консулӣ

Хироҷи консулӣ (минбаъд-хироҷ) аз ҷониби намояндагиҳои дипломатӣ ва муассисаҳои консулии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои анҷом додани амалҳои консулӣ ва додани ҳуҷҷатҳои дорои аҳамияти ҳуқуқӣ (минбаъд- хизматҳои консулӣ) аз шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ситонида мешавад.

 

Моддаи 27. Супорандагони хироҷ

Супорандагони хироҷ шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие мебошанд, ки ба онҳо хизматҳои консулӣ расонида мешавад.

 

Моддаи 28. Имтиёзҳо

1. Хироҷҳои консулӣ ситонида намешаванд:

-ҳангоми мавҷуд будани созишномаи байналмилалӣ оид ба даст кашидан аз ситонидани пардохтҳои консулӣ, ки иштирокчии он Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад, аз шаҳрвандони давлатҳое, ки ҳамин созишномаи байналмилалиро ба имзо расонидаанд;

-барои додани раводидҳои дипломатӣ ва хизматӣ ба шахсоне, ки ба ҳайати намояндагони расмӣ ва ҳукуматӣ шомиланд ва кормандони вазоратҳои корҳои хориҷии давлатҳои хориҷӣ;

-дар ҳолатҳое, ки бо фармонҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар шудаанд;

-барои барасмиятдарории раводидҳои шахсоне, ки ба Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади расондани борҳои дорои хусусияти башардўстона ё ҳаллу фасли масъалаҳои расондани онҳо ба ҷумҳурӣ ворид мешаванд;

-аз рўи дархости мақомоти ваколатдор оид ба ҳолатҳои фавқулодда ва мудофиаи граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон;

-барои аз рўи дархости ҳукумат ва шаҳрвандони алоҳидаи мамлакатҳое, ки бо онҳо Ҷумҳурии Тоҷикистон шартномаҳо оид ба кўмаки ҳуқуқӣ бастааст, талаб кардани ҳуҷҷатҳо оид ба корҳои ҷиноятӣ, оид ба алиментҳо, оид ба кўмакпулиҳо ва нафақаҳои давлатӣ, оид ба писархондӣ, оид ба ҳифзи иҷтимоию ҳуқуқии ноболиғон, ҳамчунин барои ҳуҷҷатҳое, ки барои пешниҳод ба муассисаҳои таълимӣ заруранд ва аз ҷониби мақомоти судӣ, нотариат ва мақомоти сабти санадҳои ҳолати шаҳрвандӣ дода мешаванд;

-барои қонунигардонии ҳуҷҷатҳои талабшаванда, ки дар сархатҳои боло нишон дода шудаанд;

-барои тасдиқи васиятномаҳо, шартномаҳои бахшиши амвол аз ҷониби шахсони воқеӣ ба фоидаи давлат;

-барои гирифтани шаҳодатномаҳо дар хусуси ба мерос гирифтани амвол аз ҷониби шахсони воқеӣ, ки мубталои бемориҳои рўҳии доимӣ буда, мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти васоят гирифта шудаанд;

-барои анҷом додани амалҳои консулӣ нисбати кўдакони то 16-сола;

-барои додани шаҳодатномаи вафот;

-барои додани шаҳодатнома ҳангоми ворид намудани ислоҳ, тағйирот ва иловаҳо ба навиштаҷоти санадҳои таваллуд, вафот, муқаррар намудани падарӣ, фарзандхондӣ – бинобар хатоҳое, ки ҳангоми бақайдгирии  асноди ҳолати шаҳрвандӣ роҳ дода шудаанд;

-барои хизматрасониҳои консулӣ ба шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон – иштирокчиёни Ҷанги Бузурги Ватанӣ;

-дар дигар ҳолатҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳамчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалии аз ҷониби Ҷумҳурии Тоҷикистон эътирофшуда муқаррар намудаанд.

2. Ҳангоми хизматрасониҳои консулӣ ба шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон – маъюбони гурўҳҳои I ва II хироҷҳои консулӣ ба андозаи 50 фоизи арзиши онҳо ситонида мешавад.

 

Моддаи 29. Тартиби ҳисоб, пардохт ва баргардондани маблағи пардохташудаи хироҷ

1. Номгўи амалҳои консулӣ, ки барои анҷом додани онҳо ва номгўи ҳуҷҷатҳое, ки барои додани онҳо хироҷ ситонида мешавад, аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

2. Маблағи хироҷ мутобиқи меъёрҳои муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисоб карда, то анҷом додани амалҳои консулӣ ё додани ҳуҷҷатҳо пардохта мешавад.

3. Намояндагиҳои дипломатӣ ва муассисаҳои консулии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалҳои консулиро баъди пардохти хироҷ аз ҷониби супоранда анҷом медиҳанд.

4. Пардохти хироҷ бо асъори мамлакате, ки дар ҳудуди он хизматрасонии консулӣ сурат мегирад ё бо ҳар як дигар асъори қобили табодули озод анҷом дода мешавад.

5. Пардохти хироҷҳо дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки меъёри онҳо бо доллари ИМА муқаррар карда шудааст, бо асъори миллӣ мутобиқи қурби расмие, ки Бонки миллии Тоҷикистон дар вақти пардохти хироҷ муқаррар кардааст, сурат мегирад.

6. Хироҷ пардохта мешавад:

-дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон – бо роҳи гузаронидани маблағ тавассути бонкҳо ё ташкилотҳое, ки амалиёти алоҳидаи бонкиро анҷом медиҳанд, ё бо пули нақд дар муассисаҳои консулӣ дар асоси ҳуҷҷатҳои ҳисоботдиҳии қатъӣ;

-берун аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон – бо роҳи гузаронидани маблағ тавассути бонкҳо ё ташкилотҳое, ки амалиётҳои алоҳидаи бонкиро анҷом медиҳанд, ба ҳисоби бонкии махсуси (транзити) намояндагии дипломатӣ ё муассисаи консулӣ ё бо пули нақд дар намояндагиҳои дипломатӣ ё муассисаҳои консулӣ дар асоси ҳуҷҷатҳои ҳисоботдиҳии қатъӣ.

7. Шакли ҳуҷҷатҳои ҳисоботдиҳии қатъиро мақомоти ваколатдори давлатӣ дар мувофиқа бо Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад.

8. Тартиби ба буҷет гузаронидани маблағҳои хироҷ, ҳамчунин тартиби гузаронидани маблағҳои хироҷ ба ҳисоби бонкии махсуси (транзитии) намояндагии дипломатӣ ё муассисаи консулӣ, ки дар хориҷа бо пули нақд супорида шудаанд, аз ҷониби Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мувофиқа бо Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

9. Маблағҳои пардохташудаи хироҷ баргардонда намешавад.

 

Боби 9. Хироҷ барои додани шиносномаи

шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон

 

Моддаи 30. Муқаррарот оид ба ситонидани хироҷ барои додани шиносномаи шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Хироҷ барои додани шиносномаи шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд – хироҷ) ҳангоми ба шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон додани шиносномаи шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд – шиноснома) ситонида мешавад.

2. Шиноснома аз ҷониби мақомоти ваколатдор мутобиқи тартиб ва ҳолатҳои муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дода мешавад.

 

Моддаи 31. Супорандагони хироҷ

Супорандагони хироҷ шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошанд.

 

Моддаи 32. Имтиёзҳо

Аз супоридани хироҷ барои додани шиноснома озод карда мешаванд:

-иштирокчиён ва маъюбони Ҷанги Бузурги Ватанӣ ва шахсони ба онҳо баробаркардашуда;

-нафақахўрон;

-маъюбони гурўҳи як ва ду категорияҳое, ки қонунгузории Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян намудааст.

 

Моддаи 33. Тартиби ҳисоб, пардохт ва баргардондани маблағи пардохташудаи хироҷ

1. Маблағи хироҷ мутобиқи меъёрҳои муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисоб карда, то пешниҳоди ҳуҷҷатҳои дахлдор барои гирифтани шиноснома супорида мешавад.

2.        Маблағи пардохташудаи хироҷ баргардонда намешавад, ба истиснои ҳолатҳое, ки агар шахсони хироҷро пардохта аз гирифтани шиноснома то аз ҷониби аризадиҳанда пешниҳод намудани ҳуҷҷатҳои дахлдор ба мақомоти ваколатдор оид ба додани шиноснома даст кашад. Ҳамзамон, маблағ баъди аз ҷониби хироҷсупоранда пешниҳод намудани ҳуҷҷати додаи мақомоти ваколатдори дахлдор, ки даст кашидани шахсро аз гирифтани шиноснома тасдиқ мекунад, баргардонда мешавад.

 

Боби 10. Хироҷи иҷозатномадиҳӣ

 

Моддаи 34. Муқаррарот оид ба ситонидани хироҷ барои иҷозатномадиҳӣ

Хироҷи иҷозатномадиҳӣ (минбаъд – хироҷ) барои баррасии ариза, додан, дароз намудани мўҳлати амал ва аз нав барасмиятдарории иҷозатнома мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистони ситонида мешавад.

 

Моддаи 35. Супорандагони хироҷ

Супорандагони хироҷ шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие мебошанд, ки иҷозатнома мегиранд.

 

Моддаи 36. Тартиби супоридани хироҷ

Хироҷ мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи иҷозатномадиҳӣ ба баъзе намудҳои фаъолият» пардохта мешавад.

 

Боби 11. Пардохт барои истифодаи спектри радиобасомад

 

Моддаи 37. Муқаррарот оид ба ситонидани пардохт барои истифодаи спектри радиобасомад

1. Пардохтро барои истифодаи спектри радиобасомад (минбаъд- пардохт) барои ҷудо кардани номиналҳои (хатҳои, диапазонҳои) спектри радиобасомад (минбаъд – номиналҳои спектри радиобасомад) мақомоте, ки тақсимоти басомадҳоро ба танзим медарорад, меситонад.

2. Ҳуқуқи истифодаи спектри радиобасомадро ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳандае, ки мақомоти ваколатдори соҳаи алоқа мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон додааст, тасдиқ мекунанд.

3. Тақсимоти номиналҳои спектри радиобасомад метавонад дар асоси озмун мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат гирад. Дар ин ҳолат ғолиб баъди ҷамъбасти озмун маблағи яквақтаро бо тартиб ва андозаҳое, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар кардааст, мепардозад.

4. Маблағи пардохти яквақта, ки бояд мутобиқи қисми 3 ҳамин модда супорида шавад, ба ҳисоби пардохти асосӣ гузаронида намешавад.

 

Моддаи 38. Супорандагони пардохт

1. Супорандагони пардохт шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие мебошанд, ки мутобиқи тартиби муқарраршуда ҳуқуқи истифодаи спектри радиобасомадро гирифтаанд.

2. Ташкилотҳои давлатӣ, ки спектри радиобасомадро ҳангоми иҷрои вазифаҳои асосии худ истифода мебаранд, супорандагони пардохт намебошанд.

 

Моддаи 39. Андозаи пардохт

Андозаи пардохтро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси ҳаҷми солонаи истифодаи спектри радиобамсомад муқаррар менамояд.

 

Моддаи 40. Тартиби ҳисоб, пардохт ва баргардондани маблағи супоридашудаи пардохт

1. Пардохтро барои истифодаи спектри радиобасомад мақомоте, ки тақсимоти спектри радиобасомадро ба танзим медарорад, ҳисоб мекунад.

2. Дар ҳолате, ки агар давраи истифодаи спектри радиобасомад аз як сол кам бошад, маблағи пардохт аз рўи шумораи моҳҳои истифодаи спектри радиобасомад дар соли ҳисоботӣ муайян карда мешавад.

3. Мақомоте, ки тақсимоти басомадҳоро ба танзим медарорад, супорандагонро дар бораи маблағи солонаи пардохт дар мўҳлати на дертар аз 20 феврали соли ҷорӣ огоҳ мекунад.

4. Маблағҳои солонаи пардохт бо ҳиссаҳои баробар дар мўҳлати на дертар аз 20 март, 20 июн, 20 сентябр ва 20 декабри соли ҷорӣ ба буҷет гузаронида мешаванд.

5. Ҳангоми гирифтани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳандае, ки ҳуқуқи истифодаи спектри радиобасомадро тасдиқ мекунанд, баъди мўҳлате, ки дар қисми 3 ҳамин модда муқаррар карда шудааст, мўҳлати якуми пардохт мўҳлати навбатии баъди санаи гирифтани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда мебошад.

6. Маблағи барзиёд пардохташуда баъди баҳисобгирӣ барои пўшонидани фоизҳо ва ҷаримаҳо ё барои пардохтҳои оянда ба ҳисоб гирифта ё мувофиқи аризаи супоранда баргардонида мешавад.

 

Боби 12. Пардохт барои амалҳои марбут ба ҳифзи

ҳуқуқии объектҳои моликияти саноатӣ

 

Моддаи 41. Муқаррарот оид ба ситонидани пардохт барои амалҳои марбут ба ҳифзи ҳуқуқии объектҳои моликияти саноатӣ

1. Пардохт барои амалҳои марбут ба ҳифзи ҳуқуқии объектҳои моликияти саноатӣ (минбаъд-пардохт) барои бақайдгирӣ ва додани шаҳодатномаи нишонаи молӣ, ҳуҷҷати ҳифзкунандаи ихтироъ, патент ба намунаи саноатӣ, шаҳодатнома барои номи ҷойи ба вуҷуд омадани мол (минбаъд – ҳуҷҷатҳои ҳифзкунанда), тамдид ва барқарор намудани мўҳлатҳои гузашта ситонида мешавад.

2. Амалҳои марбут ба ҳифзи ҳуқуқии объектҳои моликияти саноатиро мақомоти ваколатдори ҳифзи объектҳои моликияти саноатӣ (минбаъд – мақомоти ваколатдор) анҷом медиҳад.

 

Моддаи 42. Супорандагони пардохт

Супорандагони пардохт шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие (минбаъд – аризадиҳандагон) мебошанд, ки ҳуҷҷатҳои ҳифзкунандаро мегиранд.

 

Моддаи 43. Андозаи пардохт

Андозаи пардохтро оид ба амалҳои марбут ба ҳифзи ҳуқуқи объектҳои моликияти саноатӣ Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд.

 

Моддаи 44. Имтиёзҳо

1. Ба шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки муаллифони ягонаи ихтирои намунаи саноатӣ мебошанд ва патентро ба номи худашон дархост мекунанд ва ё дорандагони ягонаи патенти ихтирои намунаи саноатӣ мебошанд, имтиёзҳои зайл дода мешаванд:

–иштирокчиён ва маъюбони Ҷанги Бузурги Ватанӣ ва ё шахсони ба онҳо баробаркардашуда, ҳамчунин маъюбони гурўҳи I аз пардохт пурра озод карда мешаванд;

-нафақахўрон, маъюбони гурўҳҳои II ва III, талабагон ва донишҷўёни муассисаҳои таълимӣ, аспирантҳо пардохтро ба андозаи 50 фоиз месупоранд.

2. Имтиёзҳо дар асоси дархости аризадиҳанда дода мешаванд.

 

Моддаи 45. Тартиби ҳисоб, пардохт ва баргардондани маблағи супоридашудаи пардохт

1. Маблағи пардохт мутобиқи меъёрҳои муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисоб карда то аз ҷониби аризадиҳанда ба мақомоти ваколатдор пешниҳод намудани ҳуҷҷатҳои дахлдор барои додани ҳуҷҷати ҳифзкунанда супорида мешавад.

2. Маблағи супоридашудаи пардохт баргардонида намешавад, ба истиснои ҳолатҳое, ки агар шахсони пардохтро супорида то аз ҷониби аризадиҳанда пешниҳод намудани ҳуҷҷатҳои дахлдор ба мақомоти ваколатдори ҳифзи объектҳои моликияти саноатӣ аз гирифтани патент даст кашанд. Ҳамзамон, маблағ баъди аз ҷониби супоранда пешниҳод намудани ҳуҷҷати додаи мақомоти ваколатдори дахлдор, ки аз шахси нишондодашуда пешниҳод нашудани ҳуҷҷатҳоро барои гирифтани ҳуҷҷати ҳифзкунанда тасдиқ мекунад, баргардонда мешавад.

 

 

Боби 13. Пардохт барои ифлос кардани муҳити

табиии зист ва дигар намудҳои таъсири зарарнок ба он

 

Моддаи 46. Муқаррарот оид ба ситонидани пардохт барои ифлос кардани муҳити табиии зист ва дигар намудҳои таъсири зарарнок ба он

1. Пардохт барои ифлос кардани муҳити табиии зист ва дигар намудҳои таъсири зарарнок ба он (минбаъд – пардохт) барои анҷом додани фаъолияти истифодаи табиат дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад, ситонида мешавад.

2. Истифодаи табиат дар асоси иҷозате, ки мақомоти ваколатдор оид ба соҳаи ҳифзи муҳити зист додааст, сурат мегирад.

3. Ифлос кардани муҳити табиии зист бе иҷозате, ки мутобиқи тартиби муқарраршуда ба расмият дароварда нашудааст, ҳамчун аз меъёрҳои муқарраршуда зиёд ифлос кардани он ба ҳисоб меравад.

4. Мақомоти ваколатдори минтақавӣ оид ба соҳаи ҳифзи муҳити табиии зист дар ҳар се моҳ на дертар аз санаи 1-уми моҳи дуюми баъди семоҳаи ҳисоботӣ ба мақомоти андози маҳалли ҷойгиршавиашон оид ба маблағи пардохт дар семоҳаи ҳисоботӣ аз рўи шакле, ки мақомоти давлатии ваколатдор муқаррар кардааст, ҳисобот пешниҳод менамоянд.

 

Моддаи 47. Супорандагони пардохт

Супорандагони пардохт шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие мебошанд, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолиятро оид ба истифодаи табиат анҷом медиҳанд.

 

Моддаи 48. Объектҳои пардохт

Объекти пардохтбандӣ ҳаҷми воқеии партовҳо ва пасмондаҳо дар ҳудуди меъёрҳои муқарраршуда, зиёда аз меъёрҳои муқарраршуда, пасмонда ва партовҳои садамавии моддаҳои ифлоскунанда, ба вуҷуд омадани партови истеҳсолӣ ва истеъмолӣ дар ҳудуди меъёрҳои муқарраршуда ва зиёда аз меъёрҳои муқарраршуда, ки ба муҳити табиии зист партофта ё ҷойгиронда мешавад.

 

Моддаи 49. Андозаи пардохт

Андозаи пардохт аз ҷониби мақомоти ваколатдор оид ба соҳаи ҳифзи муҳити табиии зист дар мувофиқа бо Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мақомоти давлатии зиддиинҳисории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар доираи меъёрҳои муқарраршуда муайян карда мешавад. Барои зиёда аз меъёрҳои муқарраршуда ифлос кардани муҳити табиии зист андозаи пардохт панҷ баробар меафзояд. Андозаи пардохт барои пасмондаҳои садамавӣ ва партовҳои моддаҳои ифлоскунандаи муҳити табиии зист бо назардошти меъёр ва зарари воқеии расонидашуда муқаррар карда мешавад.

 

Моддаи 50. Тартиби ҳисоб, пардохт ва баргардондани маблағи супоридашудаи пардохт

1. Маблағи пардохт аз ҷониби пардохтсупорандагон мустақилона бо дарназардошти ҳаҷми воқеии ифлоскунии муҳити табиии зист ва меъёрҳои муқарраршуда ҳисоб карда, на дертар аз санаи 20-уми моҳи баъди семоҳаи ҳисоботӣ ситонида мешавад.

2. Пардохт ба буҷет дар маҳалли ҷойгиршавии манбаи (объекти) ифлоскунии муҳити табиии зист, ки дар ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳанда нишон дода шудааст, супорида мешавад, ба истиснои объектҳои сайёри ифлоскунанда, ки барои онҳо пардохт дар ҷойи ба қайди давлатӣ гирифта шуданашон аз ҷониби мақомоти ваколатдор, сурат мегирад.

3. Пардохти маблағҳо аз ҷониби супорандагоне, ки низомҳои махсусро барои шахсони ҳуқуқӣ – истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзӣ истифода мебаранд, бо тартиби зайл сурат мегирад:

–маблағҳои пардохт, ки барои давраи аз 1 январ то 1 октябри соли ҷорӣ ҳисоб карда шудаанд, дар мўҳлати на дертар аз 20 октябри соли ҷорӣ супорида мешаванд;

–маблағҳои пардохт, ки барои давраи аз 1 октябр то 31 декабри соли ҷорӣ ҳисоб карда шудаанд, дар мўҳлати на дертар аз 20 март, ки баъди соли ҳисоботӣ фаро мерасад, супорида мешаванд.

4. Маблағи барзиёд супоридашудаи пардохт баъди баҳисобгирӣ ба ҳисоби пардохти фоизҳо ва ҷаримаҳо аз рўи ин пардохт ба ҳисоби пардохтҳои оянда аз рўи ин пардохт ҳисоб карда мешавад ё дар асоси аризаи супоранда ба ҳисоби бонкии ў гузаронида мешавад.

 

Боби 14. Пардохт барои истифодаи объектҳои олами ҳайвонот

 

Моддаи 51. Муқаррарот оид ба ситонидани пардохт барои истифодаи объектҳои олами ҳайвонот

1. Пардохт барои истифодаи олами ҳайвонот (минбаъд – пардохт) барои аз муҳити табиӣ гирифтани ҳайвоноте, ки дар ҳолати озоди табиӣ зиндагӣ мекунанд, ситонида мешавад.

2. Пардохт ҳангоми дастгир кардани ҳайвонот бо мақсади ҳалқазанӣ ва нишонагузорӣ бо баргардонидани минбаъдаи онҳо ба муҳити табиӣ ситонида намешавад.

3. Мақомоти идораи объектҳои олами ҳайвонот дар ҳар се моҳ на дертар аз санаи 15-уми моҳи баъди семоҳаи ҳисоботӣ ба мақомоти андози маҳалли ҷойгиршавиашон оид ба маблағи пардохт дар семоҳаи ҳисоботӣ аз рўи шакле, ки мақомоти ваколатдори давлатӣ муқаррар кардааст, ҳисобот пешниҳод менамоянд.

 

Моддаи 52. Супорандагони пардохт

Супорандагони пардохт шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ – истифодабарандагони объектҳои олами ҳайвонот мебошанд.

 

Моддаи 53. Андозаи пардохт

Номгўи объектҳои олами ҳайвонотро, ки барои истифодаи онҳо пардохт ситонида мешавад ва меъёрҳои пардохтро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд.

 

 

Моддаи 54. Тартиби ҳисоб, пардохт ва баргардондани маблағи супоридашудаи пардохт

1. Супорандагон мустақилона маблағи пардохтро мувофиқи меъёрҳои муқарраршуда ҳисоб карда, 20 фоизи маблағи пардохтро то гирифтани иҷозат ва 80 фоизи онро аз рўи воқеан баровардани ҳайвонот аз муҳити табиӣ дар сохторҳои минтақавии мақомоти ваколатдори идораи олами ҳайвонот мепардозанд.

2. Маблағҳои пардохт бо роҳи гузаронидан ба бонкҳо ё ташкилотҳое, ки амалиёти алоҳидаи бонкиро анҷом медиҳанд, ё бо пули нақд дар сохторҳои минтақавии мақомоти ваколатдори идораи олами ҳайвонот супорида мешаванд.

3. Сохторҳои минтақавии мақомоти ваколатдори идораи олами ҳайвонот қабули маблағҳои пардохтро бо пули нақд дар асоси ҳуҷҷатҳои ҳисоботдиҳии қатъӣ анҷом медиҳанд. Шакли ҳуҷҷатҳои ҳисоботдиҳии қатъӣ ва тартиби ба буҷет гузаронидани маблағҳои пардохт, ки бо пули нақд супорида шудаанд, аз ҷониби мақомоти ваколатдори давлатӣ дар мувофиқа бо Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

4. Маблағҳои пардохташуда баргардонда намешаванд.

 

Боби 15. Пардохт барои истифодаи ҷангал

 

Моддаи 55. Муқаррарот оид ба ситонидани пардохт барои истифодаи ҷангал

1. Пардохт барои истифодаи ҷангал (минбаъд – пардохт) барои намудҳои зерини истифодаи ҷангал ситонида мешавад:

-барои тайёр кардани чўб;

-барои тайёр кардани қатрони писта;

-барои тайёр кардани маводи дуюмдараҷаи ҷангалӣ (кундаҳо, пўст ва ғайра);

-барои истифодаи ғайриасосии ҷангал – алафдаравӣ, чарондани чорво, тайёр кардани шираи чубӣ, тайёр ва ҷамъоварии меваҷоти худрўй, чормағз, занбурўғ, меваҳои буттагӣ, растаниҳои доругӣ ва ашёи хоми техникӣ; алафдаравӣ ва чаронидани чорво дар заминҳои кишоварзӣ, ки ба таркиби заминҳои фонди давлатии ҷангал дохил мебошанд;

-барои мақсадҳои илмию тадқиқотӣ;

-барои мақсадҳои фарҳангию солимӣ;

-барои эҳтиёҷоти шикоргоҳ.

2. Ҳуқуқи истифодаи ҷангал дар асоси чиптаи ҷангал, ки аз ҷониби мақомоти ваколатдори ҳифзи муҳити зист ва хоҷагии ҷангал тибқи тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дода мешавад, фароҳам оварда мешавад.

3. Пардохт барои истифодаи ҷангал то гирифтани чиптаи ҷангал бо роҳи гузаронидан ба бонкҳо ё ташкилотҳое, ки амалиёти алоҳидаи бонкиро анҷом медиҳанд ё бо пули нақд дар сохтторҳои минтақавии мақомоти ваколатдори идораи хоҷагии ҷангал сурат мегирад. Шакли ҳуҷҷатҳои ҳисоботдиҳии қатъӣ ва тартиби ба буҷет гузаронидани маблағи пардохт, ки бо пули нақд супорида шудааст, аз ҷониби мақомоти ваколатдори давлатӣ дар мувофиқа бо Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

4. Сохторҳои минтақавии мақомоти ваколатдори идораи хоҷагии ҷангал дар ҳар се моҳ на дертар аз санаи 1-уми моҳи дуюми баъди семоҳаи ҳисоботӣ ба мақомоти андози маҳалли ҷойгиршавиашон оид ба маблағи пардохт дар семоҳаи ҳисоботӣ аз рўи шакле, ки мақомоти ваколатдори давлатӣ муқаррар кардааст, ҳисобот пешниҳод менамоянд.

 

Моддаи 56. Супорандагони пардохт

Супорандагони пардохт шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие мебошанд, ки мувофиқи тартиби муқарраршуда ҳуқуқи истифодаи ҷангалро (минбаъд – истифодабарандагони ҷангал) гирифтаанд.

 

Моддаи 57. Имтиёзҳо

Аз пардохт озод карда мешаванд:

- сохторҳои минтақавии мақомоти ваколатдор барои аз решааш буридани дарахтон бо мақсадҳои парваришу нигоҳубини ҷангал, ҷангалбурии санитарӣ (интихобӣ ва саросарӣ), ҷангалбурӣ вобаста ба навсозии дарахтзори (ниҳолзори) камарзиш, татбиқи чорабиниҳо оид ба ҳифзи ҷангалҳо аз зараррасонандаҳо ва касалиҳо, сохтани пайраҳаи ҷангалӣ, ҷангалсозӣ ва чорабиниҳо оид ба таҷҳизонидани сўхторнишонии ҷангал;

- истифодабарандагони ҷангал – барои истифодаи захираҳои чўб, маводи дуюмдараҷаи ҷангал, ки барои гузаронидани корҳои илмию тадқиқотӣ анҷом дода мешавад. Дар ин ҳолат маҳсулоти бадастомада ба сохторҳои минтақавии мақомоти ваколатдори идораи хоҷагии ҷангал бояд дода шавад, ба истиснои он қисмате, ки барои иҷрои корҳои илмию тадқиқотӣ заруранд. Номгўй ва ҳаҷми он бо назардошти барнома ва усули тадқиқот муқаррар гардида, дар созишнома ё шартнома бо мақомоти ваколатдори ҳифзи муҳити зист ва хоҷагии ҷангал нишон дода мешавад.

 

Моддаи 58. Объекти пардохтбандӣ

Объекти пардохтбандӣ ҳаҷми истифодаи ҷангал ва (ё) масоҳати қитъаҳои фонди ҷангал мебошад, ки ба истифода дода мешавад.

 

Моддаи 59. Андоза, тартиби ҳисоб ва баргардондани маблағи супоридашудаи пардохт

1. Андоза ва тартиби ҳисобкунии пардохт аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

2. Маблағи пардохташуда баргардонида намешавад.

 

Боби 16. Пардохт барои истифодаи объектҳои олами наботот

 

Моддаи 60. Муқаррарот оид ба ситонидани пардохт барои истифодаи объектҳои олами наботот

1. Пардохт барои истифодаи объектҳои олами наботот (минбаъд – пардохт) барои истифодаи объектҳои олами растании Ҷумҳурии Тоҷикистон ситонида мешавад.

2. Сохторҳои минтақавии мақомоти ваколатдори назорати истифодаи олами наботот дар ҳар се моҳ на дертар аз санаи 15-уми моҳи баъди семоҳаи ҳисоботӣ ба мақомоти андози маҳалли ҷойгиршавиашон оид ба истифодаи олами наботот аз рўи шакле, ки мақомоти ваколатдори давлатӣ муқаррар кардааст, ҳисобот пешниҳод менамоянд

 

Моддаи 61. Супорандагони пардохт

Супорандагони пардохт шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие мебошанд, ки объектҳои олами набототро дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода мебаранд.

 

Моддаи 62. Андозаи пардохт

Номгўи объектҳои олами наботот, ки барои истифодаи онҳо пардохт ситонида мешавад ва андозаи пардохт барои истифодаи объектҳои олами наботот аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

 

Моддаи 63. Тартиб, мўҳлати пардохт ва баргардондани маблағи супоридашудаи пардохт

1. Маблағҳои пардохт бо роҳи гузаронидан ба бонкҳо ё ташкилотҳое, ки амалиёти алоҳидаи бонкиро анҷом медиҳанд, ё бо пули нақд дар нуқтаҳои назоратӣ-гузаргоҳҳо ё дигар ҷойҳои махсус таҷҳизонидашуда, ки мақомоти минтақавии назорати объектҳои олами наботот муқаррар кардааст, мувофиқи ҳуҷҷатҳои ҳисоботдиҳии қатъӣ супорида мешаванд. Шакли ҳуҷҷатҳои ҳисоботдиҳии қатъӣ ва тартиби ба буҷет гузаронидани маблағи пардохтро, ки бо пули нақд супорида шудааст, мақомоти ваколатдори давлатӣ дар мувофиқа бо Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд.

2. Истифодаи объектҳои олами наботот танҳо ҳангоми дар супорандагон мавҷуд будани ҳуҷҷатҳои тасдиқкунанда оид ба супоридани пардохт ба буҷет иҷозат дода мешавад.

3. Маблағи пардохташуда баргардонида намешавад.

 

Боби 17. Хироҷ барои амалҳои бозрасии давлатии автомобилӣ

 

Моддаи 64. Муқаррарот оид ба ситонидани хироҷ барои амалҳои бозрасии давлатии автомобилӣ

Хироҷ барои амалҳои бозрасии давлатии автомобилӣ дар намудҳои зерин ситонида мешавад:

- муқаррар намудани ҳуқуқи идоракунии воситаҳои нақлиёти автомобилӣ;

- бақайдгирии давлатӣ ва баҳисобгирии воситаҳои нақлиёти автомобилӣ (автомобил, мотосикл, ядаки автомобилӣ ва нимядак);

- рухсати ҳарсола барои иштироки воситаҳои нақлиёт дар ҳаракати роҳ (автомобил, мотосикл, ядаки автомобилӣ ва нимядак);

- ташхиси давлатии лоиҳаҳо ва ҳуҷҷатҳои нави воситаҳои нақлиёти автомобилӣ ва қисмҳои воситаҳои нақлиёт;

- ташхиси давлатии лоиҳаҳо оид ба сохтмон, азнавсозии роҳҳои автомобилгард, воситаҳои техникии танзими ҳаракати роҳ ва дигар иншоот.

 

Моддаи 65. Супорандагони хироҷ

Супорандагони хироҷ шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие мебошанд, ки воситаҳои нақлиёти автомобилӣ ва мотосиклҳо доранд.

 

Моддаи 66. Имтиёзҳо

Аз супоридани хироҷ барои амалҳои бозрасии давлатии автомобилӣ маъюбон ва иштирокчиёни Ҷанги Бузурги Ватанӣ ва шахсони ба онҳо баробаркардашуда озод карда мешаванд.

 

Моддаи 67. Тартиби ҳисоб, пардохт ва баргардондани маблағи пардохташудаи хироҷ

1. Маблағи хироҷ мутобиқи меъёрҳои муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисоб карда, то пешниҳоди ҳуҷҷатҳои дахлдор ба мақомоти бақайдгиранда пардохта мешавад.

2. Хироҷ бо роҳи гузаронидани маблағ тавассути бонкҳо ва ташкилотҳое, ки амалиётҳои алоҳидаи бонкиро анҷом медиҳад, пардохта мешавад.

3. Маблағҳои пардохташудаи хироҷ то анҷомдиҳии амалҳои бозрасии давлатии автомобилӣ бо хоҳиши супорандагон баргардонида мешавад.

 

Боби 18. Хироҷ барои амалҳои бозрасии назорати

давлатии техникаи кишоварзӣ

 

Моддаи 68. Муқаррарот оид ба ситонидани хироҷ барои амалҳои бозрасии назорати давлатии техникаи кишоварзӣ

Хироҷ барои амалҳои бозрасии назорати давлатии техникаи кишоварзӣ ситонида мешавад:

- муқаррар намудани ҳуқуқи идоракунии тракторҳо, комбайнҳо, ядаку нимядакҳои тракторӣ ва дигар мошинҳои кишоварзии худгард;

- бақайдгирии давлатӣ ва баҳисобгирии тракторҳо, комбайнҳо, ядаку нимядакҳои тракторӣ ва дигар мошинҳои кишоварзии худгард;

- рухсати ҳарсолаи тракторҳо, комбайнҳо, ядаку нимядакҳои тракторӣ ва дигар мошинҳои кишоварзии худгард барои истифодабарӣ;

- ташхиси давлатӣ-озмоиши истеҳсолии тракторҳо, комбайнҳо, ядаку нимядакҳои тракторӣ ва дигар мошинҳои кишоварзии худгард, ки ба таври инфиродӣ тармим ва васл гардидаанд.

 

Моддаи 69. Супорандагони хироҷ

Супорандагони хироҷ шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие мебошанд, ки тракторҳо, комбайнҳо, ядаку нимядакҳои тракторӣ ва дигар мошинҳои кишоварзии худгард доранд.

 

Моддаи 70. Имтиёзҳо

Аз супоридани хироҷ барои амалҳои бозрасии назорати давлатии техникаи кишоварзӣ озод карда мешаванд:

- маъюбон, иштирокчиёни Ҷанги Бузурги Ватанӣ ва шахсони ба онҳо баробаркардашуда;

- муассисаҳои таълимие, ки курсҳои тайёр намудани кадрҳои механизаторӣ доранд.

 

Моддаи 71. Тартиби ҳисоб, пардохт ва баргардондани маблағи пардохташудаи хироҷ

1. Маблағи хироҷ мутобиқи меъёрҳои муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисоб карда, то пешниҳоди ҳуҷҷатҳои дахлдор ба мақомоти бақайдгиранда пардохта мешавад.

2. Хироҷ бо роҳи гузаронидани маблағ тавассути бонкҳо ва ташкилотҳое, ки амалиётҳои алоҳидаи бонкиро анҷом медиҳад, пардохта мешавад.

3. Маблағҳои пардоташудаи хироҷ то анҷомдиҳии амалҳои бозрасии назорати давлатии техникаи кишоварзӣ бо хоҳиши супорандагон баргардонида мешавад.

 

Боби 19. Хироҷ барои бақайдгирии давлатии ҳуқуқ

ба амволи ғайриманқул ва аҳдҳо бо он

 

Моддаи 72. Муқаррарот оид ба ситонидани хироҷ барои бақайдгирии давлатии ҳуқуқ ба амволи ғайриманқул ва аҳдҳо бо он

1. Хироҷ барои бақайдгирии давлатии ҳуқуқ ба амволи ғайриманқул ва аҳдҳо бо он (минбаъд – хироҷ) ҳангоми ба қайди давлатӣ гирифтани ҳуқуқ ба амволи ғайриманқул ва аҳдҳо бо он, ҳамчунин ҳангоми гирифтани нусхаи дуюми ҳуҷҷати тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатӣ (минбаъд – бақайдгирӣ) ситонида мешавад.

2. Бақайдгирии ҳуқуқ ба амволи ғайриманқул ва аҳдҳо бо он аз ҷониби мақомоти ваколатдор (минбаъд – мақомоти бақайдгиранда) тибқи тартиб ва ҳолатҳои муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешавад.

 

Моддаи 73. Супорандагони хироҷ

Супорандагони хироҷ шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие мебошанд, ки ҳуқуқи онҳо ба амволи ғайриманқул ва аҳдҳо бо он ба қайди давлатӣ гирифта мешавад.

 

Моддаи 74. Имтиёзҳо

Аз супоридани хироҷ барои бақайдгирии давлатии ҳуқуқ ба амволи ғайриманқул ва аҳдҳо бо он озод карда мешаванд:

- маъюбон ва иштирокчиёни Ҷанги Бузурги Ватанӣ ва шахсони ба онҳо баробаркардашуда;

- маъюбони дараҷаи I ва II категорияҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян намудааст;

- маъюбон ва иштирокчиёни фалокати нерўгоҳи барқии атомии Чернобил.

 

Моддаи 75. Тартиби ҳисоб, пардохт ва баргардондани маблағи супоридашуда

1. Маблағи пардохт мутобиқи меъёрҳои муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисоб карда, то пешниҳоди ҳуҷҷатҳои зарурӣ ба мақомоти бақайдгиранда супорида мешавад.

2. Маблағи пардохтшуда баргардонда намешавад, ба истиснои ҳолатҳое, ки агар шахси хироҷсупоранда аз бақайдгирифтан то супоридани ҳуҷҷатҳо ба мақомоти бақайдгирӣ даст кашад. Дар ин ҳолат баъди аз ҷониби хироҷсупоранда пешниҳод намудани ҳуҷҷате, ки дар он мақомоти ваколатдор пешниҳод нашудани ҳуҷҷатҳоро барои бақайдгирӣ тасдиқ намудааст, маблағ баргардонда мешавад.

 

Боби 20. Хироҷ барои бақайдгирии давлатии

киштиҳои дарёгарди хурдҳаҷм

 

Моддаи 76. Муқаррарот оид ба ситонидани хироҷ барои бақайдгирии давлатии киштиҳои дарёгарди хурдҳаҷм

1. Хироҷ барои бақайдгирии давлатии киштиҳои дарёгарди хурдҳаҷм (минбаъд – хироҷ) ҳангоми бақайдгирии (азнавбақайдгирии) киштиҳои дарёгарди хурдҳаҷм, ҳамчунин ҳангоми гирифтани нусхаи дуюми ҳуҷҷати тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатӣ (минбаъд – бақайдгиранда) ситонида мешавад.

2. Бақайдгирии киштиҳои дарёгарди хурдҳаҷм аз ҷониби мақомоти ваколатдор оид ба соҳаи нақлиёт (минбаъд – мақомоти бақайдгиранда) анҷом дода мешавад.

 

Моддаи 77. Супорандагони хироҷ

Супорандагони хироҷ шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ – соҳибони киштиҳои бақайдгирифташаванда мебошанд.

 

Моддаи 78. Тартиби ҳисоб, пардохт ва баргардондани маблағи пардохташудаи хироҷ

1. Маблағи хироҷ мутобиқи меъёрҳои муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисоб карда, то пешниҳоди ҳуҷҷатҳои дахлдор ба мақомоти бақайдгиранда пардохта мешавад.

2. Маблағи пардохташудаи хироҷ баргардонида намешавад, ба истиснои ҳолатҳое, ки агар шахсони хироҷро пардохта то пешниҳоди ҳуҷҷатҳои дахлдор ба мақомоти бақайдгиранда аз анҷом додани бақайдгирӣ даст кашад. Ҳамзамон, баъди аз ҷониби хироҷсупоранда пешниҳод намудани ҳуҷҷати додаи мақомоти дахлдори бақайдгиранда, ки аз шахси нишондодашуда пешниҳод нашудани ҳуҷҷатҳоро барои бақайдгирӣ тасдиқ мекунад, маблағ баргардонда мешавад.

 

Боби 21. Пардохт барои ҷойгир намудани рекламаҳои берунӣ

 

Моддаи 79. Муқаррарот оид ба ситонидани пардохт барои ҷойгир намудани рекламаҳои берунӣ

Пардохт барои ҷойгир намудани рекламаҳои берунӣ (минбаъд – пардохт) барои ҳуқуқи ҷойгир намудани объектҳои рекламаҳои берунӣ дар шакли плакатҳо, стендҳо, таблоҳои нурафкан, билбордҳо, транспарантҳо, эълонҳо ва дигар объектҳои рекламаи берунӣ дар гардишгоҳҳои роҳҳои автомобилгарди мавриди истифодаи умум ва дар маҳалҳои аҳолинишин дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ситонида мешавад.

 

Моддаи 80. Супорандагони пардохт

1. Супорандагони пардохт шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие мебошанд, ки объектҳои рекламаҳои беруниро ҷойгир мекунанд.

2. Мақомоти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба объектҳои рекламаҳои берунӣ, ки бинобар иҷро намудани вазифаҳои худ онҳоро ҷойгир намудаанд, пардохт намесупоранд.

 

Моддаи 81. Меъёрҳои пардохт

Меъёрҳои пардохт дар асоси масоҳати объекти рекламаҳо муқаррар карда мешаванд:

- аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон – аз рўи объектҳои рекламаҳое, ки дар гардишгоҳҳои роҳҳои автомобилгарди мавриди истифодаи умуми дорои аҳамияти ҷумҳуриявӣ ҷойгир карда мешаванд;

- аз ҷониби мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ – аз рўи объектҳои рекламаҳое, ки дар гардишгоҳҳои роҳҳои автомобилгарди мавриди истифодаи умуми дорои аҳамияти маҳаллӣ ва дар маҳалҳои аҳолинишин ҷойгир карда мешаванд.

 

Моддаи 82. Тартиби ҳисоб, пардохт ва баргардондани маблағи супоридашудаи пардохт

1. Андозаи пардохт дар асоси меъёрҳои пардохт ва мўҳлати воқеии ҷойгиршавии объекти реклама, ки дар иҷозатнома муқаррар шудааст, вале на камтар аз андозаи пардохт барои як моҳи тақвимӣ барои ҳар як моҳи тақвимии оғозёфта муайян карда мешавад.

2. Ҳангоми гирифтани иҷозатнома супорандагони пардохт ба мақомоти роҳ ё мақомоти ваколатдори маҳаллӣ ҳуҷҷатеро, ки супоридани маблағи пардохтро барои моҳи якуми ҷойгир намудани реклама тасдиқ мекунад, пешниҳод мекунанд.

3. Маблағи пардохт, ки бояд барои як моҳи тақвимӣ супорида шавад, на дертар аз санаи 20-уми моҳи оянда супорида мешавад.

4. Маблағи пардохташуда баргардонда намешавад.

 

Боби 22. Муқаррароти хотимавӣ

 

Моддаи 83. Ҷавобгарӣ барои вайрон намудани Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки Қонуни мазкурро вайрон мекунанд, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

 

Моддаи 84. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур аз 1 январи соли 2007 мавриди амал қарор дода шавад.

 

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                                           Э.Раҳмонов

 

       ш. Душанбе  28 июли соли 2006

       № 197

 

 

 

 

Читать далее